Το σκόρδο και άλλες τρεις υπερτροφές

Τα συστατικά τους ανεκτίμητα. Γίνονται αντικείμενο έρευνας και κεντρίζουν το ενδιαφέρον μας. Αρκεί, βέβαια, να τα καταναλώνουμε συστηματικά και στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής. Και μη νομίζετε ότι πρόκειται για περίεργα ή σπάνια τρόφιμα που θα δυσκολευτούμε να τα βρούμε και να τα καταναλώσουμε. Κατά καιρούς υπάρχουν στο ψυγείο ή στο ντουλάπι μας: κριθάρι, κεφίρ, σκόρδο, προζύμι. Ήρθε, λοιπόν, η ώρα να μάθουμε τι θησαυρούς κρύβουμε στην κουζίνα μας.

ΚΡΙΘΑΡΙ
Αν και αρχαίος καρπός, έχει παραμεληθεί για χρόνια από τις σύγχρονες γαστρονομικές τάσεις. Εκτός από τους Κρητικούς (φημίζονται μάλιστα για τη μακροζωία τους), για τους οποίους αποτελεί βασικό αγαθό της τοπικής κουζίνας, οι υπόλοιποι δεν του είχαμε δώσει τη δέουσα σημασία. Σιγά-σιγά, όμως, κερδίζει έδαφος στον χώρο της γαστρονομίας και γίνεται ένας ξεχωριστός γκουρμέ καρπός. Πρόκειται, άλλωστε, για έναν από τους κόκκους με τα μεγαλύτερα οφέλη για την υγεία, με ευχάριστη γεύση και πολλαπλή χρησιμότητα.

Το κριθάρι δεν είναι απλώς ένα σιτηρό με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, αλλά είναι πλούσιο και στις δύο κατηγορίες φυτικών ινών, διαλυτές και αδιάλυτες. Οι φυτικές ίνες που βρίσκονται στο κριθάρι παρέχουν τροφή για τα ευεργετικά βακτήρια του παχέος εντέρου. Αυτό είναι σημαντικό, καθώς τα «καλά» βακτήρια μπορούν να παραγκωνίσουν τα βακτηρίδια που προκαλούν ασθένειες στον εντερικό σωλήνα.

Τι κερδίζουμε

  –  Μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα.
  –  Προστατεύει από τον καρκίνο, επειδή η υψηλή περιεκτικότητά του σε φυτικές ίνες βοηθά στην ταχύτερη διέλευση της τροφής από το πεπτικό σύστημα και επειδή αποτελεί καλή πηγή του αντιοξειδωτικού σεληνίου, που φαίνεται ότι ελαττώνει σημαντικά τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.
  –  Είναι μια καλή πηγή νιασίνης, βιταμίνης του συμπλέγματος Β (B3) με καρδιοπροστατευτική δράση.
  –  Παρέχει υψηλές ποσότητες τοκοτριενολών, που αποτελούν τη «σούπερ» μορφή της βιταμίνης Ε, ενώ είναι πλούσιο και σε βιταμίνη C.
  –  Μας δίνει λιγνάνες, φυτοχημικά που λειτουργούν ως αντιοξειδωτικά. Οι γυναίκες που καταναλώνουν λιγνάνες θεωρείται ότι είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού. Παράλληλα, οι λιγνάνες, λειτουργώντας ως φυτοοιστρογόνα, αποτελούν μια εναλλακτική θεραπεία για τα συμπτώματα της κλιμακτηρίου και της εμμηνόπαυσης.
  –  Περιέχει σημαντικές ποσότητες σιδήρου, ασβεστίου, μαγνησίου, φωσφόρου και ψευδαργύρου.
  –  Έχει σχετιστεί με βελτίωση των συμπτωμάτων σε φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου (ελκώδης κολίτιδα).

Tips

   – Το κριθάρι μπορούμε να το αναζητήσουμε και να το καταναλώσουμε σε όλες του τις μορφές: κριθαρένιο ψωμί, παξιμάδι, κριθαροκουλούρα και γενικότερα κρίθινα προϊόντα ολικής άλεσης.
   – Μουλιάζοντάς το στο νερό για 8 ώρες, μπορούμε να φτιάξουμε με αυτό νόστιμες σούπες αντικαθιστώντας το ρύζι ή να το βάλουμε στις σαλάτες μας.

