ΕΛΓΑ: Η κτηνοτροφία βρέθηκε ξανά εκτός των τελευταίων πληρωμών, με ένα «κενό» 96 εκατ. ευρώ στη ζωική παραγωγή (πέρα από την εξισωτική), γεγονός που αναζωπυρώνει την αγανάκτηση στον πρωτογενή τομέα.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
News: Ούτε συνδεδεμένες, ούτε τσεκ, ούτε βιολογικά, ούτε «Σπάνιες Φυλές»: οι κτηνοτρόφοι μένουν χωρίς σαφές χρονοδιάγραμμα, ενώ η αγορά ζωοτροφών πιέζει ρευστότητα και ψυχολογία.
Η εικόνα αυτή δεν είναι μόνο ταμειακό πρόβλημα· μετατρέπεται σε πρόβλημα επιβίωσης για εκμεταλλεύσεις που λειτουργούν με οριακά περιθώρια.
Την ίδια ώρα, ο προϋπολογισμός της εξισωτικής για το έτος ενίσχυσης 2024 έχει οριστεί στα 268.113.215,26 ευρώ, όμως –παρά την τελική κατάταξη δικαιούχων από 13 Οκτωβρίου– δεν έχει ανακοινωθεί ημερομηνία πίστωσης. Οι παραγωγοί μπορούν να βλέπουν την κατάστασή τους είτε μέσω του ΚΥΔ είτε με κωδικούς Taxisnet στην πύλη του gov.gr, όμως «η ουσία είναι τα χρήματα στους λογαριασμούς», όπως λένε χαρακτηριστικά αγροτικοί παράγοντες. Υπενθυμίζεται ότι, με βάση τη συνήθη πρακτική, η εξισωτική θα έπρεπε να είχε δρομολογηθεί γύρω στις 15 Οκτωβρίου, κάτι που δεν συνέβη λόγω εκκρεμοτήτων (μεταβιβάσεις βοσκοτόπων, ενστάσεις 18άρηδων κ.ά.).
Τι συμβαίνει ανά μέτρο/πληρωμή
1) Συνδεδεμένες αιγοπροβάτων. Υπάρχει «ορίζοντας» για Νοέμβριο, με φακέλους περίπου 10 εκατ. ευρώ που θα περάσουν από επιπλέον διασταυρώσεις. Το ύψος ανά ζώο προδιαγράφεται στο 13,8 €/κεφάλι (έναντι 11,98 € που είχαν πληρωθεί σε παλαιότερο κύκλο), υπό την προϋπόθεση ότι «κλειδώνουν» οι έλεγχοι παραγωγής γάλακτος. Εδώ η τεχνική σύζευξη με ηλεκτρονικά παραστατικά (π.χ. myDATA) και τα παραστατικά γαλακτοκομίας είναι κρίσιμη ευθύνη του ΟΠΕΚΕΠΕ και των υπηρεσιών.
2) Ενίσχυση ζωοτροφών. Τα 46 εκατ. ευρώ παραμένουν σε εκκρεμότητα «μέχρι να κλείσουν οι διασταυρώσεις». Η καθυστέρηση πιέζει λειτουργικά τους στάβλους, καθώς οι πληρωμές σε εμπόρους ζωοτροφών έχουν ήδη τεντωθεί στο όριο. Οι κτηνοτρόφοι ζητούν σαφές «παράθυρο» πληρωμής εντός Νοεμβρίου.
3) Βιολογική κτηνοτροφία (παλαιά προκήρυξη). Περίπου 15.000 δικαιούχοι περιμένουν υπόλοιπα ~20 εκατ. ευρώ για το 2024. Η προκαταβολή του Νοεμβρίου 2024 καταβλήθηκε, αλλά τα υπόλοιπα δεν «άνοιξαν». Εδώ απαιτείται σαφής δέσμευση από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) για το πότε εκκαθαρίζονται οι φάκελοι.
4) Βιολογική κτηνοτροφία (νέα προκήρυξη). «Θεσμικά μετέωρη»: δεν έχει εκδοθεί ρητή ακύρωση με υπουργική υπογραφή, παρότι υπηρεσιακά υπήρξαν σήματα καθυστέρησης. Όσο δεν υπάρχει νομικά δεσμευτική πράξη, οι αιτήσεις παραμένουν «ζωντανές» και η αβεβαιότητα γεννά εντάσεις στην περιφέρεια. Χρειάζεται ξεκάθαρη απόφαση από το ΥΠΑΑΤ για να αποφευχθούν δικαστικές προσφυγές.
5) Σπάνιες Φυλές. Χρεωστούμενα ~20 εκατ. ευρώ από το 2024 σε περίπου 1.100 ενταγμένους. Η απουσία ενημέρωσης έχει δυναμιτίσει το κλίμα: οι οργανώσεις μιλούν για «εμπαιγμό», θυμίζοντας τη δέσμευση του καλοκαιριού ότι «έως 15 Οκτωβρίου» θα πληρωθούν. Οι κτηνοτρόφοι φοβούνται μην υπάρξει «σιωπηρή ακύρωση» κατά το πρότυπο των βιολογικών.
