Τεριρέμ και Τενενά

Στην εκκλησιαστική λατρευτική παράδοση αξιοποιείται τόσο ο λόγος εκφράζοντας το ρητό με τον υμνογραφικό λόγο όσο και το άρρητο με τα μελισματικά μαθήματα και τα κρατήματα τα γνωστά ως Τεριρεμ. Στα μαθήματα αυτά η παρουσία του λόγου μειώνεται και τη θέση του παίρνουν μελισματικές θέσεις ή και άσημες όπως το Τεριρέμ.

Σε σημαντικότατα σημεία της Θείας Λειτουργίας όπως το Χερουβικό και Κοινωνικό ο προφορικός λόγος υποχωρεί και η δύναμη του μέλους εκφράζει την ιερότητα της στιγμής, την πνευματική και κατανυκτική διάθεση των πιστών.

Τα κρατήματα είναι παράδοση πολύ παλιά η οποία κορυφώνεται την εποχή της Καλοφωνίας τον 14ο αι. και μελοποιούνται συστηματικά από μεγάλους μαίστορες όπως ο Άγιος Ιωάννης ο Κουκουζέλης. Ο συνθέτης Μιχάλης Αδάμης υποστήριξε ότι στα Κρατήματα αναπτύσσεται η μουσική σε όλο της το μεγαλείο, αποδεσμευμένη από τη λειτουργία των λέξεων.