ΡΩΣΙΑ: Η ρωσική εξωτερική πολιτική κινείται σε ένα πολύπλοκο γεωπολιτικό περιβάλλον, όπου ο Βλαντίμιρ Πούτιν προσπαθεί να ελιχθεί μεταξύ της στρατιωτικής του επιχείρησης στην Ουκρανία και της αναδυόμενης δυναμικής μιας πιθανής συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες υπό την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ.
Του Γιάννη Παπανικολάου
Οι ισορροπίες είναι λεπτές, αλλά και οι ευκαιρίες μεγάλες.
Από τις αρχές του 2022, η Μόσχα έχει εντείνει τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις, με τον Πούτιν να επιδιώκει σαφείς στρατηγικές νίκες στο μέτωπο της Ουκρανίας. Οι απαιτήσεις του Κρεμλίνου παραμένουν αμετάβλητες: αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας, δέσμευση μη ένταξης στο ΝΑΤΟ, διακοπή της δυτικής στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο και πλήρης αναγνώριση των εδαφικών προσαρτήσεων, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας και των τεσσάρων νοτιοανατολικών ουκρανικών περιοχών (Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Ζαπορίζια, Χερσώνα).
Στο εσωτερικό της Ρωσίας, η ρητορική του Πούτιν στηρίζεται σε ένα εθνικοπατριωτικό αφήγημα, το οποίο αντηχεί βαθιά στις ρωσικές πολιτικές και στρατιωτικές ελίτ. Οι Ρώσοι εθνικιστές και οι στρατιωτικοί ανταποκριτές θεωρούν ότι η κατάπαυση του πυρός που προτείνεται από τη Δύση είναι μια «παγίδα» για τη Μόσχα, που σκοπό έχει να προσφέρει χρόνο στην Ουκρανία για να ανασυγκροτηθεί στρατιωτικά. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Ρώσος πρόεδρος εμφανίζεται επιφυλακτικός απέναντι σε οποιαδήποτε πρωτοβουλία που δεν διασφαλίζει ρωσικά στρατηγικά κέρδη.
Η πρόσφατη συνάντηση του Πούτιν στο κρατικό ταμείο «Υπερασπιστές της Πατρίδας» (https://defendersfund.rf) επιβεβαίωσε την αφοσίωση της ρωσικής κυβέρνησης στη στήριξη των βετεράνων στρατιωτών και των οικογενειών τους, ενισχύοντας το εθνικό αίσθημα της ρωσικής κοινωνίας. Παράλληλα, οι δηλώσεις του Ρώσου προέδρου ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αποδεχθούν μια «δίκαιη ειρήνη» δείχνουν ότι το Κρεμλίνο δεν είναι διατεθειμένο να κάνει παραχωρήσεις.
Η στρατηγική της Μόσχας συνδέεται επίσης με μια πιο μαλακή προσέγγιση προς την Ορθοδοξία και τις παραδοσιακές ρωσικές αξίες. Η «διπλωματία του Πάσχα», που εφαρμόζει το Κρεμλίνο, αποτελεί εργαλείο για τη διαμόρφωση ενός φιλορωσικού κλίματος σε χριστιανικές κοινότητες τόσο στη Ρωσία όσο και στο εξωτερικό. Το Πατριαρχείο Μόσχας (https://mospat.ru) διαδραματίζει καίριο ρόλο στη γεωπολιτική ατζέντα του Πούτιν, ενισχύοντας την εικόνα του ως προστάτη της Ορθοδοξίας και του ρωσικού κόσμου.
Η επερχόμενη προεδρία Τραμπ 2.0 δημιουργεί επιπλέον περιθώρια διπλωματικών ελιγμών για τη Ρωσία. Ο πρώην και πιθανώς μελλοντικός Αμερικανός πρόεδρος έχει εκφράσει σκεπτικισμό για τη συνεχή χρηματοδότηση της Ουκρανίας και έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο διαπραγματεύσεων με τη Μόσχα. Αν αυτή η δυναμική εξελιχθεί, το Κρεμλίνο θα έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει μια πιο ευνοϊκή διεθνή συγκυρία για τα συμφέροντά του.
Παράλληλα, η Ρωσία ενισχύει τις οικονομικές της συμμαχίες, προσβλέποντας σε μεγαλύτερη συνεργασία με την Κίνα και τις χώρες του BRICS (https://brics-russia2024.ru), σε μια προσπάθεια να μειώσει την εξάρτησή της από τις δυτικές αγορές και να δημιουργήσει έναν εναλλακτικό οικονομικό πόλο.
Εν κατακλείδι, η στρατηγική του Βλαντίμιρ Πούτιν κινείται σε πολλαπλά επίπεδα: στρατιωτικό, διπλωματικό και οικονομικό. Το Κρεμλίνο επιδιώκει να κεφαλαιοποιήσει τις αδυναμίες της Δύσης, να ενισχύσει το εσωτερικό εθνικιστικό αίσθημα και να προωθήσει τις ρωσικές γεωπολιτικές επιδιώξεις μέσω της «διπλωματίας του Πάσχα» και της οικονομικής ενοποίησης με τις αναδυόμενες δυνάμεις. Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, η Ρωσία αναζητά νέες ευκαιρίες, ενώ οι παγίδες της διεθνούς σκηνής παραμένουν πάντα παρούσες.
