Τη θέση για το ουκρανικό και όσα έγιναν το Σάββατο κατά την έκτακτη Ιεραρχία για το θέμα αναλύει μέσω δήλωσης ο Μητροπολίτης Κυθήρων Σεραφείμ.
Η δήλωση του Σεβασμιωτάτου αναφέρει:
“Από το απόγευμα της ίδιας ημέρας της Έκτακτης αυτής Συνεδριάσεως της Ιεραρχίας της Ελλαδικής μας Εκκλησίας και μέχρι του μεσονυκτίου, αλλά και έως σήμερα δέχθηκα και δέχομαι τηλεφωνικές και προσωπικές επικοινωνίες εκ μέρους Κληρικών, Μοναχών και Λαικών, και ενίων δημοσιογράφων, για τα γενόμενα στην κρίσιμη αυτή Συνεδρία. Περί το μεσονύκτιο μάλιστα της πρώτης ημέρας (του Σαββάτου) έλαβα τηλεφώνημα από την Αμερική, από τον γνωστό και από άλλη φορά δημοσιογράφο κ.Αλέξανδρο Στεφανόπουλο, ο οποίος, τελών εν ταραχή μετά από τις ειδήσεις της ραγδαίας ανακηρύξεως της «Αυτοκεφαλίας» της Ουκρανίας εζήτησε να ενημερωθή σχετικά και ηθέλησε να με συνδέση στη συνέχεια με ένα ρωσικό κανάλι για σχετική ενημέρωσι.
Δεν δέχθηκα εκείνη την ώρα να δώσω συνεντεύξεις για το Ουκρανικό «Αυτοκέφαλο», ενώ ήταν πολύ ανήσυχοι από τις ειδήσεις, που είχαν κυκλοφορήσει, αλλά τους υποσχέθηκα ότι επανερχόμενος εις την έδραν μου θα έδινα τις απαραίτητες για το θέμα αυτό εξηγήσεις, σχετικά με την ανακοίνωσι του Δελτίου Τύπου της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της ημέρας εκείνης και την συνέντευξι του αρχαιότερου της Επιτροπής Τύπου Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ.Ιεροθέου για το ουκρανικό (12-10-2019).
Θεωρώ ότι ωρισμένες πληροφορίες δεν απεδόθησαν επακριβώς ως είχαν, γι’ αυτό και η αναμετάδοσίς των προκάλεσαν και προξενούν εσφαλμένες εντυπώσεις και διαταραχές σε εκκλησιαστικούς και μη κύκλους. Και εξηγούμαι:
1. Στην τελευταία παράγραφο του Ανακοινωθέντος της Ιεραρχίας μας αναγράφεται ότι, μετά τον εποικοδομητικό διάλογο και τις τοποθετήσεις πολλών Σεβ. Ιεραρχών, «η Ιεραρχία απεφάσισε όπως αποδεχθεί την απόφασι της παρελθούσης Διαρκούς Ιεράς Συνόδου και την εισήγηση του Μακ. Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.Ιερωνύμου, ήτοι αναγνωρίζει «το κανονικό δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την παραχώρηση του Αυτοκεφάλου, καθώς και το προνόμιο του Προκαθημένου της Εκκλησίας της Ελλάδος να χειρισθή περαιτέρω το ζήτημα της αναγνωρίσεως της Εκκλησίας της Ουκρανίας».
Κατόπιν τούτου ευλαβώς ερωτώ την Επιτροπή Τύπου της Ι.Σ.Ι. : πότε ερωτήθηκε το Σεπτό Σώμα της Ιεραρχίας μας και με ποιο τρόπο απεφάσισε να αποδεχθή την απόφασι της προηγουμένης Διαρκούς Ιεράς Συνόδου· (αναγνώσθηκε η εν θέματι απόφασις της Δ.Ι.Σ. στα μέλη της Σεπτής Ιεραρχίας; απεφασίσθη η αποδοχή της και πως; δι’ ανατάσεως της χειρός; διά φανεράς ή μυστικής ψηφοφορίας;) και την εισήγησι του Μακ. Αρχιεπισκόπου για την αναγνώρισι υπό της Ελλαδικής μας Εκκλησίας της Αυτοκεφαλίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της ανεξαρτήτου Δημοκρατίας της Ουκρανίας; Επιμένω στις ερωτήσεις αυτές, διότι ο Σεβ. Ναυπάκτου, ο αρχαιότερος της Επιτροπής Τύπου, στην προμνημονευθείσα συνέντευξί του την ίδια ημέρα (12-10-2019) δίνει μεγάλη βαρύτητα στην απόφασι αυτή της Δ.Ι.Σ., τόσην, ώστε από αυτήν, κατά κύριο λόγο, να προοδοποιείται και να προλειαίνεται ο δρόμος για την αποδοχή της παραχωρηθείσης «Αυτοκεφαλίας» της Ουκρανίας. Γράφει σχετικά : «Συζήτησαν το θέμα, πολλές φορές η προλαβούσα Διαρκής Σύνοδος, ασχολήθηκε με το θέμα και το συζήτησε : Επομένως το συζητήσαμε διεξοδικώς και καταλήξαμε εμείς ως Ιεραρχία να αποδεχθούμε την απόφαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, δηλαδή το δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου να δίνει το Αυτοκέφαλο και το προνόμιο του Αρχιεπισκόπου να χειρίζεται περαιτέρω το θέμα… Εμείς αναγνωρίσαμε το δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου να χορηγεί το Αυτοκέφαλο.
