ΟΠΕΚΕΠΕ: Η ελληνική ύπαιθρος βρίσκεται μπροστά σε ένα εκρηκτικό μείγμα που απειλεί να τινάξει στον αέρα ολόκληρη την καλλιεργητική περίοδο.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
News: Οι πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ έχουν παγώσει, οι τιμές βασικών αγροτικών προϊόντων (σιτάρι, βαμβάκι, ελαιόλαδο) βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση, ενώ τα επενδυτικά προγράμματα που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως σανίδα σωτηρίας καταρρέουν το ένα μετά το άλλο.
Το αποτέλεσμα είναι μια γενικευμένη καχεξία που πλήττει την παραγωγή, επηρεάζει την αγορά και δημιουργεί τεράστιες απώλειες κοινοτικών κονδυλίων.
ΑΓΡΟΤΕΣ- Πληρωμές που δεν έρχονται
Παρά τις προσδοκίες των τελευταίων εβδομάδων, καμία πληρωμή δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα. Το νέο καθεστώς ελέγχων που θέτει η ΑΑΔΕ φέρνει σε πλήρη ασυμβατότητα το σύστημα του ΟΠΕΚΕΠΕ. Ο προσωρινός πρόεδρος του Οργανισμού αποφεύγει να αναλάβει την ευθύνη υπογραφής, υπό τον φόβο νομικών εμπλοκών. Έτσι, εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ που έπρεπε να βρίσκονται ήδη στους λογαριασμούς των παραγωγών, παραμένουν «κολλημένα» στα συρτάρια.
Η έλλειψη ρευστότητας στεγνώνει την αγορά: οι αγρότες αδυνατούν να εξοφλήσουν χρέη, να επενδύσουν σε εφόδια και να σχεδιάσουν τη νέα σεζόν. Όπως τονίζουν στελέχη του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης σε συνομιλία με το vimaorthodoxias.gr, «χωρίς χρήματα δεν μπορεί να γίνει ούτε σωστή καλλιεργητική φροντίδα ούτε να εξασφαλιστούν οι αναγκαίες πιστώσεις από τις τράπεζες».
Επενδυτικά προγράμματα σε τέλμα
Την ίδια στιγμή, τα επενδυτικά μέτρα που θα μπορούσαν να φέρουν πνοή στον πρωτογενή τομέα παρουσιάζουν εικόνα διάλυσης. Το πολυδιαφημισμένο πρόγραμμα Νέων Αγροτών 2025 απέτυχε παταγωδώς: οι αιτήσεις κινήθηκαν σε ιστορικά χαμηλά, καθώς οι δεσμεύσεις οκταετίας και το πριμ των 30.000 ευρώ αποθάρρυναν τους ενδιαφερόμενους.
Ανάλογη είναι η εικόνα και στα Σχέδια Βελτίωσης του 2022, όπου πλήθος επενδύσεων κινδυνεύει με απένταξη λόγω της γραφειοκρατίας και της έλλειψης αδειοδοτήσεων. Το αρδευτικό Μέτρο 4.1.5 προσέλκυσε μόλις 450 αιτήσεις, με τις πληρωμές να μην ξεπερνούν το 1,5 εκατ. ευρώ μέχρι τα μέσα του 2025.
Στο μέτωπο των θερμοκηπίων, οι αιτήσεις είναι ελάχιστες, καθώς η πρόσκληση άνοιξε μέσα στο καλοκαίρι, όταν οι παραγωγοί βρίσκονταν σε πλήρη δραστηριότητα. Ειδικοί εκτιμούν ότι η ουσιαστική αποτίμηση θα γίνει προς το 2026-2027, αφήνοντας όμως ανεκμετάλλευτο πολύτιμο χρόνο.
Εσωτερικές τριβές και γκρίνια
Η αποτυχία των επενδυτικών μέτρων έχει προκαλέσει και εσωτερικές συγκρούσεις. Η Μονάδα Επενδύσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ συγκεντρώνει τα περισσότερα πυρά, με τον προϊστάμενό της να κατηγορείται ότι έδωσε υπερβολική βαρύτητα σε κτιριακές δαπάνες, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα τα αγροτικά μηχανήματα. Αποτέλεσμα; Εκατοντάδες επενδύσεις να μένουν μετέωρες και ολόκληροι κλάδοι – όπως της αγροτικής μηχανοποίησης – να δηλώνουν απογοητευμένοι από την έλλειψη προοπτικής.
