Κήρυγμα του Μητροπολίτη Γόρτυνος Ιερεμία
1. Σήμερα, αδελφοί μου χριστιανοί, η αγία μας Εκκλησία εορτάζει την μνήμη του μεγαλομάρτυρος αγίου Παντελεήμονος, του ιαματικού. Θα χρειαζόταν ώρα πολλή για να διηγηθεί κανείς ολόκληρο τον βίο και τα λαμπρά θαύματα του αγίου αυτού. Ολίγα μόνο θα σας πω, όσα μπορεί κανείς να πεί σε ένα σύντομο λειτουργικό κήρυγμα.
Ο άγιος Παντελεήμων, αγαπητοί μου, ήταν ιατρός στην ιδιότητα. Από κάθε επάγγελμα της ανθρώπινης ζωής έχουμε αγίους: Καί από διδασκάλους και από δικαστές και από μαγείρους και από κηπουρούς και γενικά λέγουμε ότι καμμιά τίμια ασχολία δεν εμποδίζει τον άνθρωπο να αγιάσει. Έτσι λοιπόν ο άγιός μας, ο άγιος Παντελεήμονας, ήταν ιατρός. Ειδικά για τον ιατρό έχουμε εντολή από την ίδια την Αγία Γραφή να τον τιμούμε, γιατί ο Θεός είναι που φωτίζει τους ιατρούς να βρίσκουν φάρμακα από την γη, για να θεραπεύονται οι ασθένειες: «Τίμα ιατρόν… – λέγει η Σοφία Σειράχ – και γαρ αυτόν έκτισε Κύριος. Επιστήμη ιατρού ανυψώσει κεφαλήν αυτού και έναντι μεγιστάνων θαυμασθήσεται. Κύριος έκτισεν εκ γης φάρμακα» (38,1-4). Με την ιατρική του σοφία λοιπόν, αλλά ιδιαίτερα με την φώτιση του Θεού, ο άγιος Παντελεήμων θεράπευε πολλούς ασθενείς και μάλιστα θεράπευε δύσκολες περιπτώσεις ασθενών, που οι άλλοι ιατροί δεν μπορούσαν να τις θεραπεύσουν. Αλλά αυτό που πρέπει να μας κάνει μεγάλη εντύπωση είναι ότι ο ιατρός Παντελεήμων εξασκούσε το έργο του χωρίς να ζητάει αμοιβή. Ήταν και αυτός ανάργυρος. Ο ίδιος αναζητούσε περιπτώσεις ασθενών, και μάλιστα φτωχών ασθενών, για να προσφέρει σ᾽ αυτούς χωρίς αμοιβή την θεραπεία τους. Είχε πολλή αγάπη, πολύ έλεος! Γι᾽ αυτό και ενώ πρώτα το όνομά του ήταν Παντελέων, όμως έπειτα, για την πολλή του αγάπη, για την πολλή του ελεημοσύνη, τον ονόμασαν «Παντελεήμονα»!
2. Αλλ᾽ ενώ, αγαπητοί μου, ο άγιος ήταν ιατρός και όχι ιερωμένος, ενώ είχε τόσο πολύ εργασία, γιατί όλοι έτρεχαν σ᾽ αυτόν για θεραπεία, όμως πάντοτε, όλη την ημέρα και σε κάθε στιγμή της ημέρας ένοιωθε την παρουσία του Θεού και ζούσε κατά το άγιο θέλημά Του. Μέσα του, στην ψυχή και την καρδιά του, είχε την αγάπη του Χριστού. Από που έμαθε τον Χριστό ο άγιος Παντελεήμων; Τον έμαθε από τον πνευματικό του πατέρα, τον άγιο μάρτυρα Ερμόλαο, τον οποίο χθες εόρτασε η Εκκλησία μας. Ήταν δεμένος πολύ με τον πνευματικό του ο άγιος Παντελεήμων, αλλά και ο πνευματικός του ήταν δεμένος πολύ με αυτόν. Καί έτσι πρέπει να γίνεται, γιατί στην ορθόδοξη παράδοση η αναγέννηση της ψυχής και η πρόοδός της συνδέεται με τον πνευματικό πατέρα, με τον αββά, που λένε τα ασκητικά κείμενα. Γιά το πόσο είναι υψηλή η έννοια του πνευματικού πατέρα, διαβάζουμε στον βίο του αγίου Παντελεήμονα το εξής:
Όταν έφεραν τον άγιο στον ειδωλολάτρη βασιλιά Μαξιμιανό και αυτός τον ανέκρινε για την πίστη του και τον απειλούσε με μαρτύρια, εμφανίστηκε στον άγιο Παντελεήμονα ο Χριστός, για να τον ενδυναμώσει. Αλλά ο Χριστός, λέει το ιερό Συναξάριο, του εμφανίστηκε με την μορφή του πνευματικού του πατέρα, του αγίου Ερμολάου. Καί όταν πάλι πέταξαν τον άγιο σε βρασμένο μόλυβδο και στην θάλασσα έπειτα, ο άγιος έβλεπε ότι μαζί του, στον καυτό μόλυβδο και στην θάλασσα, είναι και ο πνευματικός του πατέρας. – Ας διδαχθούμε, αδελφοί μου χριστιανοί, από τον βίο του αγίου την αγάπη, την οποία αυτός με πολλή θυσία πρόσφερε στους πονεμένους αδελφούς, και τον σύνδεσμό του με τον πνευματικό του πατέρα, στον οποίον όφειλε την στερεά του πίστη στον Χριστό, για την οποία, με συνοδό, όπως είπαμε, τον πνευματικό του, έφτασε μέχρι το μαρτύριο.
. 3. Αλλά κάτι άλλο με την ευκαιρία του σήμερα εορταζομένου αγίου Παντελεήμονα θέλω να σας πω, αδελφοί μου. Ο άγιος, είπαμε, ήταν ιατρός. Την θεολογία μας και την ποιμαντική μας οι Πατέρες της Εκκλησίας την παραλληλίζουν με την ιατρική επιστήμη. Να πως γίνεται αυτό: Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο υγιή, κοσμημένο δηλαδή με αρετές. Αλλά η αμαρτία τον παραπλάνησε και τον έκανε να αμαρτήσει. Αυτό στα ιερά μας βιβλία λέγεται ότι ο άνθρωπος αρρώστησε. Ησθένησε ο νούς του ανθρώπου, γιατί αυτός είναι που παραπλανήθηκε και αποκόπηκε από τον Θεό. Ο Θεός όμως είναι αγάπη, είναι ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ, και δεν θέλει το πλάσμα του ο άνθρωπος να ζεί αρρωστημένος, αποκομμένος δηλαδή από Αυτόν.
Γι᾽ αυτό έκανε ένα Νοσοκομείο και μέσα σ᾽ αυτό έβαλε ιατρούς, που έχουν θεραπευτικά φάρμακα, για να θεραπεύονται οι ψυχές των ανθρώπων. Το Νοσοκομείο αυτό, αδελφοί μου, στο οποίο όλοι πρέπει να μπούμε για να θεραπευτούμε, γιατί όλοι μας είμαστε αμαρτωλοί, το Νοσοκομείο αυτό, λέγω, είναι η ΕΚΚΛΗΣΙΑ. Την τάξη και την θέση των ιατρών την έχουμε εμείς οι ιερείς και αρχιερείς, οι οποίοι, εννοείται, πρέπει να ξέρουμε εμπειρικά από τον εαυτό μας πως θεραπεύεται η ψυχή και πρέπει να γνωρίζουμε τα φάρμακα θεραπείας για κάθε ψυχική αρρώστια.
Είναι μία τέχνη αυτό, είναι μία θεία επιστήμη. Την επιστήμη αυτή την ξέρουν καλά οι άγιοι της Εκκλησίας μας. Καί αυτοί, σαν άνθρωποι, έφεραν μέσα τους το πταίσμα του Αδάμ. Αλλά μέσα στην Εκκλησία, το θείο αυτό Ιατρείο, έπαιρναν, με την συμβουλή και καθοδηγία του πνευματικού τους ιατρού και αυτοί, τα φάρμακα θεραπείας τους και έγιναν υγιείς. Τα έπαιρναν τα φάρμακά τους, επειδή ήταν ταπεινοί και ένοιωθαν τον εαυτό τους ως αμαρτωλό, ως άρρωστο δηλαδή. Έτσι απέκτησαν σταθερή υγεία, σταθερή δηλαδή πορεία προς τον Θεό. Αυτοί είναι οι άγιοι, αδελφοί μου. Αφού πέρασαν το στάδιο θεραπείας τους, της άσκησής τους δηλαδή και του αγώνα τους για τον καθαρμό της ψυχής τους, λάμπουν τώρα από υγεία. Κοιτάξτε τα εικονίσματά τους εδώ στην Εκκλησία!
Κοιτάξτε ομορφιές, κοιτάξτε φωτοστέφανα και λαμπρές μορφές. Είναι η δόξα που γεύονται στον ουρανό. Χριστιανοί μου, ο Παντελεήμων Χριστός μας καλεί στο ιατρείο Του, την αγία Του Εκκλησία, για να μας θεραπεύσει. Μη λέμε, όπως λένε πολλοί, «δεν έχω τίποτα» και «δεν έχω τίποτα». Έχουμε πολλά καρκινώματα μέσα μας – τα αμαρτωλά μας πάθη εννοώ. Όλοι μας πρέπει να πάρουμε τα «φαρμακάκια» μας, για να βρούμε την ψυχική μας υγεία και να απολαύσουμε την δόξα της Βασιλείας του Θεού. Ένας άρρωστος που πονάει δεν μπορεί να απολαύσει ευχάριστα ένα ωραίο άκουσμα και θέαμα. Καί όταν λοιπόν είναι αρρωστημένη η ψυχή μας από τα ψυχικά πάθη, δεν θα μπορούμε να αντέξουμε την λαμπρότητα και τις χαρές του Παραδείσου. Γιατί αυτές οι χαρές είναι για τους καθαρούς, είναι για τους πνευματικά υγιείς.
4. Σας εύχομαι, αγαπητοί μου, την υγεία σας, και την σωματική, αλλά και την πνευματική σας υγεία. Ας βοηθήσει και για τις δύο υγείες ο άγιος Παντελεήμων, που εορτάζουμε σήμερα. Τέλος, σας δίνω μία προσευχή, που βρήκα γραμμένη σε ένα λειτουργικό βιβλίο. Στην προσευχή αυτή ο αμαρτωλός ονομάζει τον εαυτό του «παντλήμονα», πολύ δυστυχισμένο δηλαδή. Αλλά θαρρεύει και καταφεύγει στον παντελεήμονα Χριστό, στον Οποίο ομολογεί την αμαρτία του και τον παρακαλεί να έχει καλά τέλη. Λέγει ακριβώς η προσευχή: «Τέλος αγαθόν, Χριστέ Παντελεήμον, δος μοι δέομαι του βίου ο παντλήμων· εις Σε γαρ θαρρώ αδιστάκτω καρδία, ει και ήμαρτον εν γνώσει και αγνοία».
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας