ΟΠΕΚΕΠΕ: Η ελληνική προβατοτροφία βρίσκεται σε ένα από τα δυσκολότερα σταυροδρόμια της τελευταίας δεκαετίας. Η ευλογιά, που εδώ και μήνες σαρώνει τα κοπάδια, έχει οδηγήσει σε μαζικές θανατώσεις ζώων και σε απόγνωση χιλιάδες κτηνοτρόφους.
Ρεπορτάζ: Γιάννης Παπανικολάου
News: Οι αρχικές αποζημιώσεις των 20 εκατ. ευρώ που είχαν προβλεφθεί εξαντλήθηκαν, και πλέον η κυβέρνηση, σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών, ετοιμάζει πρόσθετο πακέτο ύψους 22 εκατ. ευρώ, ανεβάζοντας το συνολικό ποσό στα 42 εκατ. ευρώ.
Παράλληλα, μέσα στις επόμενες 20 ημέρες ενεργοποιείται ένα νέο κύμα πληρωμών και αποζημιώσεων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και τον ΕΛΓΑ, που θα φέρει ανάσα σε αγρότες και κτηνοτρόφους. Πρόκειται για ένα πακέτο άνω των 250 εκατ. ευρώ, το οποίο περιλαμβάνει καθυστερημένες ενισχύσεις, συνδεδεμένες καλλιεργειών, αλλά και στοχευμένες αποζημιώσεις για ζωοτροφές.
Τριπλασιασμός κονδυλίων για αποζημιώσεις ευλογιάς
Η επιδημία ευλογιάς έχει ήδη ξεκληρίσει περισσότερα από 220.000 ζώα σε όλη τη χώρα. Η αποζημίωση που έχει ορίσει το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κυμαίνεται από 190 έως 220 ευρώ ανά ζώο, αναλόγως ηλικίας και παραγωγικότητας. Με δεδομένο τον αριθμό των θανατοθέντων ζώων, το αρχικό κονδύλι των 20 εκατ. ευρώ αποδείχθηκε ανεπαρκές.
Η νέα απόφαση που φέρει την υπογραφή του υπουργού Κώστα Τσιάρα προβλέπει επιπλέον 22 εκατ. ευρώ, με συνολικό διαθέσιμο ποσό 42 εκατ. ευρώ για να στηριχθούν οι πληγέντες κτηνοτρόφοι. Κυβερνητικές πηγές αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να χρειαστούν και άλλα κεφάλαια, που θα μπορούσαν να φτάσουν συνολικά τα 62 εκατ. ευρώ, αν η νόσος συνεχίσει να εξαπλώνεται.
Η γεωγραφία της εξάπλωσης
Η Κεντρική Μακεδονία είναι το πιο ανησυχητικό μέτωπο, καθώς εκεί εκτρέφονται περίπου 1,14 εκατ. αιγοπρόβατα. Στις Σέρρες μόνο, μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου είχαν εντοπιστεί 9 επιβεβαιωμένες εστίες και άλλες δύο ύποπτες, με περισσότερα από 2.200 ζώα να έχουν θανατωθεί. Στην Ημαθία, με ζωικό κεφάλαιο 50.000 αιγοπροβάτων, εμφανίστηκαν δύο εστίες μέσα σε λίγες ημέρες, ενώ στην Πιερία πέντε εστίες έχουν καταγραφεί από τις αρχές Αυγούστου.
Αντίθετα, στη Χαλκιδική φαίνεται να υπάρχει ύφεση, με περίπου 3.500 θανατωμένα ζώα και καμία νέα εστία το καλοκαίρι. Η ασθένεια ωστόσο εξακολουθεί να κινείται δυναμικά, δημιουργώντας αβεβαιότητα και έντονη ανησυχία στους κτηνοτρόφους.
Τα μέτρα και η αναποτελεσματικότητά τους
Παρά τα αυστηρά μέτρα που εφαρμόστηκαν —καραντίνα σε εκτροφές, περιορισμοί μετακίνησης, υποχρεωτικές θανατώσεις— η νόσος συνεχίζει να εξαπλώνεται. Κτηνίατροι και ειδικοί θεωρούν ότι η στρατηγική χρειάζεται αναθεώρηση. Πολλοί κτηνοτρόφοι καταγγέλλουν ότι τα περιοριστικά μέτρα τους καθιστούν αδύνατη τη σωστή σίτιση των κοπαδιών, ενώ ακόμη περιμένουν την καταβολή των 63 εκατ. ευρώ για ζωοτροφές που είχε εξαγγελθεί από το ΥπΑΑΤ.
