Ι.Μ. ΒΕΡΟΙΑΣ: Την Κυριακή 19 Σεπτεμβρίου το πρωί στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και Οσίου Νικοδήμου Βεροίας τελέστηκε Μνημόσυνο για τα θύματα της Γενοκτονίας του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονος και παρουσία των τοπικών πολιτικών και στρατιωτικών αρχών και της προέδρου και των μελών του Συλλόγου Μικρασιατών Ημαθίας.
Τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο Μικρασιάτης στην καταγωγή Ποιμενάρχης μας κ. Παντελεήμων.
Οι εκδηλώσεις για την 99η Επέτειο Μνήμης της Γενοκτονίας του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας ολοκληρώθηκαν με το τρισάγιο και την κατάθεση στεφάνων στο Ηρώο Πεσόντων στην πλατεία Ωρολογίου, όπου τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή και εψάλη ο Εθνικός Ύμνος.
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων στον πανηγυρικό της ημέρας ανέφερε μεταξύ άλλων: Ενενήντα εννέα χρόνια έχουν περάσει από εκείνες τίς φοβερές ημέρες τής μεγάλης καταστροφής. Ενενήντα εννέα χρόνια έχουν περάσει από τήν ημέρα τού μαρτυρικού θανάτου τού μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου αλλά καί τών σύν αυτώ αναιρεθέντων ιεραρχών. Ενενήντα εννέα χρόνια έχουν περάσει από τήν απίστευτο διωγμό καί ξεριζωμό πού υπέστη ο Ελληνισμός τής Ιωνίας καί τής Μικράς Ασίας αλλά καί από τίς φοβερές στιγμές πού εκτυλίχθηκαν στήν προκυμαία τής Σμύρνης. Ο Ελληνισμός όμως δέν έπαυσε νά θρηνεί γιά τή μεγάλη αυτή συμφορά, γιά τούς χιλιάδες νεκρούς, γιά τίς απερίγραπτες καταστροφές καί τά μαρτύρια πού υπέστη. Ενενήντα εννέα χρόνια, καί οι αναμνήσεις δέν σβύνουν καί οι πληγές δέν κλείνουν καί η λήθη αρνείται νά σκεπάσει τό παρελθόν.
Η Μικρασιατική καταστροφή θεωρείται η μεγαλύτερη συμφορά τού Ελληνισμού διαχρονικά. Καί αυτό δέν οφείλεται μόνο στίς διώξεις καί τίς σφαγές τού ελληνικού πληθυσμού τής Μικράς Ασίας, αλλά καί στήν υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών, η οποία οδήγησε στήν εξαφάνιση τού Ελληνισμού τής Ανατολής μετά από περισσότερα από 2.500 χρόνια καί στή δημιουργία ενός τεραστίου κύματος προσφύγων, ενάμιση εκατομμυρίου ανθρώπων, πού έφθασαν, όσοι μπόρεσαν καί όσοι άντεξαν, κάτω από φοβερές συνθήκες στήν Ελλάδα, σέ μιά χώρα αδύναμη, χρεοκοπημένη, εξαντλημένη από τούς πολέμους, πού δέν είχε τή δυνατότητα νά περιθάλψει καί νά στεγάσει έναν τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων.
Ο Ελληνισμός τής Μικράς Ασίας αποτελούσε τό 20% τού πληθυσμού της καί κυριαρχούσε οικονομικά. Καί ακόμη είχε κατορθώσει νά διατηρήσει τήν πολιτιστική του κληρονομιά, παρότι αποτελούσε μειονότητα μέσα σέ ένα εχθρικό περιβάλλον.
Αυτά τά δύο στοιχεία ήταν πού ενοχλούσαν τούς Τούρκους καί ήθελαν μέ κάθε τρόπο νά εξαφανίσουν τόν Ελληνισμό, αλλά καί ό,τι ακόμη τόν θύμιζε από τή Μικρά Ασία.
Ανείπωτα ήταν τά εγκλήματα εναντίον του, σύμφωνα καί μέ τίς μαρτυρίες τών Δυτικών αυτοπτών μαρτύρων, οι οποίοι συχνά δυστυχώς παρέμεναν απλοί θεατές τής καταστροφής τού Ελληνισμού. Μαζικές πυρπολήσεις κτιρίων καί ανθρώπων, σφαγές, εκτελέσεις, καταστροφές εκκλησιών, μέ αποκορύφωμα τήν πυρπόληση τής ελληνικής καί τής αρμενικής συνοικίας τής Σμύρνης, πού οδήγησε στόν αφανισμό καί όσους ακόμη είχαν κατορθώσει νά σωθούν από τούς διωγμούς πού προηγήθηκαν.
