Ο Πάπας Φραγκίσκος, έκανε το αξιοσημείωτο βήμα αντιμετωπίζοντας την καταστολή των μεταναστών στις ΗΠΑ με μια επιστολή προς τους επισκόπους των ΗΠΑ, στην οποία επικρίνει τη μαζική απέλαση μεταναστών από την κυβέρνηση Τραμπ, προειδοποιώντας πως «ό,τι χτίζεται στη βάση της βίας και όχι στην αλήθεια για την ίση αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου, ξεκινάει άσχημα και θα τελειώσει άσχημα».
Πάπας Φραγκίσκος: «Δεν μίλησα ακόμη με τον Τραμπ – Αν προχωρήσει σε μαζικές απελάσεις μεταναστών, θα είναι συμφορά»
Στην επιστολή του ο ποντίφικας προέτρεψε «όλους τους πιστούς της Καθολικής Εκκλησίας και όλους τους άνδρες και τις γυναίκες καλής θέλησης να μην υποκύπτουν σε αφηγήσεις που κάνουν διακρίσεις και προκαλούν περιττά δεινά στους μετανάστες και πρόσφυγες αδελφούς μας».
Αναλυτικά η επιστολή του Πάπα Φραγκίσκου στους επισκόπους των ΗΠΑ
Σας γράφω σήμερα για να σας απευθύνω μερικά λόγια σε αυτές τις ευαίσθητες στιγμές που ζείτε ως ποιμένες του λαού του Θεού που πορεύεται μαζί στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Το ταξίδι από τη σκλαβιά στην ελευθερία που διένυσε ο Λαός του Ισραήλ, όπως αφηγείται το βιβλίο της Εξόδου, μας καλεί να δούμε την πραγματικότητα της εποχής μας, που τόσο ξεκάθαρα χαρακτηρίζεται από το φαινόμενο της μετανάστευσης, ως μια αποφασιστική στιγμή στην ιστορία για να επιβεβαιώσουμε όχι μόνο την πίστη μας σε έναν Θεό που είναι πάντα κοντά, ενσαρκωμένος, μετανάστης και πρόσφυγας, αλλά και την άπειρη και υπερβατική αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπινου προσώπου[1].
Αυτές οι λέξεις με τις οποίες αρχίζω δεν είναι ένα τεχνητό κατασκεύασμα. Ακόμα και μια επιφανειακή εξέταση της κοινωνικής διδασκαλίας της Εκκλησίας δείχνει εμφατικά ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο αληθινός Εμμανουήλ (πρβλ. Ματθ. 1:23)- δεν έζησε μακριά από τη δύσκολη εμπειρία της εκδίωξης από τη δική του γη λόγω επικείμενου κινδύνου για τη ζωή του και από την εμπειρία της ανάγκης να καταφύγει σε μια κοινωνία και έναν πολιτισμό ξένο προς τη δική του. Ο Υιός του Θεού, όταν έγινε άνθρωπος, επέλεξε επίσης να ζήσει το δράμα της μετανάστευσης. Μου αρέσει να θυμάμαι, μεταξύ άλλων, τα λόγια με τα οποία ο Πάπας Πίος ΧΙΙ ξεκίνησε το Αποστολικό Σύνταγμα για τη φροντίδα των μεταναστών, το οποίο θεωρείται η «Magna Carta» της σκέψης της Εκκλησίας για τη μετανάστευση:
«Η οικογένεια της Ναζαρέτ στην εξορία, ο Ιησούς, η Μαρία και ο Ιωσήφ, μετανάστες στην Αίγυπτο και πρόσφυγες εκεί για να ξεφύγουν από την οργή ενός άθεου βασιλιά, είναι το πρότυπο, το παράδειγμα και η παρηγοριά των μεταναστών και των προσκυνητών κάθε εποχής και χώρας, όλων των προσφύγων κάθε κατάστασης που, κατατρεγμένοι από διωγμούς ή από ανάγκη, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, την αγαπημένη τους οικογένεια και τους αγαπημένους τους φίλους για την ξενιτιά».