Οι καθυστερήσεις αυτές, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα για την πορεία της ευλογιάς, έχουν δημιουργήσει εκρηκτικό κλίμα στις κτηνοτροφικές περιοχές.
Οι επόμενες πληρωμές ΟΠΕΚΕΠΕ – ΕΛΓΑ
Μέσα στον Σεπτέμβριο, πέρα από τις αποζημιώσεις της ευλογιάς, θα τρέξουν και οι εξής πληρωμές:
• Συνδεδεμένες ενισχύσεις για βαμβάκι, ψυχανθή, βιομηχανική ντομάτα, ύψους περίπου 110 εκατ. ευρώ.
• Καθυστερημένες πληρωμές βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας για το 2024, ύψους 65 εκατ. ευρώ.
• Συμπληρωματικές αποζημιώσεις ΕΛΓΑ για παγετό και χαλαζοπτώσεις, περίπου 20 εκατ. ευρώ.
• Πρώτη δόση οικολογικών σχημάτων (eco-schemes), με έμφαση στους μικρούς παραγωγούς.
Συνολικά, το ποσό που θα φτάσει στους αγρότες και κτηνοτρόφους μέσα στις επόμενες 20 ημέρες ξεπερνά τα 250 εκατ. ευρώ, ενισχύοντας την ρευστότητα εν όψει της νέας καλλιεργητικής περιόδου.
Ευρωπαϊκές ανησυχίες και η ανάγκη αλλαγής στρατηγικής
Η ευλογιά δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Κρούσματα έχουν καταγραφεί και στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Ισπανία, με αποτέλεσμα η συζήτηση να φτάνει σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Κομισιόν εξετάζει εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης της νόσου, με περισσότερη έμφαση στην πρόληψη και λιγότερο στις εκ των υστέρων θανατώσεις.
Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο έχει ήδη επισημάνει ότι τα μέτρα που εφαρμόζονται συχνά δεν είναι αποτελεσματικά, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά να ενισχυθούν οι μηχανισμοί αποζημιώσεων και πρόληψης, ώστε οι κτηνοτρόφοι να μην οδηγούνται σε οικονομικό αφανισμό.
Οι προοπτικές για το μέλλον
Για τους κτηνοτρόφους, η μάχη δεν είναι μόνο με τη νόσο αλλά και με το κόστος παραγωγής. Το ακριβό σιτηρέσιο, οι ασταθείς τιμές γάλακτος και κρέατος, οι καθυστερήσεις σε πληρωμές, δημιουργούν ένα περιβάλλον ανασφάλειας. Οι αποζημιώσεις, όσο σημαντικές κι αν είναι, καλύπτουν μόνο μέρος της ζημιάς.
Η ανασύσταση των κοπαδιών απαιτεί χρόνια, υπομονή και κεφάλαια. Η Πολιτεία καλείται όχι μόνο να αποζημιώσει, αλλά και να στηρίξει ουσιαστικά τους κτηνοτρόφους, με πρόσβαση σε δάνεια, σχέδια βελτίωσης και ενίσχυση για την αγορά ζωοτροφών.
Η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα τριπλό στοίχημα: να περιορίσει την ευλογιά, να στηρίξει τους κτηνοτρόφους που έχασαν τα κοπάδια τους και να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στον μηχανισμό αποζημιώσεων. Με 42 εκατ. ευρώ ήδη δεσμευμένα και πιθανή επιπλέον ενίσχυση, αλλά και συνολικές πληρωμές 250 εκατ. ευρώ μέσα στον Σεπτέμβριο, το βάρος πέφτει στην ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων.
Οι επόμενες εβδομάδες θα κρίνουν αν η ελληνική κτηνοτροφία θα μπορέσει να σταθεί όρθια ή αν η ευλογιά θα αφήσει πίσω της μια ανεπανόρθωτη καταστροφή.