Η ήττα τών Τούρκων στούς βαλκανικούς πολέμους τού 1912-14 τούς έκανε νά μιμήσουν ακόμη περισσότερο τούς χριστιανούς, καί έτσι τόν Μάϊο τού 1914 άρχισε ο μεγάλος διωγμός κατά τών Ελλήνων τής Μικράς Ασίας.
Φώκαια, Πέργαμος, Φιλαδέλφεια, Κρήνη, Μενεμένη, εκατοντάδες ελληνικά χωριά, κωμοπόλεις καί πόλεις ερημώνονται καί λεηλατούνται. Η είδηση τού διωγμού τών Ελλήνων φθάνει στή Σμύρνη από τίς χιλιάδες προσφύγων πού αναζητούν εκεί καταφύγιο.
Ο ηρωικός μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος εμψυχώνει τόν λαό καί οργανώνει τήν περίθαλψη τών προσφύγων. Απευθύνεται στούς προξένους τών Μεγάλων Δυνάμεων καί στούς αρχηγούς τών άλλων χριστιανικών ομολογιών καί επιτυγχάνει νά ξεσηκώσει τόν χριστιανικό κόσμο κατά τής τουρκικής θηριωδίας.
Οι ενέργειες τού μητροπολίτου Σμύρνης, πού ήταν γνωστός καί από τήν προηγούμενη δράση του, όταν ήταν μητροπολίτης Δράμας, εξοργίζουν, όπως ήταν αναμενόμενο, τόν Τούρκο διοικητή τής Σμύρνης. Τόν καλεί στό γραφείο του καί τόν απειλεί νά σταματήσει τήν εκστρατεία κατά τών Τούρκων, όπως τήν ονομάζει.
Ο Χρυσόστομος δέν απαντά. Τόν αφήνει νά ολοκληρώσει τίς απειλές του καί στή συνέχεια απαντά θαρραλέα. «Δέν φοβούμαι τόν δυνάστην», τού λέγει, «τήν οργήν τού Κυρίου μου φοβούμαι πού θά πέσει δικαία επ’ εμού, εάν δέν υψώσω φωνήν διαμαρτυρίας διά τούς διωγμούς τών χριστιανών».
Ο διοικητής δέν μπορεί νά αντιδράσει εκείνη τή στιγμή, αλλά λίγο αργότερα, όταν κηρύσσεται ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, θά βρεί τήν ευκαιρία νά εκδικηθεί τόν Μητροπολίτη τής Σμύρνης, εκτοπίζοντάς τον στήν Κωνσταντινούπολη.
Ο ιεράρχης θά επιστρέψει στή Μητρόπολή του τέσσαρα χρόνια αργότερα, λίγο πρίν νά εισέλθει στή Σμύρνη ο ελληνικός στρατός. Καί τότε αναδεικνύεται ο αδιαμφισβήτητος εθνάρχης τού μικρασιατικού Ελληνισμού πού τρεφόταν από τόν μύχιο πόθο τής δημιουργίας ενός αυτονόμου μικρασιατικού κράτους. Γιά τόν λόγο αυτό απεδοκίμασε τά σχέδια τών Μεγάλων Δυνάμεων νά εκκενωθεί η Μικρά Ασία από τόν ελληνικό πληθυσμό, όταν κατέρρευσε τό μικρασιατικό μέτωπο.
Δέν υπήρχαν όμως πλέον χρονικά περιθώρια, καθώς οι Τούρκοι είχαν εισβάλει στή Σμύρνη, ενώ οι τελευταίοι Έλληνες στρατιώτες έφευγαν, παίρνοντας μαζί τους καί όσους Έλληνες μπορούσαν.
Πολλοί είναι εκείνοι πού παρακαλούσαν τόν Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομο νά φύγει γιά τήν Ελλάδα, όπως κάποιοι αρχιερείς τής Ανατολής πού είχαν διαφύγει τό μαρτύριο, αλλά εκείνος προτιμά νά βαδίσει στά ίχνη τού ιερομάρτυρος Πατριάρχου Γρηγορίου τού Ε/, πού καί αυτός είχε ξεκινήσει από τή Σμύρνη, καί είχε αρνηθεί πρίν από ενενήντα εννέα χρόνια, τό 1821, νά εγκαταλείψει τήν Κωνσταντινούπολη γιά νά σωθεί.
Αρνείται ο Σμύρνης Χρυσόστομος καί τίς παρακλήσεις τών προυχόντων καί τίς προσπάθειες τού αρχιεπισκόπου τών καθολικών, ο οποίος τού είχε εξασφαλίσει καί θέση σέ ένα πλοίο, προκειμένου νά αποφύγει τό μαρτύριο, τό οποίο όλοι έβλεπαν νά έρχεται.
