Οδοιπορικό στο Άγιο Όρος (Φωτο)

Του Γιώργου Τσουπμα

Τον Ιούνιο του 2011 αποφάσισα να επισκεφτώ για 1η φορά την μοναστική πολιτεία του Αγίου Όρους, με τα ιστορικά Μοναστήρια, κελιά χωμένα σε σπηλιές ή κρεμασμένα σε βράχους, πύργους, τρούλους, καμπαναριά, ψαλμωδίες, ένα βουνό-ναός με θόλο τον ουρανό, κιβωτός ψυχών αφιερωμένων στη Χριστιανική θρησκεία.

Ένα ανεπανάληπτο για μένα, οδοιπορικό, όπου έμελλε να με κάνει να βλέπω αλλιώς πλέον την Ζωή , να μου αλλάξει τρόπο σκέψης. Ούτε που θα μπορούσα να φανταστώ κατά το παρελθόν , ότι θα έφτανα στο σημείο να πηγαίνω δύο και τρείς φορές πλέον, τον ίδιο χρόνο. Το Άγιο Όρος είναι ένα ζωντανό μουσείο ιστορίας και τέχνης.

Η γενική μου εντύπωση πάντως είναι ότι τό Άγιον Όρος είναι ένας τόπος σιωπής καί μυστηρίου, πού βρίσκεται κάτω από τήν επιφάνεια τού αισθητού καί λογικού, τών κραυγών καί τών φωνών καί πίσω από τό προσκήνιο τής κοινωνικής ζωής είναι ένας τόπος πού εμπνέεται όχι από αυτό πού φαίνεται, αλλά κυρίως από αυτό πού είναι, όχι από τούς μοναχούς πού συναντά κανείς στά πολυσύχναστα μέρη του, αλλά από τούς ασκητές πού κρύβονται γιά νά ζήσουν τόν αχόρταγο χορτασμό τού ελέους, τήν ακένωτη αγάπη, τήν πραγματική ελευθερία καί τήν ειρήνη τού πνεύματος.

Ο καθένας πού περιφέρεται στό Άγιον Όρος συλλαμβάνει ό,τι μήνυμα καταλαβαίνει, γιατί ο ιερός αυτός τόπος είναι ένας παγκόσμιος, μάλλον υπερκόσμιος πομπός πού εκπέμπει πολλά μηνύματα καί ο καθένας ακούει καί βλέπει ό,τι μπορεί καί όσο δύναται, αφού ο τόπος αυτός ικανοποιεί τούς πάντες καί προοδευτικά τούς ανεβάζει από τά χαμηλότερα στά υψηλότερα επίπεδα γνώσης. Όποιος ενδιαφέρεται γιά τήν ιστορία θά βρή πολλά ιστορικά στοιχεία, είτε στίς βιβλιοθήκες τών Ιερών Μονών, είτε στίς ζωντανές αφηγήσεις τών μοναχών. Σού διηγούνται ένα γεγονός πού έγινε πρίν διακόσια χρόνια σάν νά έγινε προχθές. Κληρονόμησαν αυτήν τήν ιστορία από στόμα σέ στόμα, μάλλον δέχθηκαν τήν μετάγγιση αίματος από καρδιά σέ καρδιά καί αυτή η ιστορία φυλάσσεται τόσο δυνατά, καλύτερα από τά κείμενα τά γραπτά, γιατί περνά μέσα από ζωντανούς οργανισμούς.

Όποιος ενδιαφέρεται γιά τήν πολιτισμική κληρονομιά θά ικανοποιηθή στόν απόλυτο βαθμό. Μνημεία ιστορικά υπάρχουν παντού, αλλά εδώ, στόν τόπο τόν ιερό, όλα αυτά λειτουργούνται, σφύζουν από καί μέ ζωή. Τά καθολικά τών Ιερών Μονών, οι σπάνιοι θησαυροί τών ιερών εικόνων καί τοιχογραφιών, τά βιβλία καί τά αντικείμενα στίς βιβλιοθήκες είναι ένας αμύθητος πλούτος, πού φυλάσσεται όχι μέ διορισμένους υπαλλήλους, μέ οκτάωρα καί μισθό, αλλά όλο τό εικοσιτετράωρο μέ εθελούσια προσφορά ζωής, μέ ατμόσφαιρα προσευχής καί σιωπής.

Θά δή κανείς εκπληκτικά έργα τής Μακεδονικής καί Κρητικής Σχολής, όπως καί μεταγενέστερων μορφών αγιογραφίας, αλλά καί οι τοιχογραφίες θά είναι εκπληκτικά δεμένες καί ταιριασμένες μέ ζωντανές μορφές μοναχών –ζωντανών οργανισμών– πού παραμένουν προσευχητικά δίπλα από αυτές στά στασίδια τών Ναών καί δέν θά ξεχωρίζη κανείς εύκολα τήν αγιογραφία από τήν ζωντανή ασκητική καί προσευχητική παρουσία. Όσοι αγαπούν τήν αγνότητα τής φύσης καί έχουν ανεπτυγμένα τά οικολογικά τους αισθητήρια θά εκπλαγούν κυριολεκτικά από τήν ομορφιά τού αγιορείτικου τοπίου.