Εξισωτική: πού «κολλάει»
Παρότι ο Οργανισμός έχει ιστορικά καταβάλει μεγάλες δόσεις εξισωτικής στο διάστημα Οκτωβρίου–Δεκεμβρίου, φέτος συσσωρεύτηκαν τεχνικά και διοικητικά «αστεία»: εκκρεμότητες στις μεταβιβάσεις βοσκοτόπων, «ουρές» ενστάσεων, διασταυρώσεις με νέα εργαλεία παρακολούθησης αγροτεμαχίων (GIS). Η καθυστέρηση, όμως, έχει πραγματικό κόστος: από απλήρωτους λογαριασμούς ρεύματος στους στάβλους μέχρι ακινητοποιημένες παραγγελίες ζωοτροφών. Εδώ, η πίεση προς ΟΠΕΚΕΠΕ και ΥΠΑΑΤ είναι ασφυκτική για να ανακοινωθεί συγκεκριμένο πλάνο πίστωσης.
ΕΛΓΑ – αποζημιώσεις και ειδικές περιπτώσεις
Η μόνη κίνηση με ρυθμό αυτές τις ημέρες είναι η πίστωση 10 εκατ. ευρώ προς Περιφέρειες για πληρωμές σε θανατωμένα αιγοπρόβατα λόγω ευλογιάς (υποθέσεις από τον Απρίλιο). Παράλληλα, ο ΕΛΓΑ «τρέχει» φακέλους για παγετούς/πλημμύρες 2024 και ζημιές 2025, με στόχο συμπληρωματικές πληρωμές ως τον Νοέμβριο. Σε τραπέζι συζητήσεων βρίσκεται και η ενεργοποίηση κρατικών ενισχύσεων ήσσονος σημασίας (de minimis) για περιοχές που επλήγησαν επανειλημμένα, υπό την προϋπόθεση τεκμηριωμένων εκθέσεων ζημιών.
Αγρότες: τι «έρχεται» σε τσεκ, ΠΑΑ και επιστροφές
Στο φυτικό, οι πληροφορίες συγκλίνουν ότι μεταξύ τέλους Οκτωβρίου και πρώτου 15ημέρου Νοεμβρίου θα «ανοίξουν» υπόλοιπα ενιαίας ενίσχυσης (τσεκ) 2024 και δόσεις μέτρων ΠΑΑ – με προτεραιότητα σε ολοκληρωμένους φακέλους και καθαρές διασταυρώσεις. Παράλληλα, στο τραπέζι του οικονομικού επιτελείου είναι η επιστροφή ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο και τεχνικές διευκολύνσεις ρυθμίσεων για όσους έχουν αγροτικά βιβλία, θέμα που «κουμπώνει» με αρμοδιότητες ΑΑΔΕ και Υπουργείου Οικονομικών. Κλειδί εδώ είναι να μη χαθεί η ταμειακή ανάσα πριν τις χειμερινές ανάγκες καλλιεργητικής περιόδου.
Τι να περιμένουν αγρότες και κτηνοτρόφοι τις επόμενες εβδομάδες
• Τέλος Οκτωβρίου – αρχές Νοεμβρίου: πρώτο «κύμα» υπολοίπων τσεκ 2024 και επιμέρους ΠΑΑ, αν οι τεχνικές διασταυρώσεις κλείσουν εγκαίρως.
• Νοέμβριος: συνδεδεμένες αιγοπροβάτων (~10 εκατ. ευρώ) με στόχο το 13,8 €/κεφάλι· δρομολόγηση ενίσχυσης ζωοτροφών (46 εκατ.) μόλις κλείσουν οι έλεγχοι· συμπληρωματικές αποζημιώσεις ΕΛΓΑ για παγετούς/πλημμύρες/ευλογιά.
• Από τα μέσα Νοεμβρίου και μετά: πρώτη δόση εξισωτικής 2024, εφόσον ο ΟΠΕΚΕΠΕ ανακοινώσει τελικό αρχείο δικαιούχων και εκκαθαρίσεις ενστάσεων.
• Δεκέμβριος: στόχευση για «ουρές» βιολογικών (παλαιά προκήρυξη) και εκκρεμότητες Σπάνιων Φυλών, ώστε να «κλείσει» ο χρόνος με όσο το δυνατόν λιγότερα υπόλοιπα.
Φυσικά, όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν επίσημες ανακοινώσεις και τήρηση χρονοδιαγραμμάτων. Η εμπιστοσύνη έχει τρωθεί: «χορτάσαμε ανακοινώσεις, θέλουμε πράξεις», λένε χαρακτηριστικά συνεταιριστές. Ο πρωτογενής τομέας δεν αντέχει άλλες καθυστερήσεις – ειδικά η κτηνοτροφία, όπου η ρευστότητα καίγεται πιο γρήγορα από οτιδήποτε άλλο.
Το διακύβευμα είναι ξεκάθαρο: αν ως τα μέσα Νοεμβρίου δεν «ξεμπλοκάρουν» οι βασικές ροές, η ύπαιθρος θα μπει στον χειμώνα με εξαντλημένα αποθέματα ρευστότητας. Και τότε, το κόστος δεν θα είναι μόνο λογιστικό· θα είναι παραγωγικό και κοινωνικό.
