ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ: Όπως όλοι γνωρίζουμε, στο Άγιον Όρος τις ημέρες αυτές οι μοναχοί, αλλά μαζί με αυτούς και οι πολυπληθείς προσκυνητές του, εφαρμόζουν ένα πρόγραμμα αυστηρής νηστείας, λόγω της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Η νηστεία αυτή είναι αλάδωτη τις πέντε ημέρες της εβδομάδας, ενώ κατάλυση επιτρέπεται μόνο το Σάββατο και την Κυριακή.
Στην νηστεία αυτήν στο Άγιον Όρος, κατά παράδοση, καταλύεται ψάρι μόνο μία φορά: στην εορτή του Ευαγγελισμού ή την Κυριακή των Βαΐων, όποια από τις δύο προηγηθεί χρονικά.
Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι μια εξαιρετική ευκαιρία, πέρα από την πνευματική ένωση με τον Κύριο, να έρθουμε σε επαφή μέσω της Νηστείας των 40 ημερών και να γνωρίσουμε σε βάθος τη μοναδική διατροφή που έχουν υιοθετήσει οι Αγιορείτες μοναχοί ανά τους αιώνες.
Η πιο σημαντική περίοδος νηστείας στο εκκλησιαστικό ημερολόγιο των Ορθοδόξων Χριστιανών, η παλαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, καθώς καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα, αποτελεί όντως την ιδανική περίοδο για να υιοθετήσουμε τα διατροφικά μοντέλα των Αγίων Πατέρων της Ορθοδοξίας και να εισαγάγουμε στην καθημερινότητά μας απλές τροφές της ελληνικής Γης που θα μας βοηθήσουν στην εναρμόνιση του σώματός μας με την πνευματική μας ενατένιση και τον αναστοχασμό. Η ελληνική Φύση μας παρέχει τα πάντα: Λαχανικά εποχής, αλλά και κατεψυγμένα, όσπρια μεγάλης θρεπτικής αξίας, φρούτα της Άνοιξης, ρύζι, ταχίνι, μέλι, όλα όσα χρειάζεται ο οργανισμός μας για να ανακάμψει, χωρίς να στερείται τίποτα από αυτά που προσφέρει η κρεατοφαγία και η ψαροφαγία.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο που διακεκριμένοι επιστήμονες από όλον τον κόσμο, μελετούν τη μοναστηριακή διατροφή και προτείνουν συνταγές και υλικά που εμπεριέχονται στη μεσογειακή διατροφή και είναι συνώνυμα με τη βιολογική δίαιτα, την υγιεινή και πράσινη διατροφή ακόμη και με τη χορτοφαγία. Ιατροί και διατροφολόγοι αποφαίνονται για τα αναρίθμητα οφέλη της για την ανθρώπινη υγεία έχοντας αποδείξει ότι διαθέτει αντιγηραντικές και αντικαρκινικές ιδιότητες, προστατεύει από την οστεοπόρωση ενώ συμβάλλει στην καλύτερη δυνατή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου ενώ μειώνει εντυπωσιακά τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων και της χοληστερίνης στο αίμα. Παράλληλα ευνοεί την καλή λειτουργία του εντέρου και φυσικά προσφέρει ευεξία και ψυχοσωματική ισορροπία με όλα τα παραπάνω να οδηγούν και να διασφαλίζουν μακροζωία. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι περισσότεροι μοναχοί αφήνουν τα εγκόσμια αφότου έχουν συμπληρώσει τα 85 ως και 95 έτη και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ζουν μέχρι τα 100 ή και περισσότερο.
Η «ευλογημένη κουζίνα»
Η μοναστηριακή κουζίνα είναι ευλογημένη καθώς οι μοναχοί που ζουν στο Άγιο Όρος ακολουθούν την ιερή παράδοση αιώνων ακολουθώντας συνταγές που έχουν καλά φυλαγμένες στα σεντούκια των μοναστηριών, δημιουργώντας υγιεινά, λιτά αλλά πολύ νόστιμα και γευστικά γεύματα, που θα ζήλευαν ακόμη και πιο διακεκριμένοι σεφ του κόσμου.
Οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούν για την παρασκευή των συνταγών τους προέρχονται από τα κτήματα, τους αγρούς και τα περιβόλια που καλλιεργούν στον περίβολο των μονών. Γιατί οι μοναχοί είναι συγχρόνως και κηπουροί, αγρότες, ψαράδες και φυσικά μάγειροι. Σχεδόν όλα τα συστατικά που χρησιμοποιούν στις συνταγές τους τα έχουν καλλιεργήσει ή συλλέξει με τα χέρια τους. Η μοναστηριακή κουζίνα ακολουθεί τους κύκλους των εποχών στα υλικά που χρησιμοποιεί. Ξεχωρίζει για την απλότητα και τη γνησιότητα των γεύσεών της αλλά και για την καλαισθησία, την οικονομία και την αυτάρκειά της, στοιχεία που την καθιστούν παράδειγμα για να την υιοθετήσουν και οι λαϊκοί.
Δεν αρκούν τα αγνά υλικά, χρειάζεται και ειδική ιεροτελεστία
Το φαγητό για τους μοναχούς έχει τη δική του ιεροτελεστία, τους δικούς του κανόνες. Δεν αρκεί λοιπόν η καλλιέργεια, το μαγείρεμα και το φαγητό καθαυτό αλλά η όλη διαδικασία συνοδεύεται από λειτουργικό. Στα μοναστήρια οι μοναχοί αλλά και οι επισκέπτες τρώνε σε δύο βάρδιες, την πρωινή και τη βραδινή, δύο πολύ λιτά γεύματα διάρκειας περίπου 20 λεπτών το καθένα. Κατά τη διάρκεια του γεύματος επικρατεί απόλυτη ηρεμία, οι μοναχοί συγκεντρώνονται στο φαγητό τους ευλογώντας και ευχαριστώντας τον Κύριο την ίδια ώρα που ένας μοναχός διαβάζει αποσπάσματα από το Γεροντικό και άλλα πατερικά κείμενα. Έτσι, η μοναστηριακή κουζίνα προσφέρει τροφή τόσο για το σώμα όσο και για το πνεύμα.
Τα συστατικά και ο άρτος ο επιούσιος
Η νηστεία της Σαρακοστής είναι φτωχή σε κορεσμένα ζωικά λίπη και πλούσια σε βιταμίνες, φυλλικό οξύ, ιχνοστοιχεία, αντιοξειδωτικά και φυτικές ίνες, χάρη στα άφθονα λαχανικά και φρούτα που καταναλώνουν οι μοναχοί κατά τη διάρκειά της. Τα όσπρια αποτελούν το “κρέας” της νηστείας. Παρέχουν στους μοναχούς τους σύνθετους υδατάνθρακες και τις φυτικές πρωτεΐνες που χρειάζονται. Ειδικά αν συνδυαστούν σωστά, με δημητριακά, δίνουν πρωτεΐνες ισάξιες του κρέατος. Στη βάση της μοναστηριακής διατροφής βρίσκεται το ψωμί, ο άρτος ο επιούσιος, το οποίο ζυμώνουν οι ίδιοι οι μοναχοί. Εκτός από σύνθετους υδατάνθρακες οι οποίοι είναι βασική πηγή ενέργειας για τον ανθρώπινο οργανισμό, το ψωμί περιέχει φυτικές ίνες και βιταμίνες Β και Ε.
Οι συνταγές που περιλαμβάνει η μαγειρική του Αγίου Όρους για την περίοδο της Σαρακοστής αφορούν μια σειρά από φαγητά (αλάδωτα) αλλά οι λαϊκοί μπορούν να ακολουθήσουν τις πιο λαδερές εκδόσεις στα μαγειρευτά, τα όσπρια και τις σούπες. Ειδικά το τελευταίο αποτελεί το ιδανικό φαγητό για να αρχίσει το στομάχι να δέχεται ομαλά τις αρτύσιμες τροφές.
Παρακολουθήστε και το παρακάτω βίντεο από το αφιέρωμα της ΕΡΤ για την μοναστηριακή διατροφή με τον Μακαριστό Γέροντα Επιφάνιο Μυλοποταμινό