Η απόφασή του είναι αμετάκλητη. «Παράδοσις τού ιερού μας κλήρου», λέγει στόν καθολικό αρχιεπίσκοπο, «αλλά καί υποχρέωση τού καλού ποιμένος είναι νά παραμείνει μέ τό ποίμνιό του». Καί αυτό κάνει ο Χρυσόστομος Σμύρνης. Μένει πιστός άχρι θανάτου όχι μόνο στόν Χριστό αλλά καί στό ποίμνιο πού Εκείνος τού εμπιστεύθηκε.
Η αγάπη στόν Χριστό αλλά καί στούς ανθρώπους δέν αφήνει τόν φόβο νά εισχωρήσει στήν ψυχή του. Μέ απόλυτη συναίσθηση τού χρέους του αλλά καί τής σημασίας πού είχε η παρουσία του ανάμεσα στόν Ελληνισμό τής Σμύρνης καί τής Ιωνίας, τόν κρατά όρθιο καί αποφασιστικό μέχρι τέλους. Καί ακόμη καί τίς τελευταίες ημέρες ο Μητροπολίτης Σμύρνης δέν ανησυχεί γιά τόν εαυτό του, δέν ανησυχεί τί πρόκειται νά συμβεί στόν ίδιο καί στούς άλλους αρχιερείς μέ τούς οποίους συζητά, αλλά τί θά γίνουν «τόσοι απροστάτευτοι χριστιανοί μας, πού αφέθησαν εις τή μανία τού τουρκικού πλήθους».
Στή Μητρόπολη τής Σμύρνης, στήν Αγία Φωτεινή, προσεύχεται γονατιστός μαζί μέ τούς πρόσφυγες, ανάμεσα στούς οποίους ήταν καί ο πατέρας μου, πού είχαν καταφύγει εκεί γιά νά βρούν προστασία καί προτιμά γιά άλλη μία φορά αυτή τήν κατανυκτική προσευχή από τήν πρόταση τού Αμερικανού προξένου πού τόν επισκέφθηκε στό γραφείο του γιά νά τού πεί ότι ένα αμερικανικό αντιτορπιλλικό τόν περιμένει στήν προκυμαία τής Σμύρνης καί ότι εκείνος θά τόν συνόδευε μέχρι εκεί γιά νά επιβιβασθεί μέ ασφάλεια καί νά φύγει.
Τότε λέγεται ότι ο Χρυσόστομος Σμύρνης σηκώθηκε από τή θέση του, πήρε τόν Αμερικανό πρόξενο από τό χέρι καί τόν οδήγησε στό παράθυρο, από όπου έβλεπε κανείς τήν αυλή τού Μητροπολιτικού ναού καί τό πλήθος τών προσφύγων πού βρισκόταν εκεί. Στή συνέχεια γύρισε πρός τόν πρόξενο καί τού επανέλαβε ό,τι είχε πεί στόν αρχιεπίσκοπο τών καθολικών καί ό,τι επαναλάμβανε σέ όλους τούς συνομιλητές του.
«Δέν μπορώ νά φύγω. Πού θά αφήσω τό ποίμνιό μου χωρίς ποιμένα. Τό καθήκον μου είναι νά μείνω εδώ μεταξύ τών χριστιανών μου».
Ο Αμερικανός πρόξενος συγκινημένος έσκυψε τό κεφάλι του καί είπε «Εύχομαι εις τόν Θεόν νά σάς προστατεύει».
Οι εξελίξεις τής ιστορίας είναι γνωστές, καί αναρίθμητες είναι οι μαρτυρίες εκείνων πού έζησαν τίς τελευταίες ημέρες. Οι Τούρκοι, άλλωστε, ακολουθούσαν πάντοτε τήν ίδια τακτική. Θεωρούσαν υπεύθυνο γιά τόν Ελληνισμό τόν Μητροπολίτη καί αυτόν προέβαλαν στόν φανατισμένο όχλο ως αίτιο τής δήθεν συμφοράς πού υπέστησαν οι Τούρκοι. Τό μαρτύριο τού Μητροπολίτου Σμύρνης αλλά καί τών άλλων εθνομαρτύρων ιεραρχών Αμβροσίου Μοσχονησίων, Γρηγορίου Κυδωνιών, Προκοπίου Ικονίου καί Ευθυμίου Ζήλων, ήταν η αρχή τής τελευταίας πράξεως τής Μικρασιατικής καταστροφής. Κάποιοι από αυτούς, όπως ο Χρυσόστομος Σμύρνης σύρθηκαν προπηλακιζόμενοι στούς δρόμους καί κακοποιούμενοι από ανθρώπους πού διψούσαν γιά εκδίκηση καί γιά αίμα, από ανθρώπους πού η ηρεμία καί η γενναιότητα μέ τήν οποία αντιμετώπιζαν οι αρχιερείς τό μαρτύριο τούς έκανε ακόμη πιό βάναυσους καί πιό απάνθρωπους. Κάποιοι άλλοι, όπως ο Κυδωνιών Γρηγόριος καί ο Μοσχονησίων Αμβρόσιος, τάφηκαν ζωντανοί. Ούτε όμως τό δικό τους μαρτύριό δέν κατεύνασε τό μίσος τών Τούρκων, μάλλον τό επέκτεινε σέ μία σφαγή μέ χιλιάδες θύματα κάθε ηλικίας, αθώα θύματα, πού ποτέ δέν ενόχλησαν κανένα, παρά μόνον όσους ενοχλούντο από τήν παρουσία τού Ελληνισμού στήν Μικρά Ασία καί ήθελαν πάση θυσία νά τήν εξαλείψουν.
