H ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΙΔΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
Του μοναχού Παταπίου Καυσοκαλυβίτου
Βαθειά πεποίθηση των Αγιορειτών μοναστών σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας του αθωνικού μοναχισμού ήταν και παραμένει ότι η Παναγία είναι η προστάτιδα του Αγίου Όρους, που φυλάει τον Άθωνα και τους ασκούμενους σ᾿ αυτό πατέρες, επαγρυπνώντας και πρεσβεύοντας γι᾿ αυτούς.
Αφορμή γι᾿ αυτό στάθηκαν οι υποσχέσεις που έδωσε η κυρία Θεοτόκος στον πρώτο αθωνίτη άγιο, όσιο Πέτρο τον Αθωνίτη, όπως αυτές καταγράφηκαν στον Βίο του, αλλά και στο Εγκώμιο προς αυτόν που συνέταξε ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αλλά και σε διάφορες διηγήσεις για την έλευση της Θεοτόκου στον Άθωνα και τη δωρεά του ιερού αυτού τόπου σ᾿ αυτήν από τον Υιό της.
Επιπροσθέτως, είναι γνωστό σε ολόκληρο τον ορθόδοξο κόσμο ότι το Άγιον Όρος αποτελεί, κατά αρχαία παράδοση, κλήρο της Υπεραγίας Θεοτόκου. Για τον λόγο αυτό άλλωστε η παρουσία της, αιώνες τώρα, δεσπόζει στην αγιορειτική ζωή.
Ιδιαίτερη σημασία για την ανίχνευση των πηγών της ιστορίας του αθωνικού μοναχισμού έχει το σύνολο εκείνο των διηγήσεων που καταγράφουν τις πατριογραφικές αγιορειτικές παραδόσεις. Οι παραδόσεις αυτές αφορούν τις απαρχές του αθωνικού μοναχισμού, την ίδρυση των μοναστηριών, τις θαυματουργές εικόνες αλλά και γεγονότα που φέρεται ότι συνέβησαν στον Άθωνα κατά την υπερχιλιόχρονη ιστορική διαδρομή του. Ανάμεσα στα κείμενα αυτά βρίσκουμε και το επιγραφόμενο: «Ανάμνησις μερική περί του Άθω όρους, τα λεγόμενα Πάτρια», στο οποίο γίνεται αναφορά και στο ταξίδι της Θεοτόκου στον Άθωνα.
Το κείμενο αρχίζει με τη συγκέντρωση των αγίων Αποστόλων στην οικία του Ζεβεδαίου, όπου παρίστατο και η Θεοτόκος, μετά την Ανάληψη του Κυρίου. Εκεί αποφάσισαν, θέλοντας να εφαρμόσουν την εντολή του Κυρίου, να βάλουν κλήρο ώστε να φανεί σε ποιο μέρος της γης έπρεπε ο καθένας απ᾿ αυτούς να πορευθεί, για να «μαθητεύσει τα έθνη». Όπως είναι γνωστό, στη Θεοτόκο έπεσε ο κλήρος της Ιβηρίας (σημερινής Γεωργίας). Λίγο πριν ξεκινήσει όμως για την αποστολή της, η Θεοτόκος πραγματοποίησε ταξίδι στην Κύπρο, προκειμένου να επισκεφθεί τον Λάζαρο, τον οποίο είχε αναστήσει ο Χριστός. Κατά παράδοξο όμως τρόπο, το πλοίο έφθασε στο όρος Άθως, όπου η Θεοτόκος βρήκε μεγαλειώδη υποδοχή από τους τότε ειδωλολάτρες κατοίκους του.
Απόηχους των διηγήσεων για τα παραπάνω βρίσκουμε και σε αρκετά έργα του λογίου μοναχού του 19ου αιώνα Ιακώβου Νεασκητιώτου, όπως, για παράδειγμα, στο κείμενο «Περί του κλήρου της Θεοτόκου Άθω», όπου ο όσιος Πέτρος ο Αθωνίτης κατά το ταξίδι της επιστροφής του από τη Ρώμη, κι ενώ βρισκόταν στο πλοίο, είδε σε όραμα «την Πανάχραντον Θεοτόκον μετά τινος υπερβαλλούσης αίγλης» μαζί με τον άγιο Νικόλαο Μύρων, ο οποίος της ζήτησε να υποδείξει στον Πέτρο «τόπον, εν ω τον υπόλοιπον της ζωής αυτού διατελέσει χρόνον, τα φίλα τω Θεώ διαπράττων». Σύμφωνα με το κείμενο, η Θεοτόκος αποκρίθηκε στον άγιο Νικόλαο ότι, «εν τω όρει του Άθω έσται η ανάπαυσις αυτού, όπερ είληφα εις κλήρον εμόν, αιτησαμένη παρά του υιού μου και Θεού μου», διατυπώνοντας και τις λοιπές γνωστές υποσχέσεις της τόσο προς τον όσιο Πέτρο όσο και προς όλους τους «των κοσμικών αναχωρούντες συγχύσεων και των πνευματικών όση δυνάμει αντεχομένους» μοναχούς του Αγίου Όρους, τις οποίες αναφέρει και ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στο Εγκώμιό του προς τον όσιο Πέτρο.
