Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου
Μακραίνει ο χρόνος του διαλόγου Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών (παπικών) ή κατά τη φράση του Μητροπολίτου Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνος «Ο Οικουμενισμός παίρνει χρόνο» (ʽʼLʼ ecumenismo si prende tempoʼʼ, αναφέρει το σχετικό άρθρο του Gianni Valente στη Vatican insider 26/9/2014). Σύμφωνα με το άρθρο, ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίων, αναφέρθηκε στις διαιρέσεις μεταξύ των Ορθοδόξων, λόγω του θεολογικού διαλόγου στο Αμμάν, των Ορθοδόξων με τους Ρωμαιοκαθολικούς (παπικούς) για το πρωτείο.
Η αναφορά του Μητροπολίτου Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνος για το πρωτείο καταδεικνύει σαφέστατα, ότι όλη η συζήτηση αφορά το εξουσιαστικό πρωτείο, γιατί η Συνοδικότητα δεν μπορεί να συνυπάρξει με το εξουσιαστικό πρωτείο οποιασδήποτε μορφής. Οι βατικάνειοι το γνωρίζουν, γι αυτό και δεν υπάρχουν μεταξύ τους ουσιαστικές θεολογικές ενστάσεις. «Η πρόθεση ήταν να υπογραφεί ένα κοινό έγγραφο, που υποτίθεται ότι θα αντιπροσωπεύει ένα βήμα προς τα εμπρός, των όσων έχουν διαπραχθεί από το 2006» αναφέρει ο αρθρογράφος GianniValente, για να ομολογήσει στη συνέχεια την έγνοια του να εξευρεθεί τρόπος να ασκηθεί το εξουσιαστικό «πρωτείο του Επισκόπου Ρώμης» και να γίνει αποδεκτό από τους Ορθοδόξους. Όχι μόνο την πρωτείο τιμής απώλεσεν, μετά το Σχίσμα του 1054 μ. Χ. ο της Ρώμης επίσκοπος, αλλά και από τη Μία Αγία Εκκλησία απεκόπηκε.
Όλη η έγνοια, όλη η επιμονή δηλαδή, είναι πως θα γίνει αποδεκτό το εξουσιαστικό πρωτείο. Το πόσο λείπει το Εκκλησιολογικό κάλλος, στη Ρωμαιοκαθολική (παπική) εκκλησία, το φανερώνει η εξουσιαστική μάνητα του παπικού πρωτείου. «Ο Πάπας Φραγκίσκος θέλει να επιτύχει την ενότητα και με τη μεταρρύθμιση του παπισμού» (Francesco vuole raggiungere lʼunita anche riformando il papato) έγραφε η Vaticaninsider, ημερομηνίας 23/7/2014. «Ο Πάπας σχεδιάζει να μεταρρυθμίσει τον παπισμό και αυτό θα ωφελήσει τις σχέσεις με την Ορθόδοξη Εκκλησία» δήλωνε οEnzo Bianchi, τον οποίον ο Πάπας Φραγκίσκος διόρισε πρόσφατα ως σύμβουλο, για τη λεγόμενη «οικουμενική διακονία». Με το αλλότροπο και δόλιο της επιβολής του εξουσιαστικού πρωτείου, θα επιτευχθεί η ενότητα;
Τόσο η διαφωνία μεταξύ των εκπροσώπων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, όσο και η απόλυτη ομοφωνία των Παπικών, αποδεικνύουν τη δολιότητα της αλλοτρόπου επιβολής του εξουσιαστικού πρωτείου. Προς τι φυσικά η συζήτηση από μέρους των Παπικών για τη Συνοδικότητα, αφού όπως σημειώνει ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ «Συνοδικότητα είναι μια πραγματικότητα που βιώνεται και όχι κάτι που απλώς μελετούμε και αναλύουμε;» (από του σύγγραμμά του ʽʼΤο σώμα του ζώντος Χριστού. Μια Ορθόδοξη ερμηνεία της Εκκλησίαςʼʼ). Μετά την αποκοπή των Ρωμαιοκαθολικών (Παπικών), από τη Μία Αγία Εκκλησία, ποιά εμπειρία Συνοδικότητας είχαν οι Παπικοί; Μήπως θεωρούν τη «συμβουλευτική» ιδιότητα του Κογκλαβίου, ως εμπειρία Συνοδικότητας;
Ως γνωστό η συνάντηση της Ολομέλειας της Θεολογικής Μικτής Επιτροπής του Θεολογικού διαλόγου μεταξύ Ορθόδοξης Εκκλησίας και Ρωμαιοκαθολικής (Παπικής) εκκλησίας, στο Αμμάν της Ιορδανίας, είχε θέμα «Συνοδικότητα και Πρωτείο». Ήταν αποτέλεσμα των διαβουλεύσεων που ακολούθησαν τη συνάντηση της Κύπρου, που σκοπό είχε να εξετάσει το «ρόλο του Επισκόπου Ρώμης κατά την Πρώτη Χιλιετία». Το θέμα «Συνοδικότητα και Πρωτείο» είναι αποτέλεσμα των συναντήσεων της Συντονιστικής Επιτροπής, που προηγήθηκαν στη Ρώμη το 2011 και στο Παρίσι το 2012. Θα πρέπει να αναφέρομε ότι η θεματική της συζήτησης έλκει την καταγωγή της από το «Κείμενο της Ραβέννας» του έτους 2007, καθώς και της συνάντησης της Βιέννης του έτους 2010, «Εκκλησιολογικές και Κανονικές συνέπειες της μυστηριακής φύσεως της Εκκλησίας. Εκκλησιαστική Κοινωνία, Συνοδικότητα και Πρωτείο». Ο αυτοσκοπός της επίπλαστης ενότητας, την οποία το Βατικανό επιζητεί, είναι απλά η αναγνώριση του παπικού εξουσιαστικού πρωτείου.
Στη συνέχεια ο αρθρογράφος Gianni Valente με «λύπη» αναφέρθηκε σε «αριθμό αιτιάσεων», όπως τις χαρακτήρισε, που προέβαλε το Πατριαρχείο Μόσχας με δελτίου Τύπου, «που εκδόθηκε σε χρόνο ρεκόρ» και έτσι «οι προσπάθειες να επεξεργαστεί άλλο σχέδιο επί τόπου (η Επιτροπή) δεν πέτυχε». Οι μακρές συζητήσεις αναφέρει ο αρθρογράφος, αποκάλυψαν τις σοβαρές διαφωνίες στο θέμα του πρωτείου και έτσι δόθηκε εντολή στη Συντονιστική Επιτροπή, να αναδιατυπώσει το κείμενο στην επόμενη συνάντηση, που έχει προγραμματιστεί το 2015.
Πικρία επίσης εκφράζει ο αρθρογράφος Gianni Valente, αναφερόμενος τόσο στην αναφορά του δελτίου Τύπου του Πατριαρχείου της Μόσχας, όσο και στην επίσημη έκθεση του Vatican radio, για την τροπή που πήρε η συνάντηση της Ολομέλειας της Θεολογικής Μικτής Επιτροπής, του Θεολογικού διαλόγου μεταξύ Ορθόδοξης Εκκλησίας και Ρωμαιοκαθολικής (Παπικής) εκκλησίας, με θέμα «Συνοδικότητα και Πρωτείο». Και φυσικά κάνει αναφορά ο αρθρογράφος Gianni