[2]
Ομοίως, ο Ιησούς Χριστός, αγαπώντας τους πάντες με μια παγκόσμια αγάπη, μας εκπαιδεύει στη μόνιμη αναγνώριση της αξιοπρέπειας κάθε ανθρώπινου όντος, χωρίς εξαίρεση. Στην πραγματικότητα, όταν μιλάμε για «άπειρη και υπερβατική αξιοπρέπεια», θέλουμε να τονίσουμε ότι η πιο αποφασιστική αξία που κατέχει το ανθρώπινο πρόσωπο ξεπερνά και στηρίζει κάθε άλλη νομική εκτίμηση που μπορεί να γίνει για να ρυθμίσει τη ζωή στην κοινωνία. Έτσι, όλοι οι χριστιανοί πιστοί και οι άνθρωποι καλής θέλησης καλούνται να εξετάζουν τη νομιμότητα των κανόνων και των δημόσιων πολιτικών υπό το πρίσμα της αξιοπρέπειας του προσώπου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων του και όχι το αντίστροφο.
Παρακολούθησα από κοντά τη μεγάλη κρίση που λαμβάνει χώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες με την έναρξη ενός προγράμματος μαζικών απελάσεων. Η ορθά διαμορφωμένη συνείδηση δεν μπορεί να μην κρίνει κριτικά και να μην εκφράσει τη διαφωνία της με κάθε μέτρο που ταυτίζει σιωπηρά ή ρητά το παράνομο καθεστώς ορισμένων μεταναστών με την εγκληματικότητα. Ταυτόχρονα, πρέπει να αναγνωρίζεται το δικαίωμα ενός έθνους να υπερασπίζεται τον εαυτό του και να διατηρεί τις κοινότητες ασφαλείς από εκείνους που έχουν διαπράξει βίαια ή σοβαρά εγκλήματα ενώ βρίσκονται στη χώρα ή πριν από την άφιξή τους. Τούτου λεχθέντος, η πράξη της απέλασης ανθρώπων που σε πολλές περιπτώσεις έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τους για λόγους ακραίας φτώχειας, ανασφάλειας, εκμετάλλευσης, δίωξης ή σοβαρής υποβάθμισης του περιβάλλοντος, πλήττει την αξιοπρέπεια πολλών ανδρών και γυναικών και ολόκληρων οικογενειών και τους θέτει σε κατάσταση ιδιαίτερης ευαλωτότητας και ανυπεράσπιστης κατάστασης.
Αυτό δεν είναι δευτερεύον ζήτημα: ένα αυθεντικό κράτος δικαίου επαληθεύεται ακριβώς στην αξιοπρεπή μεταχείριση που αξίζουν όλοι οι άνθρωποι, ιδίως οι φτωχότεροι και οι πιο περιθωριοποιημένοι. Το αληθινό κοινό καλό προωθείται όταν η κοινωνία και η κυβέρνηση, με δημιουργικότητα και αυστηρό σεβασμό των δικαιωμάτων όλων -όπως έχω επιβεβαιώσει σε πολλές περιπτώσεις- καλωσορίζουν, προστατεύουν, προωθούν και ενσωματώνουν τους πιο εύθραυστους, απροστάτευτους και ευάλωτους. Αυτό δεν εμποδίζει την ανάπτυξη μιας πολιτικής που ρυθμίζει την ομαλή και νόμιμη μετανάστευση. Ωστόσο, η ανάπτυξη αυτή δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω των προνομίων ορισμένων και της θυσίας άλλων. Ό,τι χτίζεται στη βάση της βίας και όχι στην αλήθεια για την ίση αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου, ξεκινάει άσχημα και θα τελειώσει άσχημα.
