Μέσα στη μακρινή πορεία των δεκαεπτά, περίπου, αιώνων της ιστορίας της εικόνας της «Παναγίας Σουμελά», την ακολουθούν εκατοντάδες ιστορίες, παραδόσεις, θρύλοι και θαύματα, που είναι συνδεδεμένα, κυρίως με την πίστη εκατομμυρίων πιστών χριστιανών, αλλά και αλλοθρήσκων, που όλα αυτά τα χρόνια προστρέχουν στη χάρη της.
Πολλές από αυτές τις ιστορίες ταξίδεψαν μέσα στο χρόνο και έφτασαν μέχρι τις μέρες μας, ενώ αρκετές τις άκουσα από τρίτους, ή πληροφορήθηκα για την ύπαρξή τους μέσα από κείμενα. Ανάμεσα από όλες αυτές τις ιστορίες, επέλεξα να παρουσιάσω ορισμένες, αντιπροσωπευτικά.
Κάποιες είχαν δει το φως της δημοσιότητας πριν από πολλές δεκαετίες, και κάποιες παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Για όλες τις ιστορίες που καταγράφω, θεώρησα σωστό να παρουσιάσω, με την άδειά τους, και τα πλήρη στοιχεία των ανθρώπων οι οποίοι μου μετέφεραν αυτά τα ξεχωριστά περιστατικά που αφορούν τους ίδιους και τις οικογένειές τους, αφήνοντας στον κάθε αναγνώστη, ξεχωριστά, να βγάλει τα δικά του προσωπικά συμπεράσματα.
Οι θρύλοι είναι οι ιστορίες, όπως τις μεταπλάθουν οι άνθρωποι λειαίνοντάς τες με την αγάπη τους. Άλλων όμως έργο είναι να εξετάζουν τι από το θρύλο είναι φαντασία και τι αληθινό. Τι από την ιστορία είναι υπαρκτό και τι φανταστικό.
Τα θαύματα στη Χριστιανοσύνη -που απαντώνται όμως και σε άλλες θρησκείες-είναι το αποτέλεσμα της πίστης, της θέλησης και της δύναμης όσων τα ζητούν από το «Θείον».
Αφορούν όμως όσους έγιναν κοινωνοί τους και εισέπραξαν τη χάρη τους. Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός μας να πιστέψει ή όχι σ’ αυτά, και καθήκον όσων τα είδαμε ή τα ζήσαμε να μεταφέρουμε με αυθεντικότητα τα γεγονότα και στους άλλους, για να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα.
Βέβαια και για τους θρύλους και για τα θαύματα υπάρχουν πάντα εκείνοι που θεωρούν ότι είναι απλά παραμύθια, μυθεύματα, κατασκευάσματα της ανθρώπινης φαντασίας και του φόβου, της ανάγκης και της αβεβαιότητας για το όποιο υπαρξιακό τους πρόβλημα, αλλά και το επέκεινα, γι’ αυτό και δεν τα πιστεύουν.
Εγώ, προσωπικά, παρόλο που με σεβασμό στέκομαι στις απόψεις τους, με σκεπτικισμό, συνεχή εσωτερική αναζήτηση και παρακολούθηση της επιστημονικής έρευνας απέναντι στους θρύλους και τα θαύματα, χωρίς δισταγμό λέω ότι προτιμώ να τους ακούω και να ταξιδεύω με τη φαντασία μου μαζί τους. Ίσως γιατί η πιστότητα της αλήθειας που περιέχουν είναι φύσης αισθητικής. Ίσως γιατί θέλω να πιστεύω όσο και να ελπίζω ότι με ενισχύουν ψυχικά, με δυναμώνουν εσωτερικά και με φέρνουν κοντύτερα στο θείο, με αφήνουν να ελπίζω, με κάνουν να πιστεύω, να αγαπώ.

Μνήμες και μνημεία του Πόντου. Στέφανος Π. Τανιμανίδης. ΣΟΥΜΕΛΑ «Η ΠΡΟΣΦΥΞ ΠΟΝΤΙΑ ΠΑΝΑΓΙΑ». Τόμος β΄