Γράφει ο καθηγητής Χρήστος Γερ. Σιάσος
Ο Αύγουστος, είναι ο ευλογημένος μήνας της Παναγιάς μας, για όλο τον Ελληνισμό, είναι το «Πάσχα του Καλοκαιριού».
Ευλογημένος μήνας της Μητέρας όλων των χριστιανών που μας δείχνει αγάπη, στοργή, καλοσύνη, παρηγοριά, παντοδυναμία, σοφία, μας ανακουφίζει από κάθε πόνο και θλίψη, μαζί της υπάρχει πάντα φως και ελπίδα. Παναγία, μια λέξη ευλογία, ηρεμία, χαρά, ειρήνη, όνειρο.
Από τις αρχές του μήνα Αυγούστου και όλο το δεκαπενταύγουστο αρχίζει η προετοιμασία των πιστών για την μεγαλύτερη γιορτή της χριστιανοσύνης, την Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου. Όλοι οι Χριστιανοί τις ημέρες αυτές κατακλύζουν τα αμέτρητα προσκυνήματά της, ανά την Ελλάδα και το Εξωτερικό, όπου λιτανεύονται οι θαυματουργές εικόνες Της, στην Παναγία Σουμελά στη Βέροια, την Παναγία της Τήνου, την Εκατονταπυλιανή στην Πάρο, την Παναγία της Κεφαλονιάς, στην εκκλησία, την ημέρα της γιορτής, εμφανίζονται στην εικόνα Της τα «φίδια της Παναγίας».
Η Παναγία μας, το ιερότερο από τα πρόσωπα της Ορθοδοξίας, δεν έχει μόνο θρησκευτική σημασία για τους Έλληνες αλλά και Εθνική, αφού πολλές φορές το πρόσωπό Της έχει συνδεθεί με τους αγώνες του Ελληνικού Έθνους.
Ο Άγιος μας, Κοσμάς ο Αιτωλός, μας λέει ότι, Μαρία σημαίνει Κυρία, σημαίνει και Βασίλισσα. Είναι η κυρία Θεοτόκος. Κυρία, γιατί κυριάρχησε πάνω στο κακό. Κυρία, γιατί είναι η Μητέρα του Κυρίου. Κυρία, γιατί εμείς οι ταπεινοί δούλοι προσπίπτουμε με πόνο και ελπίδα και ζητάμε τη μεσιτεία Της. Οποιαδήποτε άλλη κυρία αυτού του κόσμου είναι μηδενικό μπροστά στην Κυρία Θεοτόκο μας.
Είναι και Βασίλισσα η Παναγία μας, μας λέει ο Άγιος γιατί στο κεφάλι της έχει το στεφάνι της Αγιότητας. Στα χέρια Της κρατάει το σκήπτρο της αγάπης και οι θρόνοι Της είναι δύο. Ο ένας στα δεξιά του Θεού, «Παρέστη η βασίλισσα εκ δεξιών σου» και ο άλλος στ’ αριστερά του ανθρώπου, δηλαδή, ο θρόνος της καρδιάς μας.
Ακόμα οι γραφές των Αγίων Πατέρων μας λένε, «Το πανσεβάσμιο και κεχαριτωμένο όνομα της Μαρίας προσφυέστατα και αρμοδιότατα εδόθη εις την αειπάρθενον Θεοτόκο κατά πρόγνωση και βουλή Θεού, παρά του οποίου ήταν ορισμένη να γίνει Μητέρα Αυτού. Σημαίνει δε το όνομα Μαρία: Παντοδυναμία, τουτέστιν εκείνη η οποία ένωσε τα δύο άκρα αντικείμενα Θεό και άνθρωπο. Ακόμη σημαίνει Σοφία, η οποία βρήκε τον τρόπο για να ενώσει δύο φύσεις σε μια υπόσταση, χωρίς να συγχύσει τα ιδιώματα των φύσεων. Και τρίτον σημαίνει Αγαθότητα, δηλαδή χάρις, η οποία θεοποίησε την ανθρώπινη φύση και ανεβίβασε αυτή υπεράνω των ουρανίων δυνάμεων. Αυτά τα τρία επίθετα περιέχει το όνομα Μαρία. Δόθηκε διότι έμελλε να υπηρετήσει το μυστήριο της ενσάρκωσης του Κυρίου…». Επίσης, οι Πατέρες της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου ονομάζουν την Παρθένο Μαρία, Θεοτόκο.