Καί μπορεί νά τήν εξάλειψαν σέ ό,τι αφορά τήν ανθρώπινη παρουσία, μπορεί νά τήν εξάλειψαν γκρεμίζοντας καί καίοντας ναούς καί σπίτια, αλλά δέν μπόρεσαν καί δέν θά μπορέσουν νά εξαλείψουν τήν παρουσία τού Ελληνισμού ποτέ από τή Μικρά Ασία, γιατί τήν μαρτυρούν καί θά τήν μαρτυρούν αιώνια ακόμη καί τά ερείπια τών μνημείων τής ιστορίας του μέ τίς ελληνικές επιγραφές τους. Τήν μαρτυρούν καί θά τήν μαρτυρούν οι αναμνήσεις πού παραμένουν στίς ψυχές τών απογόνων τών Μικρασιατών τόσο στήν Ελλάδα όσο καί σέ όλο τόν κόσμο, πού τιμούν τή μνήμη τών πατέρων τους, πού μνημονεύουν τή μεγάλη καταστροφή όχι γιά νά αναμοχλεύουν τίς πληγές καί νά καλλιεργούν μίση καί πάθη, αλλά γιά νά μήν ξεχνούν τήν ιστορία καί τήν αλήθεια καί γιά νά μήν βρίσκονται κατά καιρούς ορισμένοι ανιστόρητοι ιστορικοί πού θά ισχυρίζονται ότι η Μικρασιατική καταστροφή δέν ήταν καταστροφή αλλά συνωστισμός στήν παραλία τής Σμύρνης.
Μνημονεύουμε, λοιπόν, σήμερα τών ιερομαρτύρων ιεραρχών Χρυσοστόμου Σμύρνης, Αμβροσίου Μοσχονησίων, Γρηγορίου Κυδωνιών, Προκοπίου Ικονίου καί Ευθυμίου Ζήλων καί τών σύν αυτοίς αναιρεθέντων χιλιάδων πατέρων καί μητέρων μας, αλλά καί όλων τών προσφύγων τής Μικρασιατικής καταστροφής πού έφθασαν στήν ελληνική πατρίδα, αφήνοντας πίσω τά πάντα, πού έφθασαν κατατρεγμένοι καί διωγμένοι καί έπρεπε νά στήσουν τά πάντα από τήν αρχή μέσα σέ ανυπέρβλητες δυσκολίες. Καί όμως τά κατάφεραν πλουτίζοντας μέ τήν παρουσία τους, μέ τόν πολιτισμό τους, μέ τήν παράδοση καί τήν αρχοντιά τους τό ελεύθερο ελληνικό κράτος, τήν πατρίδα μας.
Μνημονεύουμε τή θυσία καί τά μαρτύριά τους, αλλά καί τή γενναιότητα καί τό θάρρος τους, γιατί δέν μπορούμε νά ξεχάσουμε αυτή τή μαρτυρική σελίδα τής ιστορίας τού Ελληνισμού, αλλά καί γιατί δέν επιτρέπεται νά τήν ξεχάσουμε. Διότι οι υγιείς σχέσεις μεταξύ τών λαών δέν μπορούν νά στηριχθούν παρά μόνο επάνω στήν αλήθεια καί στήν παραδοχή τών ιστορικών λαθών. Διαφορετικά δέν μπορεί νά υπάρξει ούτε συνεννόηση ούτε συνεργασία. Καί είναι χρέος μας νά αγωνισθούμε γιά νά μήν ξεχασθεί η αληθινή ιστορία αλλά νά αναγνωρισθεί καί από τήν άλλη πλευρά η γενοκτονία τού Μικρασιατικού Ελληνισμού, γιατί αυτό θά αποτελεί αναγνώριση τής θυσίας τών πατέρων μας, αναγνώριση όλων τών θυμάτων τής Μικρασιατικής καταστροφής.
ΓΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ
