Τι είναι η Παλαιά Διαθήκη – Ιερά Ιστορία

π. Δημητρίου Μπόκου
Λένε μερικοί: Τί μας ενδιαφέρει η εβραϊκή μυθολογία; Δεν έχουμε δική μας ιστορία και μυθολογία και μάλιστα πολύ ανώτερη από την εβραϊκή;

Όλα τα γεγονότα του σχεδίου της Θείας Οικονομίας, οι παρεμβάσεις δηλαδή του Θεού για την αναδημιουργία και σωτηρία του ανθρώπου και του κόσμου, πραγματοποιούνται εν τόπω και χρόνω. Λαμβάνουν χώρα μέσα στην ανθρώπινη ιστορία. Η Παλαιά Διαθήκη είναι «της σωτηρίας ημών η προκήρυξις». Εμφανίζει μεθοδικά τη σταδιακή φανέρωση «του απ’ αιώνος μυστηρίου» του Θεού. Καταγράφει διαχρονικά την ιερά ιστορία, δηλαδή την απ’ αρχής κόσμου βαθμιαία αποκάλυψη του Θεού και όλων των επί μέρους ενεργειών του κατά την διά μέσου των αιώνων εξέλιξη του σχεδίου της Θείας Οικονομίας.

Η Παλαιά Διαθήκη δηλαδή, χωρίς να είναι βιβλίο ιστορίας, παραθέτει όσα ιστορικά δεδομένα αποτελούν τον περίγυρο των γεγονότων της Θείας Οικονομίας. Ενδιαφέρεται για τις συγκεκριμένες χρονικές στιγμές μέσα στην πανανθρώπινη ιστορία, στις οποίες εγκιβωτίσθηκαν τα θεία γεγονότα. Είναι τεράστιο λάθος να νομίζει κανείς ότι η Παλαιά Διαθήκη είναι η ιστορία ή η μυθολογία ενός λαού, εν προκειμένω του Ισραηλιτικού, και ότι δεν ενδιαφέρει συνεπώς τους άλλους λαούς.

Όντως η Παλαιά Διαθήκη δεν είναι η λεπτομερής ιστορία ενός λαού. Σκοπός της είναι να προσδιορίζει μόνο το απαραίτητο ιστορικό πλαίσιο (χρόνος, τόπος, πρόσωπα, γεγονότα), εντός του οποίου κάθε φορά λαμβάνουν χώρα οι παρεμβάσεις του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου. Το ιστορικό αυτό πλαίσιο δεν είναι παρμένο από την ιστορία του ίδιου πάντοτε λαού. Ενίοτε ο Θεός ενεργεί και μέσα στην ιστορία άλλων λαών, γι’ αυτό και αναφέρονται στοιχεία από την ιστορία και αυτών των λαών (Βαβυλωνίων, Περσών, Σύρων, Αιγυπτίων, Ελλήνων κ.λ.π.). Τα υπόλοιπα στοιχεία της ιστορικής πορείας των συγκεκριμένων λαών (και του Ισραηλιτικού), που δεν έχουν άμεση σχέση με το σχέδιο της Θείας Οικονομίας, είναι παντελώς αδιάφορα για την Παλαιά Διαθήκη. Και ακριβώς για τον λόγο αυτόν παραβλέπονται εντελώς από την Αγία Γραφή.

Είναι χαρακτηριστική άλλωστε η τακτική της Παλαιάς Διαθήκης, αφού παραθέσει τα σχετιζόμενα με την ιερά ιστορία γεγονότα της ζωής κάθε ιστορικού προσώπου (Σαούλ, Δαυΐδ κ.λ.π.), να επαναλαμβάνει στερεότυπα ότι η υπόλοιπη ιστορία τους, για κάποιον που θα ήθελε να την αναδιφήσει, να την ερευνήσει λεπτομερέστερα, είναι καταχωρημένη σε άλλα βιβλία η εθνικά αρχεία. Π. χ.: «Ιδού, τα άλλα έργα του (βασιλέως) Ασά, τα πρώτα και τα τελευταία, είναι γραμμένα στο “βιβλίο των βασιλέων” του Ιούδα και του Ισραήλ» (Β΄ Παραλ. 16, 11) και όχι στην Αγία Γραφή (πρβλ. και Βασ. Γ΄ 11, 41· 22, 39· 22, 46 κ.λ.π.).

Την πιο χαρακτηριστική ίσως αναφορά για το θέμα αυτό αποτελεί ο επίλογος του βιβλίου Α΄ Παραλειπομένων, όπου, αφού αναφερθεί ο θάνατος του βασιλέως Δαυΐδ, παραπέμπονται σε άλλες πηγές όσοι ενδιαφέρονται για τα λεπτομερή γεγονότα της βασιλείας του. «Οι δε λοιποί λόγοι του βασιλέως Δαυίδ, οι πρότεροι και οι ύστεροι, γεγραμμένοι εισίν εν λόγοις Σαμουήλ του βλέποντος και επί λόγων Νάθαν του προφήτου και ἐπί λόγων Γαδ του βλέποντος, περί πάσης της βασιλείας αυτού και της δυναστείας αυτού, και οι καιροί, οι εγένοντο επ᾿ αυτώ, και επί τον Ισραήλ και επί πάσας βασιλείας της γης» (Α΄ Παραλ. 29, 29-30).

Δηλαδή: «Όλα τα άλλα έργα του βασιλέως Δαυίδ, προηγούμενα και επόμενα, είναι γραμμένα στο βιβλίο του Σαμουήλ του προφήτου, στο βιβλίο Νάθαν του προφήτου και στο βιβλίο Γαδ του προφήτου. Εκεί είναι γραμμένα τα πάντα περί της βασιλείας του Δαυίδ, περί των κατορθωμάτων του, όπως επίσης και περί των διαφόρων περιστάσεων και συνθηκών, υπό τις οποίες έζησε αυτός και ο ισραηλιτικός λαός και όλες οι βασιλείες των άλλων χωρών, με τις οποίες ήλθε σε κάποια σχέση ο Δαυίδ».

Συμπέρασμα: Η Παλαιά Διαθήκη περιγράφει μόνο την ιερά ιστορία, δηλαδή την πνευματική πορεία (και όχι την κάθε δραστηριότητα) του ανθρώπου από τη στιγμή της δημιουργίας του και εξής. Αφορά συνεπώς όλη την ανθρωπότητα. Έχει πανανθρώπινο χαρακτήρα. Είναι η πνευματική προϊστορία όλων των λαών της γης.
Δεν είναι η πλήρης ιστορία του εβραϊκού η κάποιου άλλου λαού, αλλά μόνο εκείνα τα γεγονότα από την ιστορία τους όπου παρεμβαίνει ο Θεός κατά την προϊούσα ανάπτυξη του σχεδίου της σωτηρίας του κόσμου.

Τα γεγονότα αυτά οδηγούν στο πλήρωμα του χρόνου, προετοιμάζουν δηλαδή τον κόσμο για τον ερχομό ενός παγκόσμιου Λυτρωτή και όχι κάποιου εθνικού ήρωα-μεσσία-απελευθερωτή που θα ηγηθεί των εθνικιστικών ελπίδων και τάσεων ενός μόνου λαού (Βλ. και ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. φ. 409, Αύγ. 2017).

(ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. φ. 410, Σεπτ. 2017)
(Συνεχίζεται)