ΚΕΦΙΡ
Το κεφίρ (Kee-fer) είναι ένα προβιοτικό ρόφημα γάλακτος που έχει υποστεί ζύμωση. Προέρχεται από τα όρη του Καυκάσου στην πρώην Σοβιετική Ένωση. Πλέον έχει επανέλθει στο προσκήνιο και φημίζεται για τα οφέλη του στην υγεία. Η μοναδική γεύση του και η σχεδόν μυστικιστική φήμη του ως ελιξήριο μακροζωίας εξηγεί γιατί οι Ευρωπαίοι κάνουν το κεφίρ ποτό της επιλογής τους.

Σε αντίθεση με το γιαούρτι, το οποίο δημιουργείται από το γάλα με την προσθήκη ορισμένων βακτηρίων γαλακτικού οξέος, το κεφίρ γίνεται με τον συνδυασμό του γάλακτος με μια δόση «κόκκων κεφίρ», που αποτελούνται από ένα σύνθετο μείγμα μαγιάς και βακτηρίων Lactobacillus. Περιέχει επίσης μοναδικούς πολυσακχαρίτες (σάκχαρα μακράς αλύσου), που ονομάζονται kefiran και μπορεί να είναι υπεύθυνοι για μερικά από τα οφέλη του. Είναι πλήρως ισορροπημένη προβιοτική και αντιοξειδωτική τροφή.

Τι μας προσφέρει

  –  Ασβέστιο, μαγνήσιο, φωσφόρο.
  –  Εμπεριέχει πλήρη πρωτεΐνη, η οποία έχει ήδη υποστεί μερική πέψη, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται εύκολα από τον οργανισμό.
  –  Βιταμίνες Β1, Β12, C, Κ και βιοτίνη. Οι βιταμίνες Β βελτιώνουν τη λειτουργία των οργάνων, του νευρικού συστήματος και ενισχύουν την ανοσία.
  –  Περιέχει σημαντικά στελέχη των φιλικών βακτηριδίων και ευεργετικών ζυμών, κυρίως Lactobacillus caucasus, Acetobacter species και Streptococcus. Οι ευεργετικές ζύμες κυριαρχούν και εξολοθρεύουν παθογόνες ζύμες του σώματος. Αποτέλεσμα είναι ότι το σώμα αντιστέκεται καλύτερα σε παθογόνα και εντερικά παράσιτα.
  –  Διατηρεί το περιβάλλον του παχέος εντέρου καθαρό και υγιές.
  –  Είναι εύπεπτο. Οι ευεργετικές ζύμες και τα φιλικά βακτηρίδια του κεφίρ καταναλώνουν το μεγαλύτερο μέρος της λακτόζης του γάλακτος. Έτσι είναι ιδανικό για άτομα που έχουν δυσανεξία στη λακτόζη.
  –  Βοηθά στην απώλεια βάρους. Έχει χαμηλά λιπαρά και λίγες θερμίδες.
  –  Είναι ευεργετικό κατά της δυσκοιλιότητας.
  –  Συμμετέχει στον έλεγχο της χοληστερίνης και του σακχάρου.
  –  Βοηθά στη θεραπεία της κολίτιδας και της διάρροιας.

ΣΚΟΡΔΟ
Θεωρείται ότι είναι μια εξαιρετική υπερτροφή. Η χρήση των ευεργετικών ιδιοτήτων του σκόρδου χάνεται στα βάθη των αιώνων. Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της σύγχρονης ιατρικής, χρησιμοποιούσε το σκόρδο για τη θεραπεία λοιμώξεων και την ελάττωση του πόνου. Ο Παστέρ ήταν ο πρώτος που τεκμηρίωσε την ευρέος φάσματος αντιβακτηριδιακή δραστικότητα του σκόρδου το 1858, γεγονός που του προσέδωσε τον πολυθρύλητο χαρακτηρισμό «πενικιλίνη της φύσης». Οι αντιμικροβιακές, αντιθρομβωτικές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες του σκόρδου, καθώς και η ιδιότητά του να μειώνει τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα, έχουν αποδοθεί στην ουσία αλισίνη. Οι αντινεοπλασματικές ιδιότητές του είναι πιθανό να οφείλονται στις ενώσεις θείου ή σε άλλα συστατικά αγνώστου χημικής σύστασης και δομής. Οι ιδιότητες του σκόρδου έχουν μελετηθεί εκτενώς σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους και ζώα, καθώς και σε επιδημιολογικές μελέτες. Ωστόσο, οι ευεργετικές του δράσεις δεν έχουν επιβεβαιωθεί σε όλες τις μελέτες.