Την Παναγιά μας πρόσφεραν στο Ναό οι γονείς της, Ιωακείμ και Άννα, όταν ήταν τριών χρόνων. Στο Ναό έμεινε δώδεκα χρόνια και σε ηλικία δεκαπέντε χρόνων μνηστεύθηκε τον Ιωσήφ. Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ την αποκάλεσε Κεχαριτωμένη, φέρνοντάς Της το χαρμόσυνο μήνυμα της γέννησης του Ιησού σε ηλικία δεκαέξι χρόνων. Μετά την ανάληψη του Κυρίου έζησε άλλα δέκα χρόνια και σε ηλικία πενήντα εννέα χρόνων, «μετέστη προς την ζωήν, Μήτηρ υπάρχουσα της ζωής».
Η λατρεία των πιστών, ανώνυμων και επώνυμων, φαίνεται και από τα πολυάριθμα προσωνύμια που έχει δώσει στην Παναγιά μας, σε Ιερούς Ναούς και Ιερές Μονές, στις Άγιες Εικόνες Της, όπου και αν βρέθηκαν αυτές, όπως: Μεγαλόχαρη, Εκατονταπυλιανή, Φανερωμένη, Κοσμοσωτήρα, Χοζοβιώτισσα, Εικοσιφοίνισσα, Βρεφοκρατούσα, Ελεούσα, Θαλασσινή, Γιάτρισσα, Μυρτιδιώτισσα, Οφιούσα, Αγιασώτισσα, τριχερούσα, Κρημνιώτισσα, Καμαριώτισσα, Πορταΐτισσα, Γαλακτοτροφούσα, Ελευθερώτρια, Γλυκοφιλούσα, Μεγαλομάτα, Δεξιοκρατούσα, Αθηνιώτισσα, Μεγαλοσπηλαιώτισσα, Πουρσιώτισσα, Λιγοβιτσιάνα, Αμπελακιώτισσα, Καμινιώτισσα,Βλαχερνίτισσα, Ολυμπιώτισσα, Σουμελιώτισσα, Πλατανιώτισσα, Παμμακάριστος, Πελεκητή, Κρεμαστή, Μαρμαριώτισσα, Υγεία, Παραμυθία, Παρηγορήτρα, Μυροβλύτισσα, Αμόλυντος, Υψηλοτέρα, Κεχαριτωμένη,Ελεημονήτρια, Αγία Σκέπη, Αγιάσσου, Ελπιδοφόρα, Ευαγγελίστρα, Εύσπλαχνος, Μυροβλύτισσα, Ζωηφόρος, Ζωοδότρα, Νεροφορούσα, Ηγουμένη, Νυμφοτόκος, Αξιον Εστί, Ηλιοτόκος, Ξηροκαμπίτισσα, Αρβανίτισσα, Θεόκλητη, Ολυμπιώτισσα, Αρχαγγελιώτισσα, Ομονοούσα, Θεοσκέπαστη, Αυγουστιανή , Θρηνούσα, Παρηγορήτρα, Βλαχέρνα, Καλαμιώτισσα, Πρέσβειρα, Βρεφοκρατούσα, Καταφυγή, Γερόντισσα, Κλεισούρας, Σπηλιώτισσα, Γραφιώτισσα, Τρυφερούσα, Γρηγορούσα, Δακρυρροούσα, Δαμάστα, Φαρμακολύτρα, Διακονούσα, Χιλιονοματούσα, Χρυσοβαλάντη, Χρυσοκαστριώτισσα, Χρυσοπηγή, Εκκλησιάρχουσα, Ψυχοσώτρια, Υπερευλογημένη, Παναμώμητος, Άχραντος, Αμόλυντος, Λεσινιώτισσα, Νιαμονίτισσα, Υψενή, Τσαμπίκα, Αργοκοιλιώτισσα, Εικονίστρια, Ακαθή, Γαλατιανή, Αρεθιώτισσας, Βουλκανιώτισσα, Αρμενιώτισσα, Δομιανίτισσας και δεκάδες άλλα.
