Άγιον Όρος: Θησαυροφυλάκιο Αρχαιοελληνικής Γραμματείας
Του Κωνσταντίνου Ερρίπη, θεολόγου – Καρδιολόγου
Ο μοναχός Αθανάσιος ο επικληθείς αργότερα Αθωνίτης, ιδρυτής του αγιορείτικου κοινοβιακού μοναχισμού, προσωπικός φίλος του αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή, ήταν διακεκριμένος καλλιγράφος και ταχυγράφος.
Στην νεοσύστατη τότε μονή της Μεγίστης Λαύρας ίδρυσε εργαστήριο αντιγραφής χειρογράφων (Scriptorium) και μία οργανωμένη βιβλιοθήκη.
Τα χειρόγραφα που βρίσκονται σήμερα στις μοναστηριακές βιβλιοθήκες του Αγ. Όρους υπολογίζονται σε περίπου 20 000. Ταξινομούνται:
Με βάση την μορφή τους:
σε «ειλητάρια ή κοντάκια» (αυτά που τυλίγονται γύρω από κοντό ξύλο) και σε «κώδικες» (βιβλία).
Με βάση το υλικό κατασκευής τους:
σε «περγαμηνά» (από δέρμα ζώου), σε «χάρτινα» και σε «βομβύκινα» (από βαμβάκι).
Με βάση την γλώσσα γραφής τους:
σε ελληνικά (το 90%) και σε ξενόγλωσσα (το 10%) στις γλώσσες σερβική, λατινική, ρουμανική, γεωργιανή.
Σημαντικά – Αξιοσημείωτα
Η ποσότητα των χειρογράφων του Αγ. Όρους αποτελεί το 50% των ελληνόγλωσσων χειρογράφων ολοκλήρου του κόσμου.
Το ήμισυ αυτών βρίσκεται στις βιβλιοθήκες τριών μοναστηριών (Μεγίστης Λαύρας, Ιβήρων, Βατοπαιδίου).
Η Μ. Λαύρα διαθέτει την μεγαλύτερη συλλογή χειρογράφων (2.242) στο Άγιον Ορος και την τρίτη παγκοσμίως μετά από αυτήν της Αγ. Αικατερίνης του Σινά (4 500) και του Βατικανού (3 500).
(στοιχεία από περιοδ. «Ιχώρ» Απρίλιος 2004 τευχ. 44 σελ 52 κ.ε.)