ΒΑΠΤΙΣΗ: Τό κεντρικό σημείο τού Μυστηρίου τού αγίου Βαπτίσματος είναι η τριπλή «βάπτισις», δηλαδή η ολόσωμη κατάδυση στό αγιασμένο νερό καί ανάδυση εκείνου πού μετέχει στό Μυστήριο, μέ ταυτόχρονη επίκληση τών τριών Προσώπων τής Αγίας Τριάδος.
Νά πώς γίνεται:
Ο ιερεύς: «Βαπτίζεται ο δούλος / η δούλη τού Θεού () εις τό όνομα τού Πατρός» καί συγχρόνως βυθίζει τόν βαπτιζόμενο στό αγιασμένο νερό.
Ο διάκονος (άν υπάρχει) καί ο λαός (οι ψάλτες εκ μέρους τού λαού): «Αμήν».
Ο ιερεύς: «Καί τού Υιού» δεύτερη βύθιση.
Ο διάκονος καί ο λαός: «Αμήν».
Ο ιερεύς: «Καί τού Αγίου Πνεύματος» τρίτη βύθιση.
Ο διάκονος καί ο λαός: «Αμήν».
Η τριπλή κατάδυση καί ανάδυση τού βαπτιζομένου αποτελεί μυστηριακή συμμετοχή του στό θάνατο, τήν τριήμερη Ταφή καί Ανάσταση τού Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.
Η επίκληση τών τριών θείων Προσώπων γίνεται κατά ρητή εντολή τού Κυρίου:
«Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τά έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις τό όνομα τού Πατρός καί τού Υιού καί τού Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. κη/ [28] 19).
Γιατί όμως η βάπτιση γίνεται «εις τό όνομα» τών τριών θείων Υποστάσεων;
Πρώτα-πρώτα νά επισημάνουμε ότι ο λειτουργός λέει «εις τό όνομα» καί όχι «εις τά ονόματα» (άν καί ακολουθούν τρία ονόματα), διότι ο Θεός είναι ένας: ο Πατήρ, ο Υιός καί τό Άγιο Πνεύμα, η Αγία Τριάς.
«Έν όνομα τών τριών, υποδηλούν τήν μίαν φύσιν τής Αγίας Τριάδος».
Ένα είναι τό όνομα τών Τριών τό όνομα «Θεός» τό οποίο υποδηλώνει τή μία φύση (τή θεία φύση) τής Αγίας Τριάδος, ερμηνεύει ο Ευθύμιος Ζιγαβηνός.
Η βάπτιση «εις τό όνομα» τών Προσώπων τής Αγίας Τριάδος σημαίνει ότι ο βαπτιζόμενος αφιερώνεται στόν Τριαδικό Θεό, ανήκει πλέον σ Εκείνον.
Ελευθερώνεται από τό κράτος τής αμαρτίας καί τού θανάτου, φεύγει από τήν εξουσία τού διαβόλου, καί περιέρχεται στήν εξουσία τού Θεού, γίνεται κάτοικος τής βασιλείας Του.
Ο πρίν αποκομμένος από τήν αληθινή ζωή, τώρα, μέ τή δύναμη τής σταυρικής θυσίας τού Κυρίου, γίνεται κοινωνός τού Θεού καί μέτοχος τής αιώνιας ζωής.
Εκτός αυτού η επίκληση αυτή αποτελεί ομολογία ότι τή σωτηρία τού ανθρώπου τήν απεργάσθηκε ολόκληρη η Αγία Τριάς.
Βαπτιζόμαστε στό όνομα τού Πατρός, ο Οποίος απέστειλε τόν Υιό Του γιά νά θυσιασθεί γιά τόν άνθρωπο τού Υιού, ο Οποίος θυσιάσθηκε, απέθανε, ετάφη καί αναστήθηκε «υπέρ τής τού κόσμου ζωής καί σωτηρίας» τού Αγίου Πνεύματος, τό Οποίο, μέ τή μεσιτεία τού μεγάλου Αρχιερέως Ιησού Χριστού, απεστάλη στόν κόσμο καί ενεργεί τήν αναγέννηση καί τόν αγιασμό τών πιστών.