Ο Χριστός αποφάσισε να καλέσει κοντά του τη Μητέρα του. Τρεις ημέρες όμως νωρίτερα της γνωστοποίησε με τον Αρχάγγελο Γαβριήλ την από τη γη μετάστασή της. Η Παναγία με τον πόθο της μετάστασής της προς τον Υιό της, πήγε στο Όρος των Ελαιών για να προσευχηθεί.
Μετά από την προσευχή, επιστρέφει στο σπίτι της και αμέσως συγκλονίζεται ολόκληρη. Στο σπίτι έφθασαν οι μαθητές του Χριστού. Μεταξύ αυτών ήταν και οι Ιεράρχες Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης, ο Ιερόθεος και ο Τιμόθεος. Η Παρθένος τους χαιρέτισε όλους. Προσεύχεται για την προστασία του κόσμου. Ο Πέτρος αρχίζει τους εξόδιους ύμνους. Οι άλλοι προπορεύονται με λαμπάδες και υμνωδίες, οδηγώντας το Θεοδόχο σώμα Της προς τον τάφο.
Η Εκκλησία μας αυτές τις ημέρες τιμά το τέλος της επίγειας ζωής της Θεοτόκου, την κοίμησή Της. Η Μητέρα όλων των Μητέρων βρίσκεται ξαπλωμένη στο νεκροκρέβατο. Οι Άγιοι Απόστολοι είναι όλοι εκεί, στο κέντρο βρίσκεται ο Χριστός μας ο οποίος κρατά στα χέρια Του τη Μητέρα Του, ζωντανή και αιώνια ενωμένη μαζί Του. «Απόστολοι εκ περάτων, συναθροισθέντες ενθάδεΓεθσημανή τω χωρίω κηδεύσατέ μου το σώμα,Και Συ, Υιέ και Θεέ μου, παράλαβέ μου το πνεύμα» ψάλλει η εκκλησία μας.
Η Κοίμηση της Παναγίας
Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, πλήθος πιστών προσέρχεται στις εκκλησίες για να ακολουθήσει την περιφορά της εικόνας της Μεγαλόχαρης. Αυτή είναι και η πιο γνωστή ονομασία της Παναγιάς μας αλλά και Φανερωμένη, χάρη στις εικόνες οι οποίες φανερώθηκαν στους πιστούς στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αλλά και στις μέρες μας, σε βράχους και σε σπηλιές. Κάθε Ιερός Ναός της Παναγιάς μας φέρει και μια ξεχωριστή ονομασία της.
Η εικόνα τηςΠαναγίας της Τήνου, βρέθηκε στις 30 Ιανουαρίου του 1823, με την υπόδειξη της Παναγίας στη μοναχή Πελαγία, στην Ιστορική Μονή της «Κυράς των Αγγέλων», στο Κεχροβούνι.
Με Βασιλικό Διάταγμα του 1836, καθιερώθηκε ο εορτασμός της Παναγίας στην Τήνο να είναι οκταήμερος. Στις 23 Αυγούστου, μέσα σε ατμόσφαιρα συγκίνησης, κατάνυξης και σεβασμού, ψάλλονται ύμνοι και εγκώμια, μπροστά στον επιτάφιο και την εικόνα της.
Παράλληλα με τον εορτασμό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, οι Έλληνες τιμούν κι αυτούς που χάθηκαν, όταν οι Ιταλοί τορπίλισαν και βούλιαξαν το «Έλλη», μέσα στο λιμάνι. Ήταν 15 Αυγούστου 1940 ώρα 08.25 λίγο πριν από την λιτάνευση της Ιερής εικόνας. Η Μεγαλόχαρη από άκρη σε άκρη, γιόρταζε τη χάρη Της σε όλη την Ελλάδα. Το υποβρύχιο Delfino με κυβερνήτη τον Aicardi έριξε την τορπίλη του θανάτου στο «Έλλη» και βύθισε όλο τον Ελληνισμό στο πένθος. Ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση των Ιταλών εναντίον της Ελλάδος.