Η διαμόρφωση τού Όρους είναι μαγευτική, μέ τά ακρωτήρια καί τούς κολπίσκους, μέ τίς χαράδρες καί τούς βράχους, μέ τήν πλούσια βλάστηση καί τήν ερημιά, μέ τήν θαλάσσια διαδρομή καί τήν οδοιπορία στά παραδοσιακά καλντερίμια καί στά χορταριασμένα μαγευτικά μονοπάτια. Η γή τού Αγίου Όρους είναι εν πολλοίς παρθένα. Βρίσκει κανείς εκεί σπάνια βότανα καί φυτά, γι’ αυτό καί έχει χαρακτηρισθή ως ο μοναδικός στόν κόσμο «βοτανικός παράδεισος», ένας νοσταλγικός κήπος τής Εδέμ. Όποιος διακρίνεται από κοινωνιολογικά ενδιαφέροντα εκεί θά συναντήση ζωντανές κοινότητες πού διαφέρουν από τίς σύγχρονες κοσμικές κοινωνίες ως πρός τήν οργάνωση καί τόν τρόπο ζωής.

Ο συνδυασμός μεταξύ κοινοβιακών Μονών, όπου επικρατεί η αρχή τής κοινοκτημοσύνης καί τής κοινοχρησίας Σκητών, όπου φαίνεται η οργανωμένη ζωή ολοκλήρων κοινοτήτων πού διασώζουν τήν ελευθερία καί τήν ενότητα καί Ερήμου, όπου κατοικούν μόνοι τους, αλλά χωρίς μοναξιά, οι ερημίτες μοναχοί πού αναζητούν τήν απόλυτη μέσα στά κτιστά πλαίσια ελευθερία, αυτός ο συνδυασμός είναι εκπληκτικός αφού αναπαύει καί τούς πιό απαιτητικούς ανθρώπους. Στό Άγιον Όρος σπάζουν όλα τά θερμόμετρα κοινωνιολογικών αναλύσεων γιά φιλελευθερισμό, πολυπολιτισμικότητα, σοσιαλισμό καί κομμουνισμό, ανύπαρκτο ή υπαρκτό.

Εκεί η κοινωνιολογία δέν ερμηνεύεται ως σύστημα καί ιδεολογία, αλλά βιώνεται ως ζωντανή παρουσία, μέ αγάπη καί ελευθερία, μέ αυτοπροσφορά καί θάνατο κάθε κοσμικού προσδιορισμού. Όποιος έχει έντονες υπαρξιακές αναζητήσεις είναι σίγουρο ότι θά ικανοποιηθή στό έπακρο, γιατί εκεί θά συναντήση προφήτες πού υπερβαίνουν τίς κοσμικές εξουσίες καί έχουν κοινωνία μέ τόν Θεό, θά βρή τόν Λόγο καί θά λογοποιηθή. Βέβαια πρέπει νά ψάξη κανείς πολύ, γιατί όσοι έχουν πληρότητα ζωής δέν πάσχουν από τό φαινόμενο τής προβολής, οπότε πρέπει νά τούς αναζητήση κανείς εμπόνως.

Όταν όμως συναντήση αυτούς τούς λογοποιημένους ανθρώπους πού έχουν αποκτήσει τήν φυσική ζωή, όταν αισθανθεί τόν άνθρωπο, όπως δημιουργήθηκε από τόν Θεό, τότε θά αγγίξη καί θά ακούση τόν σφυγμό τού Αγίου Όρους, θά αισθανθή τήν αδιάλειπτη προσευχή καί τήν παλλόμενη καρδιά του γιά τόν Θεό καί ολόκληρη τήν οικουμένη.

Οι μοναχοί εύχονται γιά όλους τούς ανθρώπους καί ζητούν από τόν Θεό τήν λύτρωσή τους. Το Άγιον Όρος αναπαύει όλους τούς οδοιπόρους, αρκεί νά αναζητούν τό άρρητο κάλλος καί τόν αληθινό έρωτα, νά είναι δέ ταπεινοί προσκυνητές τής αληθινής ζωής. Όλοι παίρνουν τά μηνύματά τους όταν τό σέβονται, αλλά πρωτίστως όταν σέβονται τόν εαυτό τους. Τελικά τό Άγιον Όρος είναι μιά πολιτεία ανθρώπινη καί ουράνια, τοπική καί οικουμενική, όπου συμπλέκεται η ιστορία μέ τό παρόν, ο πολιτισμός μέ τήν υπέρβασή του, η εξουσία μέ τήν ελευθερία, αλλά κυρίως καί προπαντός είναι ένας τόπος μυστηρίου καί σιωπής, λόγου καί ψαλμωδίας.

Γι’ αυτό καί χρειάζεται κανείς πολύ καιρό γιά νά τό γνωρίσει, όχι μόνον μέ τήν όραση καί τήν ακοή, αλλά μέ τό μυστήριο τής μυστικής επαφής, μέ τό άγγιγμα τής καρδιάς. Προσωπικά, εύχομαι και παρακαλώ και ευλογώ την Παναγία, να με αξιώνει να επισκέπτομαι το Περιβόλι της, όσες περισσότερες φορές γίνετε. Όνειρο μου, κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον , η αποτύπωση των εμπειριών μου, των εικόνων μου , των οδοιπορικών μου από αυτόν τον Άγιο Τόπο, σε Λεύκωμα.