ΕΛΓΑ: Η κατάσταση στον αγροτικό κόσμο έχει φτάσει πλέον σε οριακό σημείο. Οι καθυστερήσεις στις πληρωμές, οι συνεχείς αναβολές και οι αθετήσεις υποσχέσεων έχουν δημιουργήσει ένα κλίμα απόγνωσης.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
News: Χιλιάδες παραγωγοί και κτηνοτρόφοι βρίσκονται αντιμέτωποι με τη χρεοκοπία, ενώ ταυτόχρονα τα χρέη, οι ακάλυπτες επιταγές και η αδυναμία εξυπηρέτησης των δανείων αυξάνονται με ανησυχητικούς ρυθμούς.
Η πρόσφατη εμφάνιση του αντιπροέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ Ιωάννη Καϊμακάμη στην Ελασσόνα, όπου προσπάθησε να κατευνάσει τα πνεύματα, δεν βρήκε θετική ανταπόκριση. Οι κτηνοτρόφοι τον αποδοκίμασαν έντονα, δείχνοντας ότι δεν εμπιστεύονται πλέον καμία προφορική διαβεβαίωση. Αντίστοιχα, ο υφυπουργός Χρήστος Κέλλας, πιο προσεκτικός, αναγνώρισε δημοσίως τις καθυστερήσεις και ζήτησε συγγνώμη. Η παραδοχή αυτή, αν και ειλικρινής, δεν αρκεί να αλλάξει το κλίμα δυσπιστίας.
Ο κόμπος έχει φτάσει στο χτένι
Οι αγρότες δηλώνουν ξεκάθαρα ότι δεν αντέχουν άλλο. Οι αναβολές πληρωμών, που αφορούν τόσο τις άμεσες ενισχύσεις όσο και τα αγροπεριβαλλοντικά μέτρα, έχουν συσσωρευθεί σε ύψος που ξεπερνά τα 650 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για ποσό που θα μπορούσε να κρατήσει ζωντανές χιλιάδες εκμεταλλεύσεις, οι οποίες σήμερα βρίσκονται στο χείλος της καταστροφής.
Το πρόβλημα, όπως το περιγράφουν οι ίδιοι, είναι η έλλειψη αξιοπιστίας. Υπόσχονται πληρωμές πριν τη ΔΕΘ, έπειτα τις μεταθέτουν, και στο τέλος ανακοινώνουν νέες καθυστερήσεις. Το αποτέλεσμα είναι ότι κανείς πλέον δεν πιστεύει στις ημερομηνίες που δίνονται, ενώ ταυτόχρονα οι παραγωγοί βλέπουν τα χρέη τους να διογκώνονται.
Οι αποζημιώσεις ΕΛΓΑ των επόμενων ημερών
Μέσα σε αυτό το κλίμα, ιδιαίτερη σημασία αποκτούν οι πληρωμές αποζημιώσεων του ΕΛΓΑ. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, εντός των επόμενων 15 ημερών αναμένονται:
• Καταβολές για ζημιές από τον παγετό Μαρτίου 2024 σε αμπέλια και δενδρώδεις καλλιέργειες. Το συνολικό ποσό εκτιμάται κοντά στα 30 εκατ. ευρώ.
• Αποζημιώσεις για χαλαζοπτώσεις της άνοιξης 2024, που επηρέασαν κυρίως βαμβάκι, καλαμπόκι και βιομηχανική ντομάτα στη Θεσσαλία και την Κεντρική Μακεδονία. Προβλέπεται να εκταμιευθούν περίπου 18 εκατ. ευρώ.
• Πληρωμές για ζωικό κεφάλαιο (αποζημιώσεις σε αιγοπροβατοτρόφους για απώλειες λόγω ασθενειών και ακραίων καιρικών φαινομένων). Το ποσό που αναμένεται να μπει στους λογαριασμούς αγγίζει τα 10 εκατ. ευρώ.
• Εκκρεμότητες από ζημιές θεομηνιών 2023 (κυρίως από τον «Daniel» στη Θεσσαλία), με την πρώτη δόση να ανέρχεται περίπου στα 15 εκατ. ευρώ.
Συνολικά, δηλαδή, οι πληρωμές του ΕΛΓΑ για τις επόμενες δύο εβδομάδες υπολογίζονται σε περίπου 73 εκατ. ευρώ.
Το μεγάλο αγκάθι: τα βιολογικά και τα αγροπεριβαλλοντικά
Παράλληλα, η πιο «καυτή πατάτα» παραμένουν τα παλιά βιολογικά προγράμματα, ύψους 60 εκατ. ευρώ, που έχουν αναβληθεί ξανά και ξανά. Η αγανάκτηση εδώ είναι τεράστια, καθώς οι παραγωγοί αισθάνονται ότι εξαπατώνται.
Επιπλέον, εκκρεμότητες από αγροπεριβαλλοντικά μέτρα ξεπερνούν τα 300 εκατ. ευρώ, ενώ άλλα 120 εκατ. ευρώ αφορούν επιμέρους διαφορές από άμεσες ενισχύσεις, eco-schemes και ειδικές πριμοδοτήσεις.
Ο φόβος για το τσεκ
Μεγάλη ανησυχία υπάρχει και για την προκαταβολή της βασικής ενίσχυσης (τσεκ), η οποία παραδοσιακά πληρώνεται στα τέλη Οκτωβρίου. Φέτος, μετά την καθυστέρηση στις δηλώσεις ΟΣΔΕ (ολοκληρώθηκαν 29 Αυγούστου), οι φόβοι είναι έντονοι. Οι κοινοτικοί έλεγχοι είναι αυστηροί, οι διαδικασίες δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί, και πολλοί μιλούν ήδη για νέα καθυστέρηση.
Αν αυτό επαληθευθεί, τότε η αγανάκτηση θα χτυπήσει κόκκινο, καθώς χιλιάδες αγρότες στηρίζουν όλη τη βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεών τους σε αυτή την πληρωμή.
Το κοινωνικό αποτύπωμα
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αγροτική παραγωγή δεν είναι απλώς ένας κλάδος της οικονομίας. Είναι η ραχοκοκαλιά της υπαίθρου, είναι ο λόγος που τα χωριά παραμένουν ζωντανά. Οι καθυστερήσεις στις πληρωμές δεν πλήττουν μόνο τους παραγωγούς, αλλά και τους προμηθευτές, τους συνεταιρισμούς, τις τοπικές κοινωνίες.
Κάθε εβδομάδα που περνά χωρίς να καταβάλλονται οι ενισχύσεις, σημαίνει περισσότερες ληξιπρόθεσμες οφειλές, περισσότερες ακάλυπτες επιταγές και μεγαλύτερη πίεση στα νοικοκυριά της υπαίθρου.
Πολιτικές προεκτάσεις
Το γεγονός ότι οι αγρότες οργανώνουν διαμαρτυρίες στη Θεσσαλονίκη, την ώρα που ο πρωθυπουργός ανεβαίνει στη ΔΕΘ, δείχνει ότι το θέμα δεν είναι απλώς οικονομικό, αλλά βαθιά πολιτικό. Οι εξαγγελίες που αναμένονται από το βήμα της Έκθεσης, σε μεγάλο βαθμό θα κριθούν από το πώς θα απαντήσουν στο αγροτικό ζήτημα.
Οι υποσχέσεις δεν αρκούν πλέον. Οι παραγωγοί ζητούν πράξεις, άμεσες πληρωμές, ξεπάγωμα των ενισχύσεων και χρονοδιάγραμμα που θα τηρηθεί.
Το επόμενο δεκαπενθήμερο θα είναι καθοριστικό. Οι αποζημιώσεις του ΕΛΓΑ που θα καταβληθούν θα δώσουν μια μικρή ανάσα, αλλά το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο. Οι εκκρεμότητες των εκατοντάδων εκατομμυρίων, ο φόβος για το τσεκ και η έλλειψη αξιοπιστίας από την πλευρά της Πολιτείας καθιστούν την κρίση δομική.
Οι αγρότες αισθάνονται ότι βρίσκονται μόνοι τους απέναντι σε ένα κράτος που δεν ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις του. Αν δεν αλλάξει άμεσα αυτή η εικόνα, τότε η λέξη «χρεοκοπία» δεν θα είναι υπερβολή, αλλά οδυνηρή πραγματικότητα για χιλιάδες ελληνικές εκμεταλλεύσεις.