Παράλληλα, η έλλειψη μεγάλων Σχεδίων Βελτίωσης όπως αυτά του 2017 (με 500 εκατ. ευρώ πιστώσεις) δημιουργεί κλίμα ασφυξίας. Ούτε ενεργός Αναπτυξιακός νόμος υπάρχει, ούτε ξεκάθαρο πλαίσιο από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Η αγορά σε πτώση
Την εικόνα επιδεινώνουν οι διεθνείς τιμές. Το σκληρό σιτάρι στη Φότζια υποχώρησε ξανά, με τις τιμές να κυμαίνονται στα 277-282 ευρώ/τόνο για τα ποιοτικά σιτάρια, ενώ στα χαμηλότερα επίπεδα κλείνονται συμφωνίες μόλις στα 240 ευρώ/τόνο FOB. Αυτό μεταφράζεται σε καθαρά 20 λεπτά/κιλό για τον Έλληνα παραγωγό, τιμή που δεν καλύπτει ούτε το κόστος παραγωγής.
Παρόμοια εικόνα καταγράφεται και στο βαμβάκι, με διεθνείς πιέσεις να ρίχνουν τις προσφορές κάτω από τα 80 σεντς/λίμπρα. Το ελαιόλαδο, αν και κινείται σε υψηλότερα επίπεδα από πέρσι, παρουσιάζει πτωτική τάση λόγω της αυξημένης παραγωγής στην Ισπανία.
Όπως σημειώνουν στελέχη του Υπουργείου Οικονομικών, οι απώλειες στην αγροτική οικονομία δεν περιορίζονται στους παραγωγούς: «Κάθε ευρώ που δεν φτάνει στην ύπαιθρο σημαίνει λιγότερη κατανάλωση, λιγότερη φορολογία και τελικά απώλεια για τα δημόσια έσοδα».
Το φθινόπωρο που έρχεται
Με τον Σεπτέμβριο να εκπνέει χωρίς πληρωμές και χωρίς ενεργά εργαλεία στήριξης, η αγορά μπαίνει σε έναν χειμώνα χωρίς «καύσιμα». Η στάση πληρωμών από τα κοινοτικά κονδύλια, η πτώση των τιμών και η έλλειψη επενδυτικών κινήτρων οδηγούν πολλούς αγρότες στην απελπισία.
Αν δεν υπάρξει άμεσα μια γενναία πολιτική πρωτοβουλία, ο κίνδυνος είναι τριπλός:
1. Να χαθούν εκατοντάδες εκατομμύρια κοινοτικών ενισχύσεων.
2. Να απαξιωθούν επενδυτικά σχέδια που κόστισαν χρόνο και χρήμα.
3. Να βυθιστεί η παραγωγή σε μια γκρίζα αγορά χωρίς ρευστότητα.
Το μήνυμα από τις Βρυξέλλες
Σύμφωνα με πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα οφείλει να κλείσει όλους τους λογαριασμούς του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2022 έως το τέλος του 2025, διαφορετικά κινδυνεύει με απώλεια σημαντικών κονδυλίων. Η καθυστέρηση στα μέτρα, σε συνδυασμό με τις εσωτερικές αδυναμίες, δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο για επιστροφή χρημάτων στις Βρυξέλλες.
Η προειδοποίηση αυτή δείχνει πως το πρόβλημα δεν είναι απλώς διαχειριστικό αλλά στρατηγικό: η χώρα κινδυνεύει να χάσει πολύτιμους πόρους σε μια περίοδο που η ύπαιθρος έχει μεγαλύτερη ανάγκη από ποτέ.
Το ρεπορτάζ αποκαλύπτει μια ζοφερή πραγματικότητα: χωρίς πληρωμές, χωρίς προγράμματα και με τιμές σε ελεύθερη πτώση, η ελληνική γεωργία βαδίζει σε σκοτεινό μονοπάτι. Οι αγρότες ζητούν ξεκάθαρες απαντήσεις, χρονοδιάγραμμα πληρωμών και ουσιαστικά εργαλεία στήριξης. Το φθινόπωρο θα δείξει αν η κυβέρνηση και οι αρμόδιοι φορείς θα μπορέσουν να αποτρέψουν το «κραχ» που έρχεται ή αν η ύπαιθρος θα βυθιστεί σε ακόμα βαθύτερη κρίση.