Η εικόνα της Παναγίας της Τήνου
Η Παναγία Σουμελά, είναι το σύμβολο της ποντιακής πίστης. Η ονομασία της θαυματουργής εικόνας ήταν Αθηνιώτισσα. Την εικόνα της Παναγίας Σουμελά, σύμφωνα με την παράδοση, αγιογράφησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς.
Μετά τον θάνατό του τη μετέφερε στην Αθήνα ο μαθητής του Ευαγγελιστή Λουκά Ανανίας και την τοποθέτησε στο Ναό της Θεοτόκου. Στο τέλος του 4ου αιώνα, σύμφωνα πάλι με την παράδοση, η Παναγία η Αθηνιώτισσα εμφανίστηκε ως όραμα στους μοναχούς, Σωφρόνιο και Βαρνάβα.
Οι μοναχοί είδαν την εικόνα να σηκώνεται από το προσκυνητάρι και να πετάει προς τα ουράνια και άκουσαν τη φωνή της να λέει: «Πηγαίνω στην Ανατολή…». Οι μοναχοί ακολούθησαν την εικόνα που πήγε και στάθηκε στο όρος Μελά στον Πόντο. Στο σημείο αυτό οι κάτοικοι έκτισαν Ιερό Ναό στην Παναγία όπου έλαβε το όνομα, Σουμελά. Τα τελευταία χρόνια ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος τελεί Θεία Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά στη Τραπεζούντα.
Μετά την Μικρασιατική καταστροφή, 1922, μοναχοί έθαψαν την εικόνα και τα κειμήλια. Το 1931 την Εικόνα την φέρνουν πάλι στην Αθήνα και ο Σύλλογος «Παναγία Σουμελά» από την Θεσσαλονίκη προχώρησε και πρότεινε μαζί με άλλες οργανώσεις και φορείς Ποντίων να κτιστεί Ιερός Ναός της Παναγίας στη θέση Καστανιά στις πλαγιές του Βερμίου της Βέροιας. Έτσι έχουμε την Παναγία Σουμελά.
Η Εικόνα της Παναγίας Σουμελά
Η Παναγία στο Μικρόκαστρο Κοζάνης. Στο Δήμο Βοΐου- Κοζάνης κάθε χρόνο χιλιάδες πιστοί πηγαίνουν στο μοναστήρι της Παναγιάς στη θέση Μικρόκαστρο για να προσκυνήσουν την εικόνα Της που χρονολογείται από το 1603.
Η Παναγία της Εκατονταπυλιανής, βρίσκεται στην Παροικία της Πάρου, λέγεται ότι η Αγία Ελένη πήγαινε να βρει τον Τίμιο Σταυρό στην Παλαιστίνη πέρασε από ένα Ναό της Πάρου και στην προσευχή της έταξε στην Παναγία ότι αν βρει τον Σταυρό στη θέση αυτή θα χτίσει Ιερό Ναό. Η προσευχή της εισακούστηκε και μαζί με τον γιό της Άγιο Κωνσταντίνο, αυτοκράτορα του Βυζαντίου, ανήγειρε μεγαλοπρεπέστατο Ναό της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής. Ο Ναός έχει ενενήντα εννέα πόρτες φανερές και μία κλειστή που θα ανοίξει όταν οι Έλληνες πάρουν την Πόλη και την Αγιά Σοφιά, όπως λέει και η παράδοση.
Η Παναγία της Εκατονταπυλιανής
Η Παναγία Χοζοβιώτισσα της Αμοργού, που είναι χτισμένη από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Αλέξιο Α΄ Κομνηνό το 1088 μ.Χ. πάνω σε γκρεμό 300 περίπου μέτρων. Η θαυματουργική εικόνα έφθασε εκεί από το μοναστήρι του Χοτζεβά της Παλαιστίνης αφού ταξίδεψε πάνω σε μια βάρκα και περιπλανήθηκε αρκετό καιρό μέσα στη θάλασσα.
