Στη μεγάλη συνεισφορά του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στο ελληνικό γένος αναφέρεται στην Εγκύκλιό του ενόψει της εορτής του Αγίου, ο Μητροπολίτης Κονίτσης Ανδρέας, σημειώνοντας πως σήμερα οι λόγοι του περισσότερο επίκαιροι από ποτέ.
Η εγκύκλιος αναφέρει:
Αγαπητοί μου Χριστιανοί,
-Α-
Είναι σε όλους γνωστό, ότι ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, σε δίσεκτους καιρούς, εβοήθησε το Γένος μας να μην εξισλαμισθή, αλλά να κρατήση γερά την ορθόδοξη πίστη και την εθνική του συνείδηση. Οι λόγοι του είναι σήμερα επίκαιροι όσο ποτέ άλλοτε : «τούτο σας λέγω και σας παραγγέλω · καν ο ουρανός να κατεβή κάτω, καν η γη να ανεβή επάνω, καν όλος ο κόσμος να χαλάση, καθώς μέλλει να χαλάση, σήμερον, αύριον, να μη σας μέλη τι έχει να κάμη ο Θεός. Το κορμί σας ας το καύσουν, ας το τηγανίσουν · τα πράγματά σας ας σας τα πάρουν · μη σας μέλλει · δώσατέ τα · δεν είναι ιδικά σας. Ψυχή και Χριστός σας χρειάζονται. Αυτά τα δύο όλος ο κόσμος να πέση, δεν ημπορεί να σας τα πάρη, εκτός και τα δώσετε με το θέλημά σας. Αυτά τα δύο να τα φυλάγετε, να μη τα χάσετε» (Διδαχή Δ΄).
-Β-
Ο Άγιος Κοσμάς υπήρξε θερμός φίλος της μορφώσεως των Ελληνόπουλων, βάζοντας ως θεμέλιό της την καλλιέργεια της ευσέβειας και της αρετής. Έλεγε : «Να μαζευθήτε όλοι να κάμετε ένα σχολείον καλόν, να βάλετε και επιτρόπους να το κυβερνούν, να βάνουν διδάσκαλον να μανθάνουν όλα τα παιδιά γράμματα, πλούσια και φτωχά. Διότι από το σχολείον μανθάνομεν τι είνε Θεός, τι είνε Αγία Τριάς, τι είνε Άγγελοι, δαίμονες, παράδεισος, κόλασις, αρετή, κακία · τι είνε ψυχή, σώμα κλπ. Διότι χωρίς το σχολείον περιπατούμεν εις το σκότος · από το σχολείον ανοίγει το μοναστήριον» (Διδαχή Α΄). Γράφοντας προς τον αδελφό του Ιερομόναχο Χρύσανθο, Σχολάρχη στην Νάξο, αναφέρει χαρακτηριστικά : «Έως τριάκοντα επαρχίας περιήλθον, δέκα σχολεία Ελληνικά εποίησα, διακόσια διά κοινά γράμματα» (Επιστολή 2ας Μαρτίου 1779, έτους του μαρτυρίου του).
-Γ-
Αλλά και διά την χριστιανικήν ζωήν των υποδούλων Ελλήνων μιλούσε : Για την αργία της Κυριακής και την ανάγκη του εκκλησιασμού, την τήρηση της νηστείας, και μάλιστα της Τετάρτης και της Παρασκευής, την μετάνοια και την εξομολόγηση, την αγάπη και την συγχώρηση, και γενικά για όλες τις χριστιανικές αρετές. Όπως επίσης και για το αμάρτημα της βλασφημίας, για την οποία έλεγε χαρακτηριστικά : «Ένας άνθρωπος να με υβρίση, να φονεύση τον πατέρα μου, την μητέρα μου, τον αδελφόν μου, και ύστερα το μάτι να μου βγάλη, έχω χρέος ωσάν χριστιανός να τον συγχωρήσω. Το δε να υβρίση τον Χριστόν μου και την Παναγίαν μου, δεν θέλω να τον βλέπω» (Διδαχή Δ΄). Ας μη ξεχνάμε, ότι εστήριξε τον Λαό στην ορθόδοξη πίστη, και μάλιστα εναντίον της παπικής προπαγάνδας, που πάντοτε, μέχρι και σήμερα, «ψαρεύει» σε θολά νερά.
-Δ-
Στις Διδαχές του, τέλος, αποκαλύπτεται ο πατριωτισμός του, η φλογερή αγάπη του για την Ελευθερία, ο ασίγαστος πόθοςτου για την εθνική αποκατάσταση. Και είναι πέρα για πέρα αληθινό,αυτό που πολλοί υποστηρίζουν, ότι ο Άγιος Κοσμάς ενέπνευσε στους αγωνιστές του 1821, αυτό που έλεγε ο Γέρος του Μωρηά, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης : «Όταν επιάσαμε τα άρματα είπαμε πρώτα υπέρ πίστεως και ύστερα υπέρ Πατρίδος».
Αυτόν, λοιπόν, τον Μεγάλο Διδάχο και Εθνεγέρτην τιμά η ακριτική Κόνιτσα. Έτσι : Την παραμονή, Παρασκευή, 23 Αυγούστου 2019, θα τελεσθή ο Μέγας Εσπερινός, ώρα 7 μ.μ. και θα επακολουθήση η σύντομη λιτάνευση, μέχρι την κεντρική πλατεία, της Εικόνας και του Ιερού Λειψάνου του Αγίου. Την κυριώνυμη ημέρα της εορτής, Σάββατο, 24 Αυγούστου, θα τελεσθή πολυαρχιερατική Θεία Λειτουργία.
Εύχομαι ολόψυχα η χάρη του Αγίου να σας σκέπη όλους και να σας καθοδηγή.
Διάπυρος προς Χριστόν ευχέτης
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ο Δρυινουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης ΑΝΔΡΕΑΣ