Όπως η δημιουργία τού ανθρώπου, έτσι καί η αναδημιουργία του, η οποία συντελείται κατά τό άγιο Βάπτισμα, είναι έργο τής Αγίας Τριάδος.
Ο Πατήρ ανέπλασε, σημειώνει ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας, διά τού Υιού αναπλασθήκαμε, ενώ τό Πνεύμα είναι Αυτό πού ζωοποιεί (τίς ψυχές μας) διότι καί στήν πρώτη δημιουργία διαγραφόταν σκιωδώς η Αγία Τριάς.
Ο μέν δηλαδή έπλασε (ο Πατήρ), ο δέ (ο Υιός) ήταν χέρι τού Πλάστη, ενώ ο Παράκλητος ήταν η πνοή Εκείνου πού εμφυσούσε τή ζωή στόν άνθρωπο (1).
Παρομοίως σημειώνει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ότι η επίκληση γίνεται «γιά νά μάθεις ότι όλα αυτά (τά χαρίσματα πού χαρίζει τό άγιο Βάπτισμα) τά πραγματοποιεί η δύναμη τού Πατρός καί τού Υιού καί τού Αγίου Πνεύματος».
Ο λειτουργός είναι απλώς διάκονος τής τριαδικής Χάριτος. Γι αυτό δέν λέει
«Εγώ σέ βαπτίζω» (όπως στό Τυπικό τού «Βαπτίσματος» τών Παπικών), αλλά «Βαπτίζεται ο δούλος τού Θεού».
Καί αλλού ο ίδιος Πατήρ: «Εκείνος πού τελεί τά πάντα είναι ο Πατήρ καί ο Υιός καί τό Άγιο Πνεύμα, η αδιαίρετη Τριάδα.
Η πίστη στήν Αγία Τριάδα χαρίζει τήν άφεση τών αμαρτιών, αυτή η ομολογία μάς δωρίζει τήν υιοθεσία» (2).
Στούς πρωτοχριστιανικούς μάλιστα χρόνους υπήρχε η τάξη ο βαπτιζόμενος, πρίν από κάθε κατάδυση, νά ομολογεί πίστη στό κάθε ένα από τά τρία θεία Πρόσωπα: πρίν από τήν πρώτη κατάδυση, στόν Πατέρα, πρίν από τή δεύτερη, στόν Υιό, πρίν από τήν τρίτη, στό Άγιο Πνεύμα (3).
Επομένως η επίκληση τής Αγίας Τριάδος κατά τή βάπτιση δηλώνει εκτός τών παραπάνω ότι ο βαπτιζόμενος έχει ήδη ομολογήσει πίστη στόν αληθινό Θεό, έχει αποδεχθεί τό βασικότερο χριστιανικό δόγμα, τό τριαδολογικό, καί επομένως τό σύνολο τής αποκαλυφθείσης αληθείας.
Έτσι εντάσσεται στήν Εκκλησία, στό χώρο τής κοινωνίας Θεού καί ανθρώπων.
Η βάπτισή μας λοιπόν «εις τό όνομα» τών τριών θείων Προσώπων σημαίνει ότι αφιερωνόμαστε στόν Τριαδικό Θεό, εντασσόμαστε στή Βασιλεία Του, γινόμαστε υιοί τού υψίστου Θεού σημαίνει επίσης αναγνώριση ότι η σωτηρία μας αποτελεί έργο ολόκληρης τής Αγίας Τριάδος, αλλά καί ότι τήν ανακαίνισή μας στό εν λόγω Μυστήριο ουσιαστικά τήν τελεί ο εν Τριάδι Θεός.
Δηλώνει τήν πίστη μας στήν Αγία Τριάδα, στό μόνο αληθινό Θεό, τόν Οποίο λατρεύουμε καί δοξάζουμε, ο Οποίος είναι η πηγή κάθε αγαθού μάς χάρισε τήν παρούσα ζωή καί ελπίζουμε ότι θά μάς χαρίσει καί τή μέλλουσα.