των Δερματολόγων Σταύρου Σταματόπουλου και Κωνσταντίνου Σταματόπουλου

Όλο και περισσότερους συνεχίζει να προσβάλλει το κακοήθες μελάνωμα καθώς υπολογίζεται ότι η νόσος αυξήθηκε κατά 30% τηντελευταία πενταετία.

Την ίδια στιγμή άκρως ανησυχητικό αποτελεί το γεγονός ότι περισσότεροι από 50.000 Ευρωπαίοι κάθε χρόνο ανακαλύπτουν ότι μια «αθώα» ελιά στο σώμα τους έγινε ο πιο επιθετικός καρκίνος του δέρματος.

Πότε μια ελιά είναι επικίνδυνη; Ποια είναι τα ύποπτα σημάδια; Πότε πρέπει να αφαιρείται;
Απαντήσεις στο επιστημονικό άρθρο που ακολουθεί.

Μελάνωμα

Το κακόηθες μελάνωμα είναι ένας κακοήθης όγκος, κυρίως του δέρματος αλλά και του οφθαλμού, βλεννογόνου, μηνίγγων του εγκεφάλου.
Ο όρος μελάνωμα θα αντικαταστήσει τον όρο κακόηθες μελάνωμα, καθώς δεν υπάρχουν καλοήθη μελανώματα.

Συνήθως τα μελανώματα έχουν έντονη μελάχρωση (μαύρο χρώμα), αλλά υπάρχουν και αχρωστικοί όγκοι (αμελανωτικοί).

Ακόμα και μικροί όγκοι δίνουν μετάσταση, άρα έχουν κακή πρόγνωση.
Άτομα με μεγάλο αριθμό σπίλων, καθώς και αυτά που παρουσιάζουν συγγενείς σπίλους (εκ γενετής) ή πολλαπλούς σπίλους, βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο. Η κληρονομικότητα του μελανώματος είναι υπαρκτή. Εκτός από τους γενετικούς και τους ιδιοσυστατικούς παράγοντες κινδύνου σημαντικό ρόλο παίζει η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Ο ρόλος τοξικών παραγόντων, φαρμάκων, και ορμονών (εγκυμοσύνη, αντισυλληπτικά) δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί.

Το μελάνωμα εμφανίζεται με 4 μορφές:
Επιφανειακό
Οζώδες
Σε έδαφος φακής (σε δυσχρωμία του δέρματος)
Σε παλάμες, πέλματα και υπονύχια
Τα περισσότερα μελανώματα αναπτύσσονται ξαφνικά σε υγειές δέρμα.

Μελάνωμα νυχιού

Το μελάνωμα του νυχιού είναι νόσος των ενηλίκων και σπάνια συναντάται στα παιδιά. Είναι πιο συχνό στον αντίχειρα και το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού. Ο πιθανός λόγος είναι η μεγάλη μάζα της μήτρας του νυχιού όπου κατά αναλογία υπάρχει και μεγάλος αριθμός μελανινοκυττάρων. Ως πιθανή αιτία αναφέρεται η μηχανική κάκωση. Η δράση της υπεριώδους ακτινοβολίας είναι αδιευκρίνιστη.

Κλινικά εμφανίζεται ως επιμήκης μελανονυχία ή ως μάζα που προκαλεί δυστροφία του νυχιού.
Όταν έχει την εικόνα της επιμήκους μελανονυχίας στη διάγνωση του μελανώματος συνηγορούν:

Βλάβη σε ένα μόνο δάχτυλο

Πλάτος βλάβης μεγαλύτερο από 6mm και ανομοιογένεια
Μελάχρωση στο παρονύχιο (ως αποτέλεσμα ανάπτυξης του μελανώματος)
Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με βιοψία.

Ήλιος και μελάνωμα

Η χρήση του solarium για τεχνητό μαύρισμα είναι διαδεδομένη στους νέους στις Δυτικές κοινωνίες και κύρια στις γυναίκες. Υπάρχουν αρκετές μελέτες που συσχετίζουν το solarium με την ανάπτυξη του μελανώματος.
Η χρήση τεχνητού μαυρίσματος από σημαντικό ποσοστό νέων είναι ένα ανησυχητικό γεγονός το οποίο αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση της συχνότητας των μελανωμάτων στο μέλλον.
Είναι αποδεδειγμένη η σχέση μεταξύ ηλιακής έκθεσης, ειδικά της επαναλαμβανόμενης, και του μελανώματος. Η έκθεση στον ήλιο, κατά την παιδική ηλικία, αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου ειδικά σε ιστορικό εγκαυμάτων.

Έλεγχος

Είναι σημαντικός ο περιοδικός έλεγχος των υπαρχόντων σπίλων από τον δερματολόγο με σκοπό να εντοπιστούν οι σπίλοι με πιθανότητα εξαλλαγής και πιθανώς να διαγνωστούν μελανώματα σε πρόωρο στάδιο.
O περιοδικός έλεγχος είναι σημαντικότερος σε άτομα με ανοιχτό φωτότυπο, αριθμό σπίλων μεγαλύτερο από 50 και ανοσοκαταστολή.
Θα μας ανησυχήσει ιδιαίτερα εάν παρατηρήσουμε στο δέρμα μας έναν σπίλο να αλλάζει χαρακτηριστικά (χρώμα, σχήμα, μέγεθος, αιμορραγία κτλ.). Ιδιαίτερα θα μας ανησυχήσει η εμφάνιση ενός καινούργιου σπίλου.

Δερματοσκόπηση

Είναι μια απλή εξέταση που γίνεται στο χώρο του ιατρείου με χρήση κάμερας και ειδικό λογισμικό. Η αξιολόγηση των σπίλων γίνεται άμεσα εύκολα και ελέγχεται η επικινδυνότητα τους. Συγχρόνως μπορεί να γίνει χαρτογράφηση των σπίλων όλου του σώματος, δηλαδή καταγράφονται όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε σπίλου. Σε μελλοντική εξέταση γίνεται σύγκριση με την παλαιότερη εξέταση και εκτιμάται η εξέλιξη του σπίλου, άρα και η επικινδυνότητα του.

Θεραπεία

Η μόνη θεραπεία είναι η χειρουργική αφαίρεση κάθε ύποπτου σπίλου σε όρια ασφαλείας και η ιστολογική του εξέταση. Είναι προτιμότερο να αφαιρεθεί ένας καλοήθης σπίλος παρά να παραμείνει ένας ύποπτος. Κάθε άλλη θεραπεία ενός σπίλου απαγορεύεται (κρυοπηξία, διαθερμοπηξία, laser, απόξεση, χημική καυτηρίαση..)

Συμπερασματικά:

Περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος έχουν οι άνθρωποι με:

Ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων στην παιδική ηλικία, κυρίως επαναλαμβανόμενων εγκαυμάτων.
Συχνή και ανεξέλεγκτη χρήση solarium.
Γενετική προδιάθεση (ιστορικό καρκίνου δέρματος ατομικό ή οικογενειακό)
Ανοιχτόχρωμο δέρμα
Άτομα με μεγάλο αριθμό σπίλων, ιδίως άτυπων
Άτομα σε ανοσοκαταστολή

Τι θα μας ανησυχήσει;

Αλλαγή στη μορφολογία ενός σπίλου (στο χρώμα, σχήμα, μέγεθος)
Εμφάνιση ενός νέου σπίλου στο δέρμα, ειδικά όταν είναι διαφορετικός από τους υπόλοιπους

Για τον εντοπισμό ενός ύποπτου σπίλου χρησιμοποιείστε το κανόνα ABCDE

Ένας σπίλος είναι ύποπτος αν έχει:
Asymmetric, ασυμμετρία (σχήμα)
Βorders,όρια, (ανομοιόμορφο περίγραμμα)
Color, χρώμα, (περισσότερα του ενός χρώματα)
Diameter, διάμετρος, (μεγαλύτερη των 6 mm)
Evolution, εξέλιξη, (η βλάβη αλλάζει σε σχέση με τα παραπάνω στοιχεία)

Εάν παρατηρήσουμε έναν ύποπτο σπίλο τότε άμεσα επισκεπτόμαστε τον δερματολόγο μας για αξιολόγηση και ανάλογη αντιμετώπιση.