Της Παναγιάς τα… πιάτα

ΤΙ ΤΡΩΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΝΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ 

Η μεγάλη θρησκευτική γιορτή του καλοκαιριού είναι εδώ. Και Δεκαπενταύγουστος έχει τα δικά του πιάτα σε ολόκληρη την Ελλάδα.

 Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Κάσος και το πανηγύρι που γίνεται στο χωριό με το όνομα Παναγιά (πάνω από τον Εμπορειό) όπου σερβίρονται κυριολεκτικά κατά χιλιάδες τα ονομαστά κασιώτικα ντολμαδάκια αλλά και ντόπιο πιλάφι. Οι «ντουρμάες», όπως λέγονται στην ντοπιολαλιά, είναι μικροσκοπικοί και ετοιμάζονται από την παραμονή και όλο το βράδυ από τις νοικοκυρές του νησιού. Ημικυκλικές τυρόπιτες γεμισμένες με κρασοτύρι, κρεμμύδι και αβγό, σφραγισμένες στο δίπλωμά τους με ένα κλειδί που φτιάχνουν στην Κω και τις ονομάζουν «κατίνες τυρόπιτες».

Στη Νίσυρο αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας οι νοικοκυρές επιδίδονται σε ένα έθιμο φτιάχνοντας κόλλυβα, τα οποία και μοιράζουν στο χωριό. Στην Παναγία την Πανοχωριανή, στην Αμοργό, οι τοπικές σπεσιαλιτέ πατατάτο και ξιδάτο και βέβαια τα θρυλικά αμοργιανά ρακόμελα είναι ό,τι καλύτερο για να… τιμήσουμε τη γιορτινή ημέρα. Στην Παναγία τη Θαλασσινή της Ανδρου ντόπιοι αλλά και τυχεροί επισκέπτες απολαμβάνουν φρουτάλια και ντόπια σουμάδα. Στην Πέτρα της Λέσβου φτιάχνουν «κισκέσι», δηλαδή ταύρο βρασμένο με σιτάρι, και στην Παναγία την Πορταΐτισσα της Αστυπάλαιας, γεμιστό αρνί που οι ντόπιοι αποκαλούν «λαμπριανό». Κρέας από τα ελεύθερα κατσίκια του νησιού (ρασκά) σερβίρεται και στην Ικαρία (βραστό ή ψητό). Σταθμός για έναν ταξιδιώτη του Δεκαπενταύγουστου είναι και ο Οξύλιθος της Εύβοιας. Ανήμερα της Παναγιάς το έθιμο επιτάσσει υπαίθριο μαγείρεμα στιφάδου όπου την παράσταση κλέβουν τα περίπου 3.000 κρεμμύδια!
Ξεχωριστό κομμάτι των γαστρονομικών εθίμων του Δεκαπενταύγουστου είναι το ψωμί. Τα παλαιότερα χρόνια έφτιαχναν εφτάζυμα από το πρώτο σιτάρι της σοδειάς. Γι’ αυτό σήμερα σχεδόν σε όλες τις πρωινές λειτουργίες των εκκλησιών γίνεται αρτοκλασία. Στην Κάρπαθο προσφέρουν άρτο και καρπούζι, ενώ στη Δράμα προσθέτουν και μυζήθρα στον παραπάνω συνδυασμό. Σε κάποια χωριά της Μυτιλήνης ακόμα και σήμερα φτιάχνουν εφτάζυμο με μαγιά από ρεβίθια και αλεύρι ψιλοκοσκινισμένο, έθιμο με ρίζες στη Σμύρνη.
Οπου και να βρεθείτε, λοιπόν, σίγουρα θα υπάρχει κοντά μια εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγιά και το πιθανότερο είναι ότι οι ντόπιοι θα γιορτάζουν προσφέροντας εκλεκτά εδέσματα. Αφεθείτε στους ρυθμούς της παράδοσης όσο… φολκλόρ κι αν είναι και δοκιμάστε αυτά που νοικοκυρές και νοικοκύρηδες ετοίμασαν με μεράκι για όλους. Αλλωστε ο λαός έχει και για τον Αύγουστο μια πολύ σοφή ρήση που τα λέει όλα: «Αύγουστε τραπεζοφόρε να ‘σουν τρεις βολές το χρόνο!». *