Γόρτυνος Ιερεμίας: Ο λεγόμενος “τουρισμός” για τα μοναστήρια αποτελεί βεβήλωση του ιερού τους χώρου

Στο μοναχισμό αναφέρθηκε στο κυριακάτικο κήρυγμά του ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως κ. Ιερεμίας λέγοντας χαρακτηριστικά πως αυτός αποτελεί ένα άλλο είδος μαρτυρίου. 

Ακολουθεί ολόκληρο το κήρυγμα: 

1. Στο προηγούμενο κήρυγμα, αδελφοί μου χριστιανοί, σας μίλησα για τους μάρτυρες και το μαρτύριο. Και κατέληξα να σας πω ότι πρέπει και εμείς να προετοιμάζουμε τον εαυτό μας με προσευχή και με άσκηση, για να είμαστε έτοιμοι για μαρτύριο. Τα πράγματα που συμβαίνουν γύρω μας εκεί μας πάνε. Οι χριστιανοί πάντως, αδελφοί μου, πάντοτε είναι μάρτυρες, γιατί η Εκκλησία μας «αεί – πάντοτε – διώκεται», λέγει κάπου ο Χρυσόστομος. Και όταν σταμάτησε η εποχή των διωγμών έχουμε ως συνέχεια στην Εκκλησία τον μοναχισμό, που αποτελεί άλλο είδος μαρτυρίου. 
Ναί, χριστιανοί μου! Ως μάρτυρα του Χριστού πρέπει να βλέπουμε τον μοναχό και την μοναχή. Το λέγει ο άγιος Αθανάσιος αυτό, ο πατριάρχης Αλεξανδρείας, για τον διδάσκαλό του τον άγιο Αντώνιο. Στην βιογραφία του γι᾽ αυτόν λέγει ότι ο μέγας Αντώνιος «ην εκεί (στην έρημο δηλαδή) καθ᾽ εκάστην μαρτυρών τη συνειδήσει». Αυτό σημαίνει ότι ο μέγας Αντώνιος στην έρημο ανέκρινε συχνά τον εαυτό του, τους λογισμούς του και τα έργα του και βίωνε το μαρτύριο της πτώσεως της ανθρωπίνης φύσεως.

2. Για τον μοναχισμό λοιπόν θα σας μιλήσω σήμερα, αδελφοί μου χριστιανοί, με λίγα λόγια, όσο μπορώ σε ένα σύντομο λειτουργικό κήρυγμα. Κατά πρώτον, θέλω να σας πω αυτό που ξέρετε, ότι οι μοναχοί και οι μοναχές ζουν παρθενικά, δεν παντρεύονται δηλαδή. Αυτό, χριστιανοί μου, για να σας το πω καθαρά, δεν είναι φυσικό, αλλά είναι υπέρ-φυσικό. Το φυσικό του ανθρώπου, μετά την πτώση του, είναι ο γάμος. Η παρθενία είναι μιά παραδείσια κατάσταση· γιατί λέγουν οι άγιοι Πατέρες ότι στον Παράδεισο οι πρωτόπλαστοι ζούσαν παρθενικά. Και αν δεν αμάρταναν, θα πολλαπλασιάζονταν μεν, αλλά κατά άλλον τρόπο, με παρθενικό τρόπο, τον οποίο θα υπεδείκνυε η σοφία του Θεού.

Μετά την πτώση του ανθρώπου έχουμε τον γάμο με την σημερινή του έννοια. Το να παρθενεύει κανείς μετά την πτώση, αυτό σημαίνει ότι κάνει ένα άλμα εις ύψος, πηδάει το φράγμα της πτώσης και επανέρχεται στην παραδείσια κατάσταση ήδη από αυτήν την ζωή. Αλλά το φυσικό του ανθρώπου στην πεπτωκυία κατάστασή του, ξαναλέγω, είναι να παντρεύεται. Το να μην παντρεύεται, επαναλαμβάνω, είναι υπερφυσικό. Γι᾽ αυτό και αυτοί που παρθενεύουν πρέπει να είναι ενωμένοι με τον υπέρ φύσιν Θεό, να ζούν ασκητικά, ώστε να ζουν συνεχώς την υπέρ φύσιν παρθενική ζωή που προτίμησαν. Γι᾽ αυτό και λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος ότι «όπου φύσεως ήττα έγνωσται, εκεί του υπέρ φύσιν παρουσία επέγνωσται»! Επειδή λοιπόν ο μοναχός πρέπει να ζει «στον θείο κόσμο του», γι᾽ αυτό και εσείς οι λαϊκοί, χριστιανοί μου, όταν πηγαίνετε σε μοναστήρια, να μη μιλάτε με τους μοναχούς και τις μοναχές για «φτηνά» πράγματα, όλο δηλαδή για τα υλικά, γιατί τους βγάζετε από τον κόσμο τους, τους βγάζετε από τα νερά τους. Με τους μοναχούς θα μιλάτε για θεϊκά πράγματα, για την αγάπη του Χριστού και τον γλυκό Παράδεισο.

3. Θα ήθελα τώρα να σας πω πώς ιστορικά εμφανίστηκε ο μοναχισμός με την σημερινή του μορφή. Η παρθενία βέβαια και η άσκηση ήταν πάντοτε στην Εκκλησία. Έχει όμως ένα ωραίο ενδιαφέρον η ιστορία της εμφανίσεως του μοναχισμού. Σας την λέγω με λίγα λόγια: Μέχρι τον άγιο Κωνσταντίνο η Εκκλησία ήταν διωκόμενη. Με τον άγιο Κωνσταντίνο έπαυσαν οι διωγμοί. Θα σας πω τώρα, χριστιανοί μου, μιά δυνατή και σπουδαία αλήθεια: Όταν η Εκκλησία διώκεται, γίνεται ηρωική, γιατί γίνεται μαρτυρική. Όταν παύει να διώκεται, χάνει κάτι από την δόξα της. Ο διωγμός κάνει καλό στην Εκκλησία. Έτσι λοιπόν, επί μεγάλου Κωνσταντίνου, επειδή έπαυσαν οι διωγμοί και επειδή και ο άρχοντας ήταν χριστιανός, όλοι έγιναν χριστιανοί. Με το «όλοι» μπήκε «μπουλούκι» στην Εκκλησία με το κοσμικό τους φρόνημα. Η Εκκλησία τότε, τον 4ο αι., άρχισε να κοσμικοποιείται.

Μερικοί τώρα ευσεβείς και ζηλωτές, που ζούσαν την προηγούμενη κατάσταση του αίματος και του μαρτυρίου, διαμαρτυρήθηκαν γι᾽ αυτήν την κοσμικοποίηση της Εκκλησίας και είπαν: «Μπρος! Πάμε στα βουνά, πάμε έξω από τον κόσμο, για να ζήσουμε αυτό που είχαμε πρώτα. Στον κόσμο η Εκκλησία πήρε πολύ κοσμικό φρόνημα». Έτσι, χριστιανοί μου, άρχισαν να συγκροτούνται μοναστήρια με την σημερινή έννοια. Από αυτήν την ιστορική έρευνα της αρχής των μοναστηρίων μας βγαίνει το συμπέρασμα και το δίδαγμα ότι ο μοναχισμός αποτελεί μιά αντίδραση, μια διαμαρτυρία για την κοσμικότητα στην Εκκλησία. Το φρικτό όμως είναι αυτή η κοσμικότητα να μπαίνει και στα μοναστήρια, το να θέλουν δηλαδή οι μοναχοί να ζουν κοσμικά. Αυτό δεν είναι μοναχισμός! Κρίμα το σχήμα που φόρεσαν τέτοιοι μοναχοί. Αλλά και σεις, χριστιανοί μου, προσοχή! Όταν πηγαίνετε στα μοναστήρια, να πηγαίνετε με σεμνότητα και σεβασμό, σαν κι εσείς οι ίδιοι να είστε μοναχοί. Την σεμνότητα την εννοώ και στην ενδυμασία σας, ω γυναίκες! Ο λεγόμενος «τουρισμός» για τα μοναστήρια αποτελεί βεβήλωση του ιερού τους χώρου. Όσοι μοναχοί και μοναχές τον δέχονται, απ᾽ αυτό και μόνο δείχνουν ότι δεν ζουν σωστά την αφιέρωσή τους στον Χριστό. Εδώ, στο σημείο αυτό, έχω να σας πω με χαρά και ιερή καύχηση το εξής:

Προ καιρού στην Βουλή των Ελλήνων έγινε μία ημερίδα για τα μοναστήρια της Αρκαδίας. Ο λόγος πήγε στον τουρισμό των μοναστηρίων. Τότε εγέρθηκε από την θέση του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μαντινείας και Κυνουρίας κ. Αλέξανδρος και ετάχθη με σφοδρότητα εναντίον του τουρισμού στα μοναστήρια. Την τόλμη αυτή του Σεβασμιωτάτου κ. Αλεξάνδρου μιμήθηκα στην συνέχεια και εγώ, μιλώντας κατά της βεβηλώσεως των μοναστηρίων μας με τον τουρισμό και ότι πρέπει να αποβληθεί από τα ιερά αυτά και αγαπητά σκηνώματα του Κυρίου. Ώστε λοιπόν και οι δύο Επίσκοποι της Αρκαδίας ταχθήκαμε εναντίον του τουρισμού στα μοναστήρια. Πρώτος όμως ο Σεβασμιώτατος Κυνουρίας κ. Αλέξανδρος!

4. Πολλά, αγαπητοί μου, θέλω να σας γράψω για τον μοναχισμό, αλλά δεν επαρκεί ο χρόνος. Τελειώνοντας σας λέγω ότι και εσείς οι λαϊκοί πρέπει να ζήτε σαν μοναχοί και μοναχές. Και βέβαια έτσι είναι! Δεν έκανε δυο Ευαγγέλια ο Χριστός, ένα για τον μοναχό και ένα για τον λαϊκό. Το ίδιο Ευαγγέλιο είναι για όλους, μοναχούς και λαϊκούς. Όλοι πρέπει να πάμε προς την θέωση και όλοι σκοπό έχουμε να αγιάσουμε. Όλοι λοιπόν πρέπει να ζούμε σαν μοναχοί. Και το εξηγώ καλύτερα: Ο μοναχισμός είναι κυρίως οι τρεις αυτές αρετές: η ΥΠΑΚΟΗ, η ΑΚΤΗΜΟΣΥΝΗ και η ΠΑΡΘΕΝΙΑ. Σας λέγω τώρα: Το «Πάτερ ημών…» είναι προσευχή για όλους και όχι μόνο για τους μοναχούς. Το «Πάτερ ημών…» όμως λέει στην αρχή «γενηθήτω το θέλημά Σου». Αυτό είναι η αρετή της υπακοής. Λέμε, Θεέ μου, να γίνει το δικό Σου θέλημα και όχι το δικό μου. Παρακάτω στο «Πάτερ ημών…» λέμε «τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον».

Μ᾽ αυτό το αίτημα δεν ζητάμε από τον Θεό χρήματα και πλούτη, αλλά ζητάμε το καθημερινό μας ψωμί. Αυτό είναι η αρετή της ακτημοσύνης. Και τελευταία στο «Πάτερ ημών…» παρακαλάμε τον Θεό «ρύσαι ημάς από του πονηρού». Αυτό είναι ευχή παρθενίας. Όλοι μας λοιπόν πρέπει να ζούμε μοναχικά, γιατί, για να πάμε στον γλυκό Παράδεισο, πρέπει να περάσουμε από την «στενήν και τεθλιμμένην οδόν». Αυτή η στενή οδός είναι το μοναστικό βίωμα. Στην πορεία μας όμως αυτή δάσκαλοί μας και πρότυπά μας θα είναι οι μοναχοί και οι μοναχές, γιατί, λέγουν οι Πατέρες ότι «φως για τους λαϊκούς είναι οι μοναχοί», όπως «φως για τους μοναχούς είναι οι άγγελοι».

Με πολλές ευχές,

† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας