Πως γίνεται η Μοναχική μύηση (Κουρά)

Ο μοναχός, όπως και κάθε πλάσμα, του Θεού γεννιέται και πεθαίνει. Όμως η γέννηση του μοναχού δεν ταυτίζεται με τη βιολογική γέννηση, αλλά  με μια νέα ταυτότητα που αποκτά κατόπιν μακροχρόνιας και έντονης μύησης και δοκιμασίας.

Τα θέσμια του Ορθόδοξου μοναχισμού και κατεξοχήν του Αγίου Όρους, προϋποθέτουν μια τέτοια πορεία.
Ο υποψήφιος αρχικά εντάσσεται δοκιμαστικά σε  μια αδελφότητα. Εκεί, υπό την καθοδήγηση του Γέροντα – Ηγουμένου, ακολουθεί ένα πρόγραμμα προσευχής και διακονίας και συνυφασμένης κατήχησης, που τηρείται για ένα χρόνο ή και περισσότερο. 
Ως  δόκιμος, συνήθως ο υποψήφιος δε φέρει παρά μόνο “σκουφάκι”, κατόπιν ευχής που του διαβάζεται.
Ύστερα από απόφαση του ηγουμενο συμβουλίου ορίζεται η στιγμή της κουράς του υποψήφιου  μοναχού. Την ιεροτελεστία θα τελέσει κάποιος ιερομόναχος, ενώ ο ηγούμενος θα παραστέκεται στον προσερχόμενο  μοναχό ως ανάδοχός του. Ο υποψήφιος, φορώντας συνήθως λευκές κάλτσες και λευκή φανέλλα, μετά την είσοδο του ευαγγελίου στη Θεία Λειτουργία, οδηγούμενος υπό του ηγουμένου, φέρεται από τη θύρα του ναού κάτω από τον πολυέλαιο. Εκεί, αφού βάλει  μετάνοια προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, προχωρεί και βάζει τρεις  μετάνοιες στις εικόνες του Χριστού, της Θεοτόκου και του αγίου που τιμάται το Καθολικό. Έπειτα βάζει μετάνοια, παίρνει την ευχή του Ηγουμένου και στέκεται στα αριστερά του με σταυρωμένα τα χέρια.

Μετά την ψαλμωδία των διατεταγμένων απολυτικίων, ο ιερέας κατηχεί τον μέλλοντα μοναχό διαβάζοντας την ευχή “Άνοιξον τα της καρδίας σου ώτα, Αδελφέ, …;”. Ακολουθούν ερωταποκρίσεις  ανάμεσα στον ιερέα και τον υποψήφιο που βεβαιώνουν την εκούσια προσέλευσή του στη  μοναχική πολιτεία. Σ’ όσες ερωτήσεις απαντά θετικά ακούμε  την ευλογημένη απόκριση “Ναι, του Θεού συνεργούντος  μοι, τίμιε Πάτερ”.

Αμέσως  μετά τις ερωταποκρίσεις συνεχίζεται η κατήχηση υπό του ιερέως. Νέα στιχομυθία έπεται. Μετά και το πέρας αυτής της στιχομυθίας, ο ιερέας απευθύνει ευχή ζητώντας τη βοήθεια του Θεού για τον κειρόμενο  μοναχό. Ακολουθεί η εκφώνηση του ονόματος του μοναχού. Ο ιερέας τότε τρεις φορές θα δώσει στον κειρόμενο μοναχό το ψαλίδι της κουράς του και ο μοναχός άλλες τρεις αντίστοιχα θα αντιδώσει το ψαλίδι διαμέσου του Ηγουμένου στον ιερέα. Ο ιερέας κείρει την κόμη του γονυκλινή υποψήφιου στο όνομα της Αγίας Τριάδος, ενώ οι χοροί ψάλλουν τρεις φορές το “Κύριε Ελέησον”.

Ο τυπικάρης (μοναχός υπεύθυνος για την τήρηση του τυπικού) στη συνέχεια φέρνει τα μοναχικά ενδύματα από το Ιερό Βήμα και τα επιδίδει στον ιερέα. Αυτός, αφού τα ευλογήσει τα παραδίδει στον Ηγούμενο, ο οποίος και ντύνει το νέο μοναχό. Έτσι με τη σειρά του φορά το ζωστικό, το αγγελικό σχήμα, το πολυσταύρι, τη ζώνη, το ράσο, τα υποδήματα, το καλυμμαύχι, το κουκούλι και τέλος τον μανδύα. Συνεχίζεται η Θεία Λειτουργία ψαλλομένου του “Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε..”.

Θα ακολουθήσουν τα αναγνώσματα και ο ιερέας θα δώσει στο νέο μοναχό σταυρό, κομποσχοίνι και λαμπάδα αναμμένη. Ο νέος  μοναχός θα  μεταλάβει πρώτος χωρίς να βγάλει το κουκούλι του. Αφού μοιραστεί το αντίδωρο, οι άλλοι μοναχοί  με τη σειρά πηγαίνουν στο νέο αδελφό που στέκεται σε στασίδι, ασπάζονται το σταυρό που κρατά και του εύχονται “καλό παράδεισο” ή άλλες αρμόζουσες ευχές. Ακολουθεί η τράπεζα, όπου ο νεοκαρείς μοναχός κάθεται πλησίον του ηγουμένου.

Τα μοναχικά ενδύματα είναι μαύρα. Το μεγάλο σχήμα που μοιάζει  με πετραχήλι είναι μαύρο κεντημένο με κόκκινο ή άσπρες και χρωματιστές κλωστές. Πάνω του αναπαρασταίνονται ο σταυρός του Κυρίου με τη λόγχη και τον σπόγγο εκατέρωθεν και από κάτω   μια νεκροκεφαλή.

Αριστερά και δεξιά έχει σε συντομογραφίες τις επιγραφές:

ΜΙΧΑΗΛ ΓΑΒΡΙΗΛ
ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΝΙΚΑ
Τούτο το Σχήμα δαίμονες φρίτουσσι
Θεού θέα Θείον Θαύμα
Χριστός Χριστιανοίς χαράν χαρίζει
Φως Χριστού φαίνει πάσι
Τόπος Κρανίου Παράδεισος γέγονε Αδάμ