Η ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ Η ΕΚΛΕΚΤΗ ΤΗΣ ΚΟΥΖΙΝΑ
Η Ελλάδα μας, γενέτειρα της Μεσογειακής διατροφής και μέσα στα αντίξοα και μέσα στα καλά μας θυμίζει πάντα πώς έζησαν οι παλιότεροι. Τι έτρωγαν, τι επιλογές είχαν, πώς έφταναν τα εκατό χωρίς γιατρό. Άραγε μπορούμε να τους μιμηθούμε σήμερα αν ανακαλύψουμε τα προϊόντα που καθημερινά κατανάλωναν ή ξεχάστηκαν κι αυτά με την επέλαση του Δυτικού τύπου διατροφής;
Ευτυχώς, η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι θετική. Όλη η Ελλάδα κρατάει ακόμα ζωντανές τις προτάσεις που εξασφαλίζουν και διασφαλίζουν την υγεία των κατοίκων της. Σε κάθε γεωγραφικό διαμέρισμα, σε κάθε χωριό μπορούμε να ανακαλύψουμε τα τρόφιμα εκείνα με τα μεγάλα μυστικά τους. Εμείς βάζουμε ως βάση την Κρήτη και ανακαλύπτουμε τις υπερτροφές που μας κάνουν καλό.
Τι λένε οι σημερινές έρευνες
«Ο 40άρης του 1960 θεωρείτο κατά μία έννοια φαινόμενο σε ολόκληρο τον κόσμο, αφού ήταν «θωρακισμένος» από παθήσεις της καρδιάς και πολλών ειδών καρκίνου», τονίζει ο καθηγητής προληπτικής ιατρικής κ. Αντώνης Καφάτος. Σύμφωνα με τον κ. Καφάτο όμως, ο 40άρης του σήμερα είναι υπέρβαρος με μέσο όρο τα 83 κιλά, τρώει σχεδόν καθημερινά κόκκινο κρέας, πολλά λίπη και πίνει πολύ αλκοόλ, καταναλώνει σαφέστατα λιγότερα λαχανικά, τα όσπρια τείνουν να εκλείψουν από τη διατροφή του, ενώ είναι ευάλωτος σε ασθένειες. Παρ’ όλα αυτά, σε κάποιες περιοχές ακόμα και σήμερα παράγονται αυθεντικά προϊόντα απαλλαγμένα από χημικά πρόσθετα, διογκωτικά υλικά και υπερεπεξεργαμένα. Ας δούμε μερικές από αυτές τις τροφές με τη μέγιστη διατροφική αξία:
* Ελαιόλαδο. Το κρητικό ελαιόλαδο, από την εποχή των αρχαίων Μινωιτών ως τις μέρες μας, αποτελεί κύριο συστατικό της Κρητικής διατροφής, η οποία έχει αναδειχθεί σε παγκόσμιο πρότυπο υγιεινής διατροφής.
* Ντάκος κριθαρένιος ή σικάλεως. Πλούσιος σε διατροφική αξία λόγω των δημητριακών και των φυτικών ινών του που συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος, ενώ ενισχύει και τον οργανισμό με τις απαραίτητες βιταμίνες που περιέχει. Όμως, πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στην ποσότητα που καταναλώνουμε, καθώς δεν μπορούμε να αντικαταστήσουμε μια φέτα ψωμί με ένα ολόκληρο παξιμάδι, μιας και έτσι το μόνο που θα πετύχουμε είναι να αυξήσουμε κατά πολύ τις θερμίδες (θυμήσου ότι το παξιμάδι αποτελεί ένα αφυδατωμένο προϊόν).
* Ξύγαλο. Είναι προϊόν όξυνσης του γάλακτος, έχει χρώμα λευκό, υφή κρεμώδη ή κοκκώδη. Η γεύση του είναι δροσερή, υπόξινη, ελαφρώς αλμυρή και έχει χαρακτηριστικό άρωμα. Περιέχει 1,5% αλάτι, 33-46% λιπαρά. Συνοδεύει τον κρητικό ντάκο και όπως όλα τα τυριά της Κρήτης χρειάζεται προσοχή στην ποσότητα κατανάλωσης, γιατί περιέχει πολλά λιπαρά.
* Ξινομυζήθρα. Περιέχει αλάτι και περίπου 45% λιπαρά, δεν διαφέρει πολύ από την θρεπτική αξία της φέτας όμως περιέχει λιγότερο αλάτι και το χαρακτηριστικό που τη διακρίνει, όπως και τα περισσότερα τυριά της Κρήτης, είναι ότι προέρχεται από γάλα ζώων που βόσκουν ελεύθερα στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές του νησιού.
* Γραβιέρα. Αποτελεί μία από τις πλουσιότερες πηγές ασβεστίου απαραίτητο εκτός από την υγεία των οστών και των δοντιών και για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος αλλά και της συμμετοχής του στις διαδικασίες πήξης του αίματος. Ιδανικό σνακ για παιδιά που βρίσκονται στην ανάπτυξη.
* Μακαρούνες σκιουφιχτές. Ζυμαρικό από σιμιγδάλι και νερό με χαρακτηριστικό σχήμα που συνοδεύεται με διάφορες τοπικές λιχουδιές για να συνθέσει πιάτα που κάθε γνωστός σεφ θα ζήλευε. Πλούσιες σε βιταμίνες Β που ενισχύουν την λειτουργία του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος.
* Χόνδρος. Χονδροαλεσμένο σιτάρι που το χρησιμοποιούσαν σαν πρωινό ή βραδινό γεύμα, ιδιαίτερα δυναμωτικό και θρεπτικό. Περιέχει ισχυρές αντιοξειδωτικές ουσίες, έχει διπλάσια περιεκτικότητα καλίου σε σχέση με τα απλά ζυμαρικά και φαίνεται ότι επηρεάζει σε μικρότερο βαθμό τη γλυκόζη στο αίμα, καθιστώντας το προϊόν με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Συχνά το χρησιμοποιούν μέσα σε σαλάτα ή σε γεμιστά ή σε πιλάφι.
* Σταμναγκάθι. Το άγριο χόρτο της Κρήτης είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε αντιοξειδωτικά και ω-3 λιπαρά οξέα, γνωστά για τις αντιφλεγμονώδεις δράσεις τους. Το όνομά του οφείλεται στη λέξη στάμνα, καθώς το χρησιμοποιούσαν για να καλύπτουν τις στάμνες με το νερό για να μην γεμίζουν μικρά έντομα. Θεωρείται ότι εκτός των άλλων έχει και αντισηπτικές και αντιρευματικές ιδιότητες.
* Δίκταμο. Σε μικρές σχισμές σε κατακόρυφες βουνοπλαγιές της Κρήτης φυτρώνει σαν θαύμα ένα από τα σπουδαιότερα φαρμακευτικά φυτά. Χρησιμοποιείται για παθήσεις του πεπτικού συστήματος, στους ρευματισμούς, τα αρθριτικά, ως επουλωτικό, τονωτικό και αντισπασμωδικό. Στην αρχαιότητα το θεωρούσαν πανάκεια, καθώς το χρησιμοποιούσαν ευρέως για τις θεραπευτικές του δράσεις.
* Σταφίδα, μούστος, μέλι. Αποτελούν τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες παραδοσιακές γλυκαντικές ύλες της Κρήτης, με υψηλή βιολογική αξία λόγω των θρεπτικών συστατικών που περιέχουν. Περιέχονται σε πληθώρα γλυκών και παραδοσιακών πιάτων προσθέτοντας τους μια ιδιαίτερη γεύση.
* Ρακί. Εκτός από απόσταγμα σταφυλιών η ρακί ή αλλιώς τσικουδιά αποτελεί για τους Κρητικούς και απόσταγμα ψυχής, καθώς ακόμα και σήμερα συνοδεύει τις υπέροχες μαντινάδες των Κρητικών. Με ρακί επίσης συνηθίζουν να συνοδεύουν διαλεχτούς κρητικούς μεζέδες. Η υψηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ το καθιστά ένα βαρύ θα λέγαμε ποτό και η κατανάλωσή του όπως και κάθε αλκοολούχου ποτού χρειάζεται προσοχή.
* Σαλιγκάρια. Εκλεκτό έδεσμα της Κρήτης που πλέον έχει κατακτήσει τις γκουρμέ κουζίνες της Ευρώπης. Πρόκειται για ένα τρόφιμο πλούσιο σε πρωτεΐνες και χαμηλό σε λιπαρά. Είναι πλούσια σε ασβέστιο και φώσφορο αλλά και ω-3 λιπαρά οξέα. Ιδανικά για όσους δεν τρώνε ψάρι ή άλλη μορφής ζωική πρωτεΐνη.
