ΟΠΕΚΕΠΕ: Η αγροτική επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Από τη μία πλευρά οι απώλειες στην κτηνοτροφία λόγω ζωονόσων και φυσικών καταστροφών έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον ανασφάλειας· από την άλλη, η Πολιτεία επιχειρεί να στήσει ένα νέο πλαίσιο χρηματοδοτήσεων που θα προσφέρει στους νέους παραγωγούς πρόσβαση σε κεφάλαια με καλύτερους όρους.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
News: Στον πυρήνα αυτής της στρατηγικής βρίσκονται τρία νέα εργαλεία στήριξης επενδύσεων, τα οποία αναμένεται να ενεργοποιηθούν μετά τον Σεπτέμβριο του 2025 και να συνδυαστούν με τα Σχέδια Βελτίωσης και τη Μεταποίηση.
Τα τρία νέα εργαλεία χρηματοδότησης
Σύμφωνα με την επενδυτική στρατηγική του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, η περίοδος 2023–2027 προβλέπει τρία καινοτόμα εργαλεία που φιλοδοξούν να λύσουν το πρόβλημα της πρόσβασης των αγροτών στη χρηματοδότηση. Αυτά είναι:
1. Εργαλείο εγγύησης χαρτοφυλακίου πρώτης ζημίας:
Δάνεια από 20.000 ευρώ και άνω, με επιδότηση επιτοκίου έως 5% για πέντε χρόνια. Το εργαλείο θα καλύπτει τόσο επενδυτικές ανάγκες όσο και κεφάλαιο κίνησης, ακόμη και αυτόνομο έως 300.000 ευρώ. Η δημόσια δαπάνη μέσω του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) εκτιμάται σε 47 εκατ. ευρώ, ενώ το συνολικό ποσό χρηματοδότησης θα μπορούσε να φθάσει τα 149 εκατ. ευρώ.
2. Εργαλείο μικροδανείων με επιμερισμό κινδύνου:
Το μέγιστο ποσό δανεισμού αυξάνεται στα 50.000 ευρώ, με το 50% του ποσού άτοκο. Οι νέοι αγρότες θα έχουν το δικαίωμα να κατευθύνουν το 100% του δανείου στην αγορά γης, κάτι που αποτελεί το πιο ισχυρό πλεονέκτημα, αφού η πρόσβαση σε καλλιεργήσιμη γη είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για τις νεότερες γενιές.
3. Εργαλείο εγγύησης πρώτης ζημίας ειδικά για νέους γεωργούς:
Προβλέπει μείγμα 55% δανεισμού και 45% επιχορήγησης, με μέγιστο ποσό ανά δικαιούχο τα 100.000 ευρώ. Στην πράξη, ένας νέος αγρότης μπορεί να λάβει δάνειο 55.000 ευρώ και παράλληλα μη επιστρεπτέο πριμ εγκατάστασης 45.000 ευρώ, εξασφαλίζοντας έτσι βιώσιμη εκκίνηση στη δραστηριότητά του.
Η στόχευση στα Σχέδια Βελτίωσης και τη Μεταποίηση
Ο τελικός στόχος είναι τα εργαλεία να είναι έτοιμα για χρήση στα νέα Σχέδια Βελτίωσης 2026 και στα προγράμματα Μεταποίησης 2025. Οι δράσεις αυτές θεωρούνται κρίσιμες για τον εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη σύνδεση της πρωτογενούς παραγωγής με την αγορά.
Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ΥΠΑΑΤ εκτιμά ότι η ζήτηση θα είναι ιδιαίτερα αυξημένη, δεδομένου ότι τα επιτόκια παραμένουν υψηλά και οι αγρότες χρειάζονται ενδιάμεσες λύσεις για να στηρίξουν το εισόδημά τους.
Τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν
Παρά την αισιοδοξία, η εμπειρία δείχνει ότι χωρίς εξορθολογισμό των διαδικασιών, τα εργαλεία κινδυνεύουν να μείνουν στα χαρτιά. Οι τράπεζες ζητούν σαφή κριτήρια για τον συνδυασμό επιχορηγήσεων και δανείων ώστε να αποφευχθούν προβλήματα κρατικών ενισχύσεων. Επιπλέον, το σύστημα πρέπει να είναι προσβάσιμο όχι μόνο μέσω των συστημικών τραπεζών αλλά και μέσω συνεταιριστικών σχημάτων, ώστε να δημιουργηθεί ανταγωνισμός και καλύτερες συνθήκες για τον αγρότη.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή European Commission τονίζει ότι τα χρηματοδοτικά εργαλεία της νέας ΚΑΠ πρέπει να απευθύνονται κυρίως σε μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του πρωτογενούς τομέα.
ΟΠΕΚΕΠΕ: Οι επερχόμενες πληρωμές για αγρότες και κτηνοτρόφους – Τι να περιμένουμε μέχρι τον Σεπτέμβριο
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ ετοιμάζεται μέσα στις επόμενες εβδομάδες να προχωρήσει σε ένα νέο κύκλο πληρωμών που αφορά χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφους σε όλη τη χώρα. Σύμφωνα με τον μέχρι τώρα προγραμματισμό, οι καταβολές θα αφορούν τόσο εκκρεμότητες προηγούμενων μηνών όσο και ειδικές ενισχύσεις, με στόχο την ενίσχυση της ρευστότητας ενόψει της φθινοπωρινής καλλιεργητικής περιόδου.
Συγκεκριμένα, στις αρχές Σεπτεμβρίου αναμένεται η πληρωμή για εκκρεμότητες συνδεδεμένων ενισχύσεων σε καλλιέργειες και ζωική παραγωγή, καθώς και αποζημιώσεις που σχετίζονται με ζημιές σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία για την καταβολή των ποσών που αφορούν τα οικολογικά προγράμματα και τις δράσεις της νέας ΚΑΠ, τα οποία ενισχύουν ιδιαίτερα τους παραγωγούς που συμμετέχουν σε πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον.
Για τους κτηνοτρόφους, κρίσιμο τμήμα των πληρωμών αφορά τις ζωοτροφές και τις ειδικές ενισχύσεις ζωικού κεφαλαίου, που έχουν καθυστερήσει εξαιτίας ελέγχων και διασταυρώσεων. Ο Οργανισμός επιδιώκει να ολοκληρώσει τις καταβολές πριν τα τέλη Σεπτεμβρίου, ώστε οι εκτροφές να έχουν στήριξη σε μια δύσκολη περίοδο με αυξημένο κόστος.
Σημαντική είναι επίσης η προετοιμασία για τις μεγάλες πληρωμές Οκτωβρίου, όπου παραδοσιακά δίνεται η προκαταβολή της βασικής ενίσχυσης. Ο φετινός στόχος είναι η εκταμίευση να ξεκινήσει μετά τις 16 Οκτωβρίου, με ποσοστό 70%, κάτι που θα προσφέρει σημαντική ανάσα στους παραγωγούς.
Συνολικά, οι επερχόμενες πληρωμές εκτιμάται ότι θα ξεπεράσουν τα 200 εκατ. ευρώ και θα αφορούν τόσο μικρές εκμεταλλεύσεις όσο και μεγαλύτερους παραγωγούς. Οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να παρακολουθούν τακτικά τις ανακοινώσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ και να ελέγχουν την ορθότητα των στοιχείων τους στο σύστημα, ώστε να μη βρεθούν αντιμέτωποι με καθυστερήσεις.
Η σκληρή πραγματικότητα στην κτηνοτροφία
Η ανάγκη για νέες μορφές χρηματοδότησης γίνεται πιο επιτακτική λόγω της κρίσης στην κτηνοτροφία. Μέσα σε μία δεκαετία (2015–2025), στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη οι εκτροφές αιγοπροβάτων μειώθηκαν στο μισό, ενώ το ζωικό κεφάλαιο υποχώρησε από 1,2 εκατ. ζώα σε μόλις 632.000.
Οι απώλειες από επιζωοτίες όπως η ευλογιά και η πανώλη μικρών μηρυκαστικών, σε συνδυασμό με τις καταστροφές από πλημμύρες και πυρκαγιές, οδήγησαν σε 125.000 θανατώσεις ζώων την τελευταία διετία. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Πληρωμών ΟΠΕΚΕΠΕ OPEKEPE, οι αποζημιώσεις που καταβλήθηκαν δεν στάθηκαν αρκετές για να κρατήσουν τον κλάδο όρθιο.
Πολλοί κτηνοτρόφοι εγκαταλείπουν το επάγγελμα, ενώ οι νεότεροι που εντάχθηκαν μέσω πριμ πρώτης εγκατάστασης συνειδητοποιούν ότι χωρίς δια βίου εκπαίδευση και επενδύσεις σε υποδομές, δεν μπορούν να ανταγωνιστούν.
Ευκαιρία για πραγματική αναδιάρθρωση
Το ζητούμενο είναι τα νέα εργαλεία να μην αποτελέσουν άλλη μια ευκαιρία για «κρατικοδίαιτους κυνηγούς ενισχύσεων», αλλά να στηρίξουν όσους πραγματικά παράγουν. Η Διαχειριστική Αρχή Αγροτικής Ανάπτυξης agrotikianaptixi.gov.gr επισημαίνει ότι στόχος είναι η δημιουργία θεσμικής υποστήριξης, διαφάνειας και ανταγωνισμού, ώστε οι επιχορηγήσεις και τα δάνεια να κατευθυνθούν σε βιώσιμες επενδύσεις.
Η κρίση στην κτηνοτροφία μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για αναδιάρθρωση σε σωστές βάσεις, με συνειδητοποιημένους κτηνοτρόφους και νέους ανθρώπους με μεράκι για τα ζώα. Αυτοί θα πρέπει να ενισχυθούν με πριμ αγοράς γης, πρόσβαση σε μικροπιστώσεις και τεχνική στήριξη, ώστε να μη χαθεί άλλη μια γενιά παραγωγών.
Η ενεργοποίηση των τριών νέων χρηματοδοτικών εργαλείων συνιστά τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση στην αγροτική πίστη των τελευταίων δεκαετιών. Η επιτυχία τους θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο θα καταφέρουν να συνδυάσουν δάνεια και επιχορηγήσεις χωρίς γραφειοκρατικά εμπόδια, να φέρουν πραγματική ρευστότητα στην ύπαιθρο και να αποτρέψουν την περαιτέρω συρρίκνωση της παραγωγικής βάσης.
Οι αγρότες περιμένουν με αγωνία. Αν τα νέα εργαλεία αποδώσουν, μπορούν να δώσουν πνοή στον πρωτογενή τομέα και να κρατήσουν ζωντανή την ελληνική ύπαιθρο. Αν αποτύχουν, η απογοήτευση θα είναι διπλή και οι πληγές ακόμη πιο βαθιές.