Η Παναγία «Οφιούσα» της Κεφαλονιάς, κοντά στο χωριό Μαρκόπουλο της Κεφαλονιάς βρίσκεται ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και κάθε χρόνο στη γιορτή Της εμφανίζονται τα λεγόμενα «φίδια της Παναγιάς». Η παράδοση λέει ότι οι καλόγριες που ήταν στο μοναστήρι για να μην πέσουν θύματα των πειρατών παρακάλεσαν την Παναγία να τις μεταμορφώσει σε φίδια ή πουλιά και η Παναγία έκανε το θαύμα της. Κάθε χρόνο εμφανίζονται πολλά φίδια χωρίς να ενοχλούν τους πιστούς που πάνε να προσκυνήσουν την εικόνα Της.
Η Παναγία «Οφιούσα» της Κεφαλονιάς
Η Παναγία Αγιασώτισσα, βρίσκεται στην Αγιάσο της Λέσβου. Η εικόνα της Παναγίας είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά φτιαγμένη από κερί και μαστίχα. Κάθε χρόνο πολλοί πιστοί πηγαίνουν να προσκυνήσουν την εικόνα Της και να παρακολουθήσουν τις εορταστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει το Χωριό.
Ο Επιτάφιος της Παναγίας στην Πάτμο. Εδώ οι μοναχοί κάθε χρόνο κάνουν την περιφορά του χρυσοποίκιλτου επιτάφιου της Παναγίας μέσα στους δρόμους του νησιού με πομπή, ενώ οι καμπάνες χτυπούν συνεχώς. Στην Πάτμο βρίσκεται η σπηλιά της Αποκάλυψης που ακουγόταν η φωνή του Θεού όταν υπαγόρευε στον Ιωάννη το κείμενο της Αποκάλυψης.
Ο επιτάφιος της Παναγίας στην Πάτμο
Η Παναγία Φανερωμένη στην Άνδρο, που βρίσκεται μέσα στο Κάστρο στην περιοχή του Κορθίου πάνω σε ύψωμα κοντά στο χωριό Κοχυλού. Εδώ στις 15 Αυγούστου όλοι οι πιστοί μετά από την Θεία Λειτουργία και την προσκύνηση της εικόνας στήνουν μεγάλο γλέντι.
Η Παναγία Τριχερούσα
Η ιστορία της εικόνας της Παναγιάς μας με τρία χέρια είναι σχετική με το βίο του Οσίου και Θεοφόρου Ιωάννου του Δαμασκηνού. Σήμερα βρίσκεται στο Άγιο Όρος στην Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου.
Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Λέων ο Ίσαυρος, συκοφάντησε τον άρχοντα της Δαμασκού, ότι δήθεν ο Ιωάννης προσπαθούσε να τον εξοντώσει. Ο άρχοντας της Δαμασκού έδωσε διαταγή να κόψουν το δεξί χέρι του Ιωάννη για να μη μπορέσει να ξαναγράψει και να το κρεμάσουν στην πλατεία της Πόλης για να το βλέπει ο κόσμος. Έτσι και έγινε.
Το απόγευμα της ιδίας ημέρας έβαλε ο Όσιος Ιωάννης φίλους του να παρακαλέσουν τον άρχοντα να ξεκρεμάσει το κομμένο χέρι του και να του το ξαναδώσει. Ο άρχοντας έδωσε την σχετική άδεια και διέταξε να επιστρέψουν την κομμένη παλάμη στον Όσιο Ιωάννη.
Το βράδυ ο Ιωάννης προσάρμοσε την κομμένη παλάμη στην θέση του ακρωτηριασμένου χεριού του, προσκύνησε την Εικόνα της Θεοτόκου και κλαίγοντας πικρά και με θερμή
πίστη παρακαλούσε την Παναγία να τον θεραπεύσει, για να μπορεί να υπερασπίζεται την Ορθοδοξία κατά της αιρέσεως των Εικονομάχων. Ενώ προσευχόταν, είδε όραμα την Θεοτόκο, η οποία του χαμογέλασε και του είπε:
«Ιδού το χέρι σου κόλλησε και έγινε καλά. Να μη λυπάσαι πλέον και να εκπληρώσεις την υπόσχεση σου, ότι θα καταπολεμήσεις τους εικονομάχους». Ο Όσιος Ιωάννης ξύπνησε έντρομος είδε, ότι το χέρι του ήταν όπως και πρώτα, σαν να μην είχε κοπή καθόλου.
Τότε, προσκύνησε αμέσως με δάκρυα ευγνωμοσύνης στα μάτια την εικόνα της Παναγίας, την ευχαρίστησε για την μεγάλη της ευεργεσία και το έλεος
της και κατασκεύασε σε ανάμνηση του θαύματος αυτού μία ασημένια παλάμη, την οποίαν τοποθέτησε στην Ιερή Εικόνα της Παναγίας. Από τότε η Εικόνα αυτή έλαβε την ονομασία «Τριχερούσα». Εικόνα με την Παναγία «Τριχερούσα» υπάρχει και στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Ελληνικών.
Ιερά Μονή Προυσού στην Ευρυτανία είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου και πανηγυρίζει με κάθε θρησκευτική και εκκλησιαστική λαμπρότητα, στις 23 Αυγούστου. Η εικόνα της Παναγίας έχει πολύ μεγάλη ιστορία, λόγω της καταγωγής της από την Προύσα της Μικράς Ασίας, αλλά και πολύ μεγάλη χάρη. Εξάλλου εικάζεται ότι είναι έργο του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά.
Παναγία η Προυσιώτισσα
Η Παναγία Αμπελακιώτισσα Ναυπακτίας, το μοναστήρι είναι γνωστό για τη λατρευτική εικόνα της Παναγίας, τα Άγια λείψανα, το χρυσοκέντητο επιτάφιο και το λαμπρό πανηγύρι το Δεκαπενταύγουστο.
Παναγία Αμπελακιώτισσα
Στο Νομό Αιτωλίας και Ακαρνανίας αυτές τις ημέρες εορτάζουν, ο Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Αιτωλικό, στο Χωριό Κουδούνι και στα Ρέτσινα Μεσολογγίου, στα Σιτόμενα και στη Σπολάιτα Αγρινίου, στο Θύριο Βόνιτσας, στα Βουρβιανά, στην Πετρώνα, στο Περδικάκι, καιστο Σταθά Βάλτου, στη Παναγούλα Ξηρομέρου, στο Άνω Κεράσοβο Μακρυνείας, στο Θέρμο, στην Αγία Σοφία, στους Αγίους Θεοδώρους και στους Ταξιάρχες Θέρμου, στη Νερομάνα, στο Περιστέρι, στον Πλατανιά Παραβόλας καθώς και οι Ιερές Μονές Λιγοβιτσίου και Βλοχού, η Παναγία Αμπελακιώτισσα.
Ο Άγιός μας και Προστάτης της Ιεράς Μητροπόλεώς μας Κοσμάς Αιτωλός μας λέει: «… Ευσπλαγχνίσθη ο Κύριος το γένος των ανθρώπων και ήλθε και έγινε άνθρωπος τέλειος εκ Πνεύματος Αγίου, από τα καθαρώτατα αίματα της Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας, και μας έβγαλεν από τας χείρας του διαβόλου».
Άλλες Εικόνες της Παναγίας μας.
Παναγία η Λεσινιώτισσα
Παναγία η Καμαριώτισσα Σαμοθράκης
Παναγία η Μυρτιδιώτισσα
Παναγία η Τσαμπίκα στη Ρόδο
Παναγία η Εικονίστρια στη Σκιάθο
Η Παναγια της Ι. Μ. των Ρέθων Βάλτου
Η Παναγία στην Ι. Μ. Βλοχού
-250x180.jpg)