Οι χριστιανοί γνωρίζουν πολύ καλά ότι μόνο με την επιβεβαίωση της άπειρης αξιοπρέπειας όλων η δική μας ταυτότητα ως πρόσωπα και ως κοινότητες φτάνει στην ωριμότητά της. Η χριστιανική αγάπη δεν είναι μια ομόκεντρη επέκταση των συμφερόντων που σιγά-σιγά επεκτείνονται σε άλλα πρόσωπα και ομάδες. Με άλλα λόγια: το ανθρώπινο πρόσωπο δεν είναι ένα απλό άτομο, σχετικά επεκτατικό, με κάποια φιλάνθρωπα αισθήματα! Το ανθρώπινο πρόσωπο είναι ένα υποκείμενο με αξιοπρέπεια που, μέσω της συστατικής σχέσης με όλους, ιδίως με τους φτωχότερους, μπορεί σταδιακά να ωριμάσει στην ταυτότητα και την κλίση του. Η αληθινή ordo amoris που πρέπει να προωθηθεί είναι αυτή που ανακαλύπτουμε διαλογιζόμενοι συνεχώς την παραβολή του «Καλού Σαμαρείτη»
(πρβλ. Λουκ. 10, 25-37), δηλαδή διαλογιζόμενοι την αγάπη που οικοδομεί μια αδελφότητα ανοιχτή σε όλους, χωρίς εξαίρεση[3].
Αλλά η ανησυχία για την προσωπική, κοινοτική ή εθνική ταυτότητα, πέρα από αυτές τις εκτιμήσεις, εισάγει εύκολα ένα ιδεολογικό κριτήριο που διαστρεβλώνει την κοινωνική ζωή και επιβάλλει τη θέληση του ισχυρότερου ως κριτήριο της αλήθειας.
Αναγνωρίζω τις πολύτιμες προσπάθειές σας, αγαπητοί αδελφοί επίσκοποι των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς εργάζεστε στενά με τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, διακηρύσσοντας τον Ιησού Χριστό και προωθώντας τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Ο Θεός θα ανταμείψει πλουσιοπάροχα όλα όσα κάνετε για την προστασία και την υπεράσπιση εκείνων που θεωρούνται λιγότερο πολύτιμοι, λιγότερο σημαντικοί ή λιγότερο ανθρώπινοι!
Προτρέπω όλους τους πιστούς της Καθολικής Εκκλησίας και όλους τους άνδρες και τις γυναίκες καλής θέλησης να μην υποκύπτουν σε αφηγήσεις που κάνουν διακρίσεις και προκαλούν περιττά δεινά στους μετανάστες και πρόσφυγες αδελφούς μας. Με φιλανθρωπία και διαύγεια καλούμαστε όλοι να ζήσουμε με αλληλεγγύη και αδελφοσύνη, να χτίσουμε γέφυρες που μας φέρνουν όλο και πιο κοντά, να αποφύγουμε τα τείχη της ατίμωσης και να μάθουμε να δίνουμε τη ζωή μας όπως ο Ιησούς Χριστός έδωσε τη δική του για τη σωτηρία όλων.
Ας ζητήσουμε από την Παναγία της Γουαδελούπης να προστατεύσει τα άτομα και τις οικογένειες που ζουν με φόβο ή πόνο λόγω μετανάστευσης ή/και απέλασης.
Είθε η «Virgen morena», η οποία ήξερε πώς να συμφιλιώνει τους λαούς όταν βρίσκονταν σε εχθρότητα, να μας δώσει τη δυνατότητα να συναντηθούμε όλοι ξανά ως αδελφοί και αδελφές, μέσα στην αγκαλιά της, και έτσι να κάνουμε ένα βήμα προς τα εμπρός στην οικοδόμηση μιας κοινωνίας που θα είναι πιο αδελφική, χωρίς αποκλεισμούς και θα σέβεται την αξιοπρέπεια όλων.
Αδελφικά,
Francis
Από το Βατικανό, 10 Φεβρουαρίου 2025
