Του Σεβ. Μητροπολίτου Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου: Τήν ἡμέρα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία καί ἡ Παιδεία τοῦ Γένους μας τούς προστάτες τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων. Ὁ παρών ἑορτασμός καλεῖ ὅλους μας, ὅσοι μετέχουμε τῆς ἑλληνικῆς γενικότερα παιδείας…

νά τόν συνδέσουμε ὄχι μόνο μέ ἐνθυμήσεις τοῦ παρελθόντος ἤ τῆς ἐπικαιρότητας τοῦ παρόντος ἀλλά καί μέ τήν προοπτική τοῦ μέλλοντος, γιατί ἄλλως σέ τίποτε δέν θά ὠφελοῦσε ὁ ἑορτασμός αὐτός ἐάν δέν εἶχε νά ἐκπέμψει οὐσιαστικά μηνύματα σέ κάθε ἐποχή ἀποδεικνύοντας μέ τόν τρόπο αὐτό καί τή διαχρονία τῆς προσφορᾶς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν στήν ἑλληνική παιδεία, ἡ ὁποία διαμορφώθηκε ἀπό τήν συνάντηση τοῦ ἀρχαίου καί τοῦ χριστιανικοῦ πολιτισμοῦ. Μέσα ἀπό τήν συνάντηση αὐτή διαμορφώθηκε τό μοντέλο ἐκεῖνο τῆς παιδείας, τό ὁποῖο ἀφορᾶ ὄχι μόνο τήν ἀπόκτηση καί τήν ἀνάπτυξη τῆς γνώσης ἀλλά συμβάλλει στήν ἀνάπτυξη τοῦ ὅλου ἀνθρώπου καί στήν ἐπίλυση τῶν ὑπαρξιακῶν του προβλημάτων, συμβάλλοντας συγχρόνως στήν ἀνάδειξη τῶν πολιτιστικῶν ἰδιαιτεροτήτων καί διακρίσεων τῆς ἑλληνικότητας, χωρίς νά ὁδηγεῖται καί σέ ἕναν ὁλοκληρωτικό ἰσοπεδωτισμό.

Αὐτή ἡ νέα πολιτισμική γέννηση, ἡ συνάντηση δηλαδή τοῦ ἀρχαίου μέ τήν χριστιανική σκέψη καί διδασκαλία τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καί Διδασκάλων, δημιούργησε τόν Ἑλληνικό Χριστιανικό Πολιτισμό, τόν πολιτισμό ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ ἕναν ἀπό τούς τρεῖς πυλῶνες τοῦ σύγχρονου Εὐρωπαϊκοῦ Πολιτισμοῦ.

Ἡ κοινή ἑορτή τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν εἶναι λοιπόν μία γιορτή τῆς παιδείας, τήν διαχρονική προσφορά τῆς ὁποίας κανένα ἰδεολόγη­μα δέν μπορεῖ νά ἀμφισβητήσει ὡς πρός τήν ἀλήθεια πού ἐκφράζει, τήν ἱστορία πού διδάσκει καί τόν πολιτισμό πού μεταλαμπαδεύει, καί ὁ πολι­τισμός αὐτός δέν εἶναι μόνο ἡ γλῶσσα καί ἡ ἱστορία ἀλλά κυρίως τό ἦθος, δηλαδή μία στάση ζωῆς στά ἐρωτήματα, τά ὁποῖα ἀφοροῦν καί τά τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου «πράγματα» καί τῆς ἀνθρώπινης κοινωνίας.

Ὁ πολιτισμός αὐτός εἶναι ἡ καθολική παιδεία ἡ ὁποία βλέπει τόν ἄνθρωπο ὄχι ἐπιμερισμένο ἀλλά καθολικά, καί ὁ ὁποῖος ἔχει ἕναν προορισμό πάνω στή γῆ, νά λειτουργεῖ μέ ἦθος καί νά δημιουργεῖ.

Εἶναι ἡ παιδεία ἡ ὁποία διαμορφώνει τόν ἄνθρωπο ὄχι μόνο ὡς δοχεῖο γνώσης ἀλλά ὡς μία ὁλοκληρωμένη προσωπικότητα χρήσιμη καί ὄχι χρηστική, γιά τήν ἀνθρώπινη κοινωνία.

Ἡ ὁποιαδήποτε λοιπόν τάση σχετικοποίησης τῆς παιδείας καί τοῦ πολιτισμοῦ, τῆς γνώσης καί τοῦ ἤθους, πού δίδαξαν καί «μετακένωσαν» οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες, μέ μοναδική ἐπιδίωξη τήν ἰδεολογική ἱκανοποίηση τῶν ἡγεμονίσκων τῆς παιδείας, δέν συμβάλλουν παρά μόνο στήν ὑπονόμευση τοῦ ἑνός ἐκ τῶν τριῶν πυλώνων τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Πολιτισμοῦ καί στήν ἀλλοίωση τοῦ πραγματικοῦ σκοποῦ τῆς παιδείας, ἡ ὁποία θεωρεῖται ὡς γνώση ἀποκλει­στι­κά καί μόνο ὡς μία πορεία πρός διαμόρφωση μιᾶς ὁλοκληρωμένης ἀνθρώπινης προσωπικότητας.

Οἱ συντάκτες τῆς Ἐγκυκλίου 11984/ΓΔ4/25-1-2019 ἐπιβεβαιώ­νουν δυστυχῶς μία ἰδεολογοποιημένη ἀντίληψη περί παιδείας, ἡ ὁποία εἶναι προσανατολισμένη στή γνώση καί ἀποκομμένη ἀπό τήν πολιτισμική της διάσταση, ἡ ὁποία ὅμως δέν θά ἀντέξει στό χρόνο, γιατί ἡ ἰδεολογία εἶναι πάντοτε ἐφήμερη χρονικά, ἐνῶ ἡ πολιτιστική ἀλήθεια διαχρονική καί δυναμική.

Μέ τήν παραπάνω Ἐγκύκλιό τους γιά ἄλλη μία φορά ἐξέφρασαν τό ἰδεολογικό τους ἀφήγημα, προκειμένου νά δείξουν τήν διαφοροποίησή τους ἀπό κάθε τι τό ὁποῖο μπορεῖ νά ἀποδείξει καί νά ἐπιβεβαιώσει τή σχέση τῆς ἑλληνικῆς παιδείας μέ τήν ἑλληνική παράδοση καί τόν ἑλληνικό πολιτισμό. Σχέση ἡ ὁποία διαμορφώθηκε ἀπό τή συνάντηση τοῦ ἑλληνισμοῦ μέ τόν Χριστιανισμό καί ἐκφράστηκε μέσα ἀπό τόν συνεορτασμό τῆς ἑλληνικῆς παιδείας καί τῆς χριστιανικῆς πίστης στό λειτουργικό χρόνο τῆς Ἐκκλησίας, προσπαθοῦν νά τήν ἀντικαταστήσουν οἱ ἰθύνοντες τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας μέ μία κοσμική ἀργία, ἐνῶ ἡ ὅλη διαδικασία τοῦ ἑορτασμοῦ περιορίζεται σέ ἕνα «φιλολογικό» δύωρο, μέ ἐπιδιωκόμενο σκοπό νά ἀποκόψουν τούς μαθητές τελικά ἀπό τόν ἐκκλησιασμό τῆς ὅλης ἑορτῆς.

Ἡ Ἐκκλησία ὑπ’ αὐτή τήν προοπτική τῆς πολιτισμικῆς δια­μόρ­­φω­σης «λειτουργοῦσε» τήν ἑορτή τῆς σύναξης τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, ὡς μία «ἀναγνώριση» τῆς προσφορᾶς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν στόν πολι­τι­σμό καί τήν παιδεία τοῦ Γένους μας καί ὄχι ὡς μία ἰδεολογικοποιημένη ἔκφραση τιμῆς ἤ ἀποδοχῆς της γιά τήν δῆθεν προσφερόμενη γνώση ἀποκλειστικά.

Δυστυχῶς ὅμως γιά τούς μανδαρίνους τῆς ἐξουσίας ἡ συσχέτιση τῆς ἑορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καί τό θέμα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἑορτασμοῦ δέν εἶναι πρώτιστα ζήτημα μιᾶς διαφορετικῆς προσέγγισης τοῦ περιεχομένου τῆς ἑορτῆς, ὡς σχολικῆς ἑορτῆς, ἀλλά ὡς ἀναγνώριση κοσμικῆς ἀργίας πλέον. Ἐκφράζει τήν ἐπιβολή ἑνός ἰδεολογήματος, τό ὁποῖο θεωρεῖ τήν παιδεία μόνο ὡς γνώση καί ὄχι ὡς διαδικασία διαμόρ­φωσης ἑνός πρότυπου ὁλοκληρωμένης ἀνθρώπινης προσωπικότητας καί παράγοντα πολιτισμοῦ. Ἡ μονομερής αὐτή προσέγγιση τῆς παιδείας μόνο ὡς γνώση συνεπάγεται ὅτι ἀλλάζει τό ἀνθρωποείδωλο πού πρόβαλλαν οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες καί ἐξελίσσεται σέ ἕνα εἴδωλο τοῦ ἀνθρώπου μέ τεχνοκρα­τικό προσανατολισμό, χωρίς ἦθος καί ἀλήθεια, χωρίς πολιτισμό καί ἱστορία. Δημιουργεῖ τόν ἄνθρωπο τῆς ἀγορᾶς καί τῆς τεχνολογικῆς ἀνάπτυξης. Αὐτή ὅμως ἡ ἀπαίδευτη γνώση τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ ἀνθρώπου χωρίς ἦθος καί πολιτισμό, ἐκφυλίζει τόν ἄνθρωπο ἀπό τό ὅλον σέ μέρος, καί ἐξαιτίας τῆς μερικότητάς του δέν θά μπορεῖ νά συμβάλλει οὐσιαστικά οὔτε στήν ἑνότητα οὔτε στήν συνοχή ἀλλά θά συντηρεῖ τήν κοινωνική διάσπαση καί τήν διάσταση, στοιχεῖα ὀλέθρια γιά τήν ἀνθρώπινη κοινωνία καί τό μέλλον της. Ἱστορία χωρίς παιδεία εἶναι μία ξερή ἀφήγηση, γνώση χωρίς παιδεία εἶναι ἀγοραία τεχνολογία, παιδεία χωρίς ἀλήθεια εἶναι ἰδεολογία.

Καί τί εἶναι πολιτισμός, μάλιστα δέ ἑλληνικός πολιτισμός ; Ἡ ἱστορία, ἡ γλῶσσα καί ἡ παιδεία ἡ ἑλληνική ἔτσι ὅπως τά νοηματοδότησαν καί τά ἐξέφρασαν οἱ Τρεῖς Μεγάλοι Διδάσκαλοι καί Ἱεράρχες καί τήν λειτουργεῖ ἡ Χριστιανική Ἐκκλησία, ὡς πολιτιστικό δεδομένο καί γίγνεσθαι. Ὁ καθολικός ἄνθρωπος ὡς παράγοντας ἀνάπτυξης καί προόδου μέσα στό χρόνο καί τήν ἱστορία.