Η αυτογνωσία, ως γνώση του βαθύτερου εαυτού μας, είναι έργο επίπονο και μακροχρόνιο. Χρειάζεται να κατέβουμε στο σκοτεινό Άδη, να δούμε κατάματα την πραγματικότητα του κρυμμένου εκεί εαυτού μας και να αποφασίσουμε ν’ αλλάξουμε.

Ασφαλώς, η αλλαγή δεν γίνεται αμέσως και χωρίς κόπο, κυρίως συνειδητοποιώντας πόσο δύσκολος είναι ο εαυτός μας. Γι’ αυτό κι ενδέχεται ν’ αρχίσει αγώνας αυτοδικαίωσης, δικαιολογίας, άμυνας. Τότε, καμία αλλαγή δεν είναι δυνατή και καμιά νέα ζωή δεν αρχίζει μέσα μας.

Έτσι, αν θέλουμε να μιλήσουμε με τη γλώσσα της Εκκλησίας για το θέμα της αλλαγής του ανθρώπου, όχι τόσο στη συμπεριφορά όσο στη νοοτροπία – που καθορίζει όμως τη συμπεριφορά – θα λέγαμε για την πορεία της μετάνοιας.

Το πρώτο και καθοριστικό, για να θελήσει ο καθένας μας ν’ αλλάξει, είναι ο πόνος και η απογοήτευση που προκαλεί η βαθύτερη γνώση του εαυτού μας. Κι αυτό, όταν φωτιστεί από την αγάπη και παρουσία του Θεού. Η θέα της δικής μας εσωτερικής αβύσσου θα επικαλεστεί την άβυσσο του θεϊκού ελέους ως την έσχατη κραυγή της απόγνωσης. Τότε αρχίζει η μετάνοια!

Το προσωπικό αυτό γεγονός για να ολοκληρωθεί και να έχει τα αποτελέσματα που είχε στους αγίους, θα πρέπει να γίνει εκκλησιαστικό. Το μυστήριο της εξομολόγησης είναι η δυνατότητα που μας προσφέρεται ώστε να μη μείνουμε μόνοι σ’ αυτό το σημαντικό γεγονός της ζωής μας, που να είναι όμοιο με νεκρανάσταση. Η συνεχής εξομολόγηση, μετά την πρώτη και καθοριστική μετάνοια, έχει σκοπό να «μη χάσουμε το δρόμο» αλλά και για να γίνει ο πνευματικός πατέρας συνοδοιπόρος.

Το ερώτημα «ποιος είμαι;» δεν θα απαντηθεί νοησιαρχικά με το να δούμε τα πλην και τα συν του εαυτού μας, τα χαρίσματα και τα ελαττώματά μας ή διαλογιζόμενοι τι πρέπει να κάνουμε που δεν το κάναμε ή τι κάναμε που δεν έπρεπε. Αν και αυτά έχουν τη σημασία τους, όμως η γνώση του εαυτού μας θα γίνει σιγά σιγά μέσα από τις αποτυχίες μας, τον πόνο που μας προκαλούν οι δύσκολοι άνθρωποι ή τα θλιβερά γεγονότα, οι απογοητεύσεις και τα λάθη μας. Όπως και μέσα από την καθοδήγηση γνήσιου πνευματικού πατέρα που θεραπεύει την πνευματική μας ασθένεια αφού την αποκαλύψει, τη μελέτη και τα ακούσματα που μπορούν να γίνουν καθρέφτης του εαυτού μας.

Η σχέση μας με το Θεάνθρωπο, καθοδηγούμενη από την προσευχή, την ταπείνωση και την αγάπη και διαποτισμένη με τα μυστήρια της Εκκλησίας, θα μας αποκαλύψει – ύστερα από το «πρώτο σοκ» που ήρθε με την αρχική αυτογνωσία – το τι μπορούμε να γίνουμε, ποιος «εαυτός» μάς ταιριάζει για την αιώνια μέρα. Τότε θα κατανοήσουμε την ευλογία του πόνου που ζήσαμε με το να κατέβουμε στον Άδη του εαυτού μας, να τον γνωρίσουμε, να τον αποδεχτούμε ως πραγματικότητα και να προχωρήσουμε στην αλλαγή του με τη μετάνοια, μέσα στη χάρη και την αγάπη του μεγάλου Θεού μας, που μεταποιεί τον πόνο σε χαρά και τον ακατάστατο εαυτό μας σε σημείο της παρουσίας Του.

π. Ανδρέα Αγαθοκλέους

• ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

  • Τι σημαίνει ομολογία πίστεως, ποιές είναι οι απαράβατες προϋποθέσεις;
  • Στον Παράδεισο δεν πάμε με γραβάτα
  • Μπροστά στο Σπήλαιο
  • Αυτά είναι Χριστούγεννα
  • Γιατί μερικές φορές η Χάρη του Θεού χτυπά την πόρτα σε ανθρώπους αδιάφορους και αμελείς;