Οικουμενικό Πατριαρχείο: Οι σχέσεις μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και του Πατριαρχείου Μόσχας είναι μια μακρά και περίπλοκη ιστορία, γεμάτη εντάσεις και συγκρούσεις.
Του Γιάννη Παπανικολάου – ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Αυτές οι δύο μεγάλες ορθόδοξες εκκλησίες έχουν βρεθεί αντιμέτωπες σε διάφορα θέματα, με αποκορύφωμα το σχίσμα που έχει προκύψει στην ορθόδοξη κοινότητα με αφορμή την Ουκρανία . Το υπόβαθρο αυτής της διαμάχης περιλαμβάνει θεολογικές, πολιτικές και πολιτιστικές διαφορές που έχουν εξελιχθεί σε διαχρονικές αντιπαραθέσεις.
Ιστορικό Πλαίσιο
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως είναι το πρεσβυγενές Πατριαρχείο της Ορθόδοξης Εκκλησίας και θεωρείται “πρώτο μεταξύ ίσων” (primus inter pares). Από την άλλη, το Πατριαρχείο Μόσχας, που αναγνωρίστηκε ως Πατριαρχείο το 1589, έχει εξελιχθεί σε μια από τις ισχυρότερες και μεγαλύτερες εκκλησίες στην ορθόδοξη κοινότητα, ιδιαίτερα μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.
Αιτίες Αντιπαραθέσεων
Αυτοκεφαλία της Ουκρανικής Εκκλησίας
Η κύρια αιτία του τρέχοντος σχίσματος είναι η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου να χορηγήσει αυτοκεφαλία (ανεξαρτησία) στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας το 2018. Αυτή η κίνηση θεωρήθηκε από το Πατριαρχείο Μόσχας ως παραβίαση της κανονικής του δικαιοδοσίας, δεδομένου ότι η Ουκρανία ήταν υπό τη δικαιοδοσία του από το 1686. Η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Ουκρανικής Εκκλησίας προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τη Μόσχα, η οποία διέκοψε την κοινωνία με το Φανάρι και όλες τις εκκλησίες που αναγνώρισαν την νέα εκκλησία.
Πολιτικές Επιρροές
Οι πολιτικές επιρροές έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο στην ένταση μεταξύ των δύο Πατριαρχείων. Η Ρωσία, με τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, έχει επενδύσει σημαντικά στην υποστήριξη του Πατριαρχείου Μόσχας ως ένα μέσο ενίσχυσης της πολιτικής και πολιτιστικής επιρροής στην Ουκρανία και άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Και την ίδια ώρα το Οικουμενικό Πατριαρχείο, που ιστορικά έχει υποστεί πιέσεις από την τουρκική κυβέρνηση, αναζητά διεθνή υποστήριξη και προστασία και φαίνεται ότι δέχεται πιέσεις και αιτήματα που προκαλούν ταραχές στην παγκόσμια ορθόδοξη Εκκλησία . Αποτέλεσμα αυτού είναι οι αρνητικές επιπτώσεις και ο διχασμός στους ορθόδοξους λαούς .
Θεολογικές και Κανονικές Διαφορές
Πρώτο Μεταξύ Ίσων
Μια θεμελιώδης διαφορά είναι η ερμηνεία της έννοιας του “πρώτου μεταξύ ίσων”. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο διεκδικεί μια μοναδική θέση ως το κεντρικό σημείο αναφοράς για την Ορθοδοξία, ενώ το Πατριαρχείο Μόσχας, με την αυξανόμενη αριθμητική και πολιτική του δύναμη, αμφισβητεί αυτήν την υπεροχή.
Ζήτημα Δικαιοδοσιών
Οι δικαιοδοσιακές διαφορές αποτελούν επίσης σημείο τριβής. Η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου να παρέμβει στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων τοπικών εκκλησιών, όπως στην περίπτωση της Ουκρανίας, προκαλεί αντιδράσεις και αντίθεση από τη Μόσχα, η οποία βλέπει αυτές τις ενέργειες ως επεκτατισμό.
Σχίσμα στην Ορθοδοξία
Το σχίσμα που προέκυψε μετά την αυτοκεφαλία της Ουκρανικής Εκκλησίας έχει σημαντικές συνέπειες για την παγκόσμια ορθόδοξη κοινότητα. Το Πατριαρχείο Μόσχας διέκοψε την κοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και άρχισε να ασκεί πιέσεις σε άλλες τοπικές εκκλησίες να μην αναγνωρίσουν την Ουκρανική Εκκλησία.
Συνέπειες για τις Τοπικές Εκκλησίες
Η απόφαση της Ρωσικής Εκκλησίας να διακόψει την κοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν εσωτερικές εντάσεις και σε άλλες τοπικές εκκλησίες. Μερικές εκκλησίες αποφάσισαν να υποστηρίξουν το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ενώ άλλες παρέμειναν ουδέτερες ή υποστήριξαν τη Μόσχα.
Διεθνείς Σχέσεις
Το σχίσμα επηρέασε και τις διεθνείς σχέσεις. Οι σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Ρωσίας επηρεάστηκαν, καθώς η Εκκλησία της Ελλάδος αποφάσισε να αναγνωρίσει την Ουκρανική Εκκλησία. Αντίστοιχα, η αντίδραση της Μόσχας ήταν να διακόψει τις διμερείς εκκλησιαστικές σχέσεις.
Προοπτικές και Μέλλον
Η επιδίωξη μιας λύσης στο σχίσμα αποτελεί πρόκληση για την παγκόσμια ορθόδοξη κοινότητα. Οι προσπάθειες για διαμεσολάβηση και διαλόγου συνεχίζονται, αλλά οι πολιτικές και θεολογικές διαφορές παραμένουν βαθιές.
Διάλογος και διαβουλεύσεις
Η επίτευξη ενός διαλόγου που θα επιτρέψει την επίλυση των διαφορών είναι κρίσιμη. Οι προσπάθειες για ενίσχυση της ενότητας και της συνεργασίας μεταξύ των ορθόδοξων εκκλησιών απαιτούν αμοιβαίο σεβασμό και κατανόηση των διαφορών.
Ο Ρόλος των Πολιτικών Δυνάμεων
Η παρέμβαση των πολιτικών δυνάμεων στις εκκλησιαστικές υποθέσεις είναι ένα άλλο ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Η ανεξαρτησία των εκκλησιών από τις πολιτικές επιρροές είναι απαραίτητη για την επίτευξη μιας διαρκούς ειρήνης και ενότητας.
Συμπεράσματα
Οι σχέσεις μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του Πατριαρχείου Μόσχας είναι περίπλοκες και χαρακτηρίζονται από βαθιές θεολογικές, πολιτικές και πολιτιστικές διαφορές. Το σχίσμα στην ορθόδοξη κοινότητα έχει σημαντικές επιπτώσεις και απαιτεί συνεχή διάλογο και προσπάθεια για την επίτευξη μιας λύσης. Η επιδίωξη της ενότητας και της συνεργασίας αποτελεί πρόκληση, αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη της ειρήνης και της σταθερότητας στην παγκόσμια ορθόδοξη κοινότητα.
-120x86.jpg)