Οι δράσεις του με μια ματιά

–   Χάρη στα δεκάδες αντιοξειδωτικά βιοφλαβονοειδή και τις μεγάλες ποσότητες σεληνίου και βιταμινών Α και C που περιέχει, το σκόρδο τονώνει την αντιοξειδωτική ασπίδα του οργανισμού.
–   Ασβέστιο, χαλκός, σίδηρος, μαγγάνιο, φώσφορος, κάλιο και οι βιταμίνες Β1, Β2 και Β6 συγκαταλέγονται στη θρεπτική του αξία.
–   Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, αυξάνοντας την παραγωγή της ιντερφερόνης (αντιιική ένωση), η οποία βελτιώνει τη δράση των λευκών αιμοσφαιρίων.
–   Τόσο το φρέσκο όσο και το αποξηραμένο σκόρδο έχει φανεί ότι συμβάλλουν στην ελάττωση της «κακής» (LDL) χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων. Επιπλέον, η έρευνα έχει δείξει ότι η τακτική κατανάλωση σκόρδου επιβραδύνει τη γήρανση της αορτής και βοηθά στη διατήρηση της ελαστικότητάς της. Έχει, επίσης, αντιθρομβωτική δράση.
–   Άλλο ένα πλεονέκτημα του σκόρδου είναι οι αντιβακτηριδιακές του ιδιότητες. Για να επωφελούμαστε όμως στο μέγιστο βαθμό από αυτές, πρέπει να το καταναλώνουμε φρέσκο.
–   Εικάζεται ότι το σκόρδο έχει αντικαρκινική δράση.

ΠΡΟΖΥΜΙ
Η μέθοδος του προζυμιού ή ξινής ζύμης ή φυσικής ζύμης είναι η αρχαιότερη μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για το φούσκωμα του ψωμιού. Το προζύμι αποτελεί μια συμβιωτική καλλιέργεια μικροοργανισμών. Οι μικροοργανισμοί είναι των οικογενειών Saccharomyces και Lactobacillus. Επιστημονικές έρευνες έδειξαν πως υπάρχουν ευεργετικές ιδιότητες στο προζύμι που αποδίδονται κατά βάση στην περιεκτικότητά του σε μικροοργανισμούς.

Γιατί να προτιμήσουμε ψωμί με προζύμι

  –  Οδηγεί σε πολύ πιο ομαλή αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα συγκριτικά με το ψωμί με μαγιά. Αυτή η επίδραση κρατάει για αρκετές ώρες μετά την κατανάλωση ψωμιού, σαν φάρμακο που ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
  –  Βελτιώνει τα συμπτώματα που σχετίζονται με τη δυσανεξία στη γλουτένη και έτσι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα μπορούν πολύ πιο εύκολα να τρώνε ψωμί με προζύμι.
  –  Διασπά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του φυτικού οξέος που περιέχεται στο ψωμί ολικής άλεσης και δεν επιτρέπει στον οργανισμό μας να αφομοιώσει κάποια στοιχεία (σίδηρος, μαγνήσιο, ασβέστιο κ.λπ.), με μακροχρόνιες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία μας.
 
–  Επίσης, οι μικροοργανισμοί που ενυπάρχουν στο προζύμι αποτελούν στην ουσία προβιοτικούς μικροοργανισμούς. Καταναλώνοντας συχνά προβιοτικά (δηλαδή προϊόντα που περιέχουν προβιοτικά βακτήρια), μπορεί να έχουμε μια σειρά από ευεργετικές δράσεις, όπως: ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού με την αναστολή της ανάπτυξης παθογόνων μικροοργανισμών και με την καταστροφή τοξικών ουσιών, ενδυνάμωση του οργανισμού όσον αφορά την αντίστασή του στις μολύνσεις, βελτίωση στην ποιότητα ζωής όσων πάσχουν από φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου (νόσος του Crohn, ψευδομεμβρανώδης κολίτιδα), καταστολή της δράσης των νιτρωδών και νιτρικών αλάτων που προστίθενται στα προϊόντα κρέατος και τα οποία στον άνθρωπο μετατρέπονται σε νιτροζαμίνες, που είναι καρκινογόνες.

Μια τροφή χαρακτηρίζεται άτυπα ως «υπερτροφή» όταν σε μικρή ποσότητα καταφέρνει να συγκεντρώνει πλήθος ευεργετικών ουσιών που ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να απορροφήσει και να αξιοποιήσει, αποτελώντας με αυτόν τον τρόπο έναν αξιόλογο σύμμαχο της υγείας μας. Το ότι τα superfoods περιέχουν συγκεντρωμένες τόσες ευεργετικές ιδιότητες δεν σημαίνει ότι πρέπει να τρεφόμαστε μόνο με αυτά, αλλά να συνυπάρχουν στο πλαίσιο ενός ισορροπημένου διαιτολογίου.