Ο Άγιος Στυλιανός ο Παφλαγών-Λαογραφικά

του Κωνσταντίνου ΑΘ. Οικονόμου, δασκάλου

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: Οι πληροφορίες που έχουμε για τον Άγιο Στυλιανό είναι ιδιαίτερα φτωχές. Σύμφωνα με το Συναξαριστή, καταγόταν από την Παφλαγονία, όπου και φυλασσόταν το λείψανό του. Έζησε μεταξύ του τέλους του 4ου αιώνα και των αρχών του 6ου. Μόλις ενηλικιώθηκε, μοίρασε την πατρική του περιουσία στους φτωχούς και έζησε σε ερημικό τόπο με νηστεία και επίπονο άσκηση μέσα σε σπήλαιο.

Απέκτησε, συν τω χρόνω, τη φήμη του ιατρού πολλών νόσων, κυρίως όμως για τη θαυματουργική του προσευχή που βοήθησε πολλές γυναίκες που δεν μπορούσαν να κάνουν παιδιά, να αποκτήσουν τελικά απογόνους.
Γράφει ο Συναξαριστής: “Οπηνίκα γαρ ο φθοροποιός θάνατος, διά της των νεογνών θνήξεως, ατεκνούσας τας κυούσας απετέλει, το του Αγίου όνομααι μητέρες επικαλούμεναι (…) προς τεκνογονίαν αύθις μετεσκευάζοντο”. Έτσι, από νωρίς ο Άγιος θεωρήθηκε προστάτης των νηπίων. Μάλιστα εικονίζεται να κρατά στην αγκαλιά του νήπιο σπαργανωμένο. Εκοιμήθη εν ειρήνη στην Παφλαγονία, άγνωστο πότε.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ: Ο Διονύσιος ο εκ Φουρνά, στο έργο του: “Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης”, γράφει: “Ο Άγιος Στυλιανός ο Παφλαγών, γέρος δασυγένης, λέγει: παίδων φύλαξ πέφυκα, Χριστού το δώρον”. Όταν συνέβαινε κάποια θανατηφόρα ασθένεια στα νήπια και αυτά πέθαιναν, τότε όσες μητέρες επικαλούνταν με πίστη το όνομα του Αγίου αυτού και ζωγράφιζαν την εικόνα του, γεννούσαν και πάλι κι άλλα τέκνα, αλλά και τα ασθενούντα γίνονταν υγιή.

Οι αντιλήψεις αυτές για τον Άγιο Στυλιανό είναι ακόμη και σήμερα διαδεδομένες μεταξύ των πιστών ανθρώπων του λαού. Εξαιτίας παρετυμολογίας, πιστεύεται ότι ο Άγιος στυλώνει (ενισχύει) την υγεία των νηπίων, των οποίων θεωρείται φύλακας. Γι’ αυτό, κυρίως παλιότερα, κατά την ημέρα της γιορτής του οι γυναίκες που είχαν μικρά παιδιά, τον τιμούσαν αποφεύγοντας κάθε εργασία. Στην Αδριανούπολη, πριν την ανταλλαγή πληθυσμών φυσικά, ο λαός έλεγε: “τ’ Αϊ Στυλινού όσες είχαν πιδιά δε δούλευαν, για να ζήσ’ν τα πιδιά τς”.

Στα Άβδηρα κάνουν προσφορές και υψώματα για τα μικρά παιδιά. Στην Ικαρία, όλα τα σπίτια έχουν το εικόνισμα του Αγίου κι αν τύχει κι αρρωστήσει κάποιο παιδί, “λειτουργούν το εικόνισμα” και σταυροκοπούν το παιδί μ’ αυτό. Στο Πόντο [Κοτύωρα] οι πιστοί του κάναν διάφορες δωρεές και αφιερώματα για την υγεία τους, κυρίως όσοι είχαν κάνει τάματα στον Άγιο. Στην Ερμιόνη της Αργολίδας, αλλά κι αλλού, οι μητέρες τάζουν στον Άγιο για να θεραπευτούν τα βρέφη τους. Σε πολλές εκκλησίες του Αγίου, σ’ όλη τη χώρα, βλέπουμε πλήθος μεταλλικών αφιερωμάτων διαφόρων μελών του σώματος βρεφών, μπροστά στην εικόνα του. Συχνά οι γονείς των οποίων κάποιο τέκνο έχει πεθάνει, βαπτίζουν το επόμενο νεογέννητο παιδί τους με το όνομα Στυλιανός ή Στυλιανή, αν είναι κορίτσι.

Στην Κρήτη οι γονείς παρακαλούν συχνά τους αναδόχους να οναματίσουν τα παιδιά τους “Στελιανούς” για να στελιώσουν (να σταθούν). Πολύ συχνά οι επίτοκες επικαλούναται τη βοήθεια του Αγίου για να έχουν καλό τοκετό και υγιές μωρό. Τέλος αξίζει να σημειώσουμε ότι στη Θεσσαλία τη μέρα της εορτής του Αγίου Στυλιανού εορτάζουν κατά παράδοση και αυτοί που έχουν το όνομα Αστέριος, Στέργιος.