Δημοσιογράφος : Άρα αναγνωρίσατε και την 15η Εκκλησία… (σ.σ. την Ουκρανική «Αυτοκεφαλία»).
Μητρ. Ναυπάκτου : Αυτό συνεπάγεται. Συνεπάγεται. Συνεπάγεται.
Δημοσιογράφος : Δεν συνεπάγεται.
Μητρ. Ιερόθεος : Συνεπάγεται».
2. Επειδή ήμουνα Συνοδικό μέλος της παρελθούσης Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, καταθέτω εν επιγνώσει των ευθυνών μου ότι ναί μεν ήτο κοινώς αποδεκτό εν τη Ι. Συνόδω το κανονικόν δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριάρχου να αποφαίνεται, προκειμένου να παραχωρηθή υπό κανονικούς όρους μία νέα Αυτοκεφαλία, αλλά η ελαχιστότης μου ετόνιζε και την προϋπόθεσιν να δίδεται αύτη υπό του Παναγιωτάτου Οικ. Πατριάρχου εις χώρας της κανονικής δικαιοδοσίας του ή εν άλλη περιπτώσει, κατόπιν αιτήσεως της ενδιαφερομένης Τοπικής Εκκλησίας, υποβαλλομένου του αιτήματός της διά της εις ην ανήκει Μητρός Εκκλησίας, κατά τα καθιερωμένα εκκλησιαστικά θέσμια.
Παρά ταύτα, όμως, ο Μακαριώτατος Πρόεδρος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος και άλλοι Συνοδικοί – Αδελφοί Αρχιερείς επισημαίναμε εκάστοτε την ιδιαιτερότητα και τα ογκηρά και δισεπίλυτα προβλήματα του Ουκρανικού «Αυτοκεφάλου». Όλες οι Αυτοκέφαλες κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες δεν το αναγνωρίζουν, ενώ αποδέχονται και αναγνωρίζουν άπασαι την υπό τον Κανονικόν Μητροπολίτην Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ.Ονούφριον Κανονικήν Εκκλησίαν. Ο χαρακτηρισμός του Κανονικού Μητροπολίτου Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ.Ονουφρίου ως μη Κανονικού Ποιμενάρχου αυτής υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου και η απροϋπόθετος (άνευ δηλώσεως μετανοίας και αποκηρύξεως του σχίσματος) αποκάθαρσις και αποκατάστασις καθηρημένων, σχισματικών, αναθεματισμένων, αχειροτονήτων και αυτοχειροτονήτων κληρικών, ¬ων πρώτος τυγχάνει ο νέος «Προκαθήμενος» κ.Επιφάνιος, «χειροτονηθείς» υπό του καθηρημένου, αναθεματισθέντος και σχισματικού «Πατριάρχου Κιέβου» Φιλαρέτου.
Για τον λόγο αυτό θεωρείται ως αμφίσημος και έχει διπλήν ανάγνωσιν η απόφασις της προλαβούσης Δ.Ι.Σ., με την οποία ανεγνώρισε «το κανονικόν δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την παραχώρηση του Αυτοκεφάλου» (ποίου Αυτοκεφάλου; του εκάστοτε προκύπτοντος ή του Ουκρανικού;). Και το δεύτερο μέρος της Συνοδικής αυτής αποφάσεως : «…καθώς και το προνόμιον του Προκαθημένου της Εκκλησίας της Ελλάδος να χειρισθή περαιτέρω το ζήτημα της αναγνωρίσεως της Εκκλησίας της Ουκρανίας» είναι «σημείον αντιλεγόμενον». Με το προνόμιόν του αυτό ο Μακ. Προκαθήμενος θα χειρισθή σοφώς και συνετώς το ανακύψαν φλέγον κανονικό και εκκλησιολογικό ζήτημα ούτως, ώστε να επιλυθή διά της συναινετικής μετά των λοιπών Μακ. Προκαθημένων ιεροκανονικής οδού ή θα προχωρήση μόνος του εις την επίλυσίν του; και
3. Έρχομαι τώρα εις την απόφασιν, την «ιστορικήν απόφασιν» της Εκτάκτου Συγκλήσεως της Ιεραρχίας (12 Οκτωβρίου 2019), όπως την εχαρακτήρισε ο Παναγ. Οικουμενικός Πατριάρχης κ.Βαρθολομαίος.
Ως γνωστόν, εκτάκτως και εσπευσμένως, μίαν ημέραν μετά την λήξιν των Συνεδριών της Τακτικής κατά μήνα Οκτώβριον Συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, έλαβε χώραν η Έκτακτη αυτή Σύγκλησις της Ιεραρχίας μας.
Μοναδικός εισηγητής ήταν ο Μακ. Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.Ιερώνυμος με θέμα : «Αυτοκεφαλία Εκκλησίας Ουκρανίας».
Ο Μακαριώτατος, αφού αναφέρθηκε στο ότι η παρελθούσα Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας μας «ησχολήθη εντατικώς» με το θέμα της «Αυτοκεφαλίας» της Εκκλησίας της Ουκρανίας και εμνημόνευσε συγκεκριμένες Συνεδριάσεις Αυτής για το Ουκρανικό ζήτημα, ενημέρωσε το Σώμα της Ιεραρχίας μας διά το ότι η Δ.Ι.Σ. όλο το σχετικό υλικό το παρέπεμψε στις δύο Συνοδικές Επιτροπές, την επί των Δογματικών και Νομοκανονικών και την επί των Διορθοδόξων και Διαχριστιανικών, ώστε από κοινού να εισηγηθούν δεόντως προς την Ιεράν Σύνοδον.
Κοινό πόρισμα των δύο αυτών Συνοδικών Επιτροπών και το Εισηγητικό σημείωμα υπεβλήθησαν στην Αρχιγραμματεία της Ιεράς Συνόδου στις 13 Αυγούστου ε.ε. και ανεγνώσθησαν κατά την διάρκεια της τελευταίας συνεδριάσεως της παρελθούσης Δ.Ι.Σ. στις 28 Αυγούστου ε.ε.
Ο Μακαριώτατος στην Εισήγησί του επικαλέσθηκε από το κοινό πόρισμα των δύο Επιτροπών πέντε καίρια σημεία «εξ επόψεως νομοκανονικής» περιέχοντα «βασικές θέσεις». Το κοινόν πόρισμα κατέληγε ως εξής : «Κατόπιν των ανωτέρω θεωρήσαντες το θέμα της αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας εξ επόψεως κανονικής, ου μην αλλά και νομικής, ευσεβάστως εισηγούμεθα ότι ουδέν το κωλύον την αναγνώρισιν του αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ουκρανίας και την απόλυτον εναρμόνισιν και συμπόρευσιν της Εκκλησίας της Ελλάδος μετά του Οικουμενικού Πατριαρχείου».
Στη συνέχεια ο Μακαριώτατος, αφού ανέγνωσε την αναγραφείσα στο Δελτίον Τύπου της 29ης Αυγούστου ε.ε. απόφασι της Δ.Ι.Σ. (στην οποία αναφερθήκαμε στο πρώτο μέρος) και αφού έκαμε λόγο για την αναγκαιότητα «της εισαγωγής του κανονικού θεσμού της Αυτοκεφαλίας υπό της Α’ Οικουμ. Συνόδου (325) εις όλας τας ρωμαικάς επαρχίας του ελληνορωμαικού κόσμου» εχαρακτήρισε «ως ιδιαιτέρως επωφελή διά την Ορθόδοξον Εκκλησίαν την Αυτοκεφαλίαν της Εκκλησίας της Ουκρανίας, θα αποδειχθή δε και πολύτιμος διά την ενίσχυσιν των σχέσεων των δύο αδελφών αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, της Μεγάλης Ρωσσίας και της Ουκρανίας» και κατέληξε : «Υπό το πνεύμα αυτό, εισηγούμαι την αναγνώρισιν υπό της ημετέρας Εκκλησίας Αυτοκεφαλίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας της ανεξαρτήτου Δημοκρατίας της Ουκρανίας».
Μετά την Εισήγησιν αυτήν του Μακαριωτάτου Προέδρου έλαβον τον λόγον 33 Σεβ. Σύνεδροι. Προηγήθησαν οι δύο πολιοί και πολυσέβαστοι Μητροπολίται Καρυστίας κ.Σεραφείμ και Ηλείας κ.Γερμανός, οι οποίοι ωμίλησαν με πολλήν σοφίαν και σύνεσιν επί του φλέγοντος τούτου ζητήματος, αναγνωρίσαντες μεν ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχει το κανονικό δικαίωμα της χορηγήσεως υπό όρους της Αυτοκεφαλίας, αλλά και ότι η παρούσα περίστασις είναι πολύ κρίσιμος και απαιτείται μεγάλη περίσκεψις και εμβριθής μελέτη κάι εξέτασις, άνευ χρονικής πιέσεως, του όλου δυσχερούς αυτού ζητήματος.
Εις αυτό το «μήκος κύματος» εκινήθησαν και οι Σεβ. Μητροπολίται: Καισαριανής Δανιήλ, Μεσογαίας Νικόλαος, Πειραιώς Σεραφείμ (διεισδύσας επιτυχώς εις την προβληματικήν του όλου θέματος από κανονικής και εκκλησιολογικής πλευράς) και η ταπεινότης μου. Οι Σεβ. Μητροπολίται Δρυινουπόλεως Ανδρέας και Αιτωλίας Κοσμάς δεν έλαβον τον λόγον, αλλά συνετάχθησαν με τους προλαλήσαντας Σεβ. Αρχιερείς. Οι απουσιάζοντες, αλλά τοποθετηθέντες γραπτώς Σεβ. Μητροπολίται Νέας Σμύρνης Συμεών και Κερκύρας Νεκτάριος προσεγγίζουν με την ίδια ευαισθησία και προοπτική το σοβαρόν αυτό Ουκρανικόν ζήτημα. Και ο απουσιάζων διά τοπικόν Ιερατικόν Συνέδριον Σεβ. Μητροπολίτης Παροναξίας κ.Καλλίνικος, συμμεριζόμενος τας θέσεις των ως είρηται Σεβ. Μητροπολιτών, εζήτησε να παράσχη την εξουσιοδότησίν του εις την ελαχιστότητά μου σε περίπτωσι διεξαγωγής ψηφοφορίας, αλλά δεν εγένετο αρμοδίως δεκτό το αίτημά του.
Οι υπόλοιποι εκ των ομιλησάντων 33 Σεβασμιώτατοι άγιοι Αδελφοί, συμμεριζόμενοι την υπέρ της νέας Αυτοκεφαλίας άποψιν και εναρμονιζόμενοι προς την Εισήγησιν του Μακ. Προέδρου έκαμαν την τοποθέτησίν των με τα ιδικά του επιχειρήματα έκαστος.
Δυστυχώς, εις την δημοσιότητα εδόθη η αναληθής είδησις και η πληροφορία ότι μόνο επτά Μητροπολίται ήσαν οι διαφωνούντες προς την αναγνώρισιν της νέας «Αυτοκεφαλίας» και όλοι οι υπόλοιποι ετάχθησαν υπέρ αυτής. Μεγάλο λάθος αυτό και θέλω να πιστεύω ότι δεν είχε σκοπιμότητα, αλλ’ ήτο εκ παραδρομής. Γιατί οι περισσότεροι εκ των παρόντων δεν έλαβαν τον λόγον, αλλ’ αυτοί εξ όσων γνωρίζουμε δεν σημαίνει ότι είναι υποστηρικτές της νέας «Αυτοκεφαλίας».
Και το άλλο μεγάλο λάθος είναι ότι διεδόθηκε αστραπιαία ότι ελήφθη απόφασις υπέρ της αναγνωρίσεως του Ουκρανικού Αυτοκεφάλου και άρχισαν να αποστέλλωνται συγχαρητήρια μηνύματα εκ προσώπων υψηλά ισταμένων.
Αφού δεν εγένετο δεκτόν το επίμονο αίτημα του Σεβ. Μητροπολίτου Καισαριανής κ.Δανιήλ, το οποίο «στεντορεία τη φωνή» και με θαυμαστή παρρησία υπέβαλε, να διεξαχθή δηλ. φανερή ψηφοφορία, εφ΄ όσον επίμονα εζητείτο να παρθή θετική υπέρ του Αυτοκεφάλου απόφασις, τέτοια απόφασις δεν ελήφθη. Οι αποφάσεις λαμβάνονται, ως γνωστόν, εις τον εκκλησιαστικό μας χώρο με ψηφοφορία: είτε δι’ ανατάσεως χειρός, είτε φανερά, είτε μυστική ή κατόπιν ερωτήσεως προς όλους τους συνέδρους.
Ημπορεί να υπήρξαν αρκετές φωνές υπέρ της Αυτοκεφαλίας, αλλά σημαντικός αριθμός ήτο και εκείνων οι οποίοι υπεστήριξαν την αντίθετη άποψι, αλλά και αυτών, οι οποίοι σιωπώντες συμπαρετάσσοντο με τους δευτέρους.
Κατακλείων τις δηλώσεις μου αυτές, θέλω να καταθέσω επισήμως τις προσωπικές μου θέσεις, τις οποίες ανέπτυξα εν τη εκτάκτω αυτή Ιερά Συνόδω της ΙΣΙ διά το σοβαρότατο αυτό κανονικό και εκκλησιολογικό Ουκρανικό ζήτημα.
Αναφέρθηκα στο κοινό πόρισμα των δύο εν θέματι Συνοδικών Επιτροπών και παρετήρησα ότι αποφαίνονται μεν διά το κανονικό δικαίωμα της παραχωρήσεως Αυτοκεφαλίας υπό του Οικουμενικού Πατριάρχου, αλλά το συγκεκριμένο «Αυτοκέφαλο» δεν το προσεγγίζουν με τόλμη από νομοκανονικής πλευράς. Έχουν στα χέρια τους το Αρχιερατικό Γράμμα του Κανονικού Μητροπολίτου Κιέβου και πάσης Ουκρανίας με τα πλείστα όσα κανονικά και εκκλησιολογικά ατοπήματα καταμαρτυρούνται εις βάρος των δύο σχισματικών παρατάξεων της Ουκρανίας και αβασανίστως τα αντιπαρέρχονται.
Υποστηρίζουν ότι η Εκκλησία του Κιέβου αποτελούσε πάντοτε κανονικό έδαφος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αλλά παραθεωρούν την ζώσα παράδοσι της από 300 περίπου χρόνων εξαρτήσεως της Μητροπόλεως Κιέβου και πάσης Ουκρανίας από το Πατριαρχείο Ρωσίας. Αυτή άλλωστε η πραγματικότητα απεικονίζεται σε όλα τα Δίπτυχα της Εκκλησίας της Ελλάδος, μέχρι και το εφετεινό.
Παραβλέπουν, ίσως, το γεγονός ότι ο νυν Οικουμενικός Πατριάρχης κ.Βαρθολομαίος διά Πατριαρχικών Γραμμάτων (1992 και 1997) αναγνωρίζει την κανονικήν δικαιοδοσίαν του Πατριαρχείου Μόσχας επί της Ιεράς Μητροπόλεως Κιέβου και τον σεβασμόν των επιβληθεισών κανονικών ποινών εις τους νυν αποκαθαρθέντας και αποκατασταθέντας καθηρημένους και σχισματικούς κληρικούς. Και ακόμη δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν των την κανονικήν αρχήν ότι η έκκλητος δεν απευθύνεται εις άλλον Πατριάρχην, ακόμη και εις τον Οικουμενικόν, όταν άλλη Πατριαρχική Σύνοδος επέβαλε τας κανονικάς ποινάς, ει μη μόνον εις Οικουμενικήν Σύνοδον.
Θα μου επιτραπή να καταλήξω με την ένθερμη ταπεινή έκκλησί μου προς τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη μας κ.Βαρθολομαίο και τον Μακ. Αρχιεπίσκοπό μας κ.Ιερώνυμο να μη επισπεύσουν και συμπιέσουν τα πράγματα εις την ενεστώσαν κρίσιμον κατάστασιν, προβαίνοντες εις Αρχιερατικά Συλλείτουργα μετά του ως είρηται «προκαθημένου» της νέας «Αυτοκεφαλίας», πριν διευθετηθή πανορθοδόξως το πολύπλοκο αυτό ακόμα και εκρηκτικό κανονικό και εκκλησιολογικό ζήτημα”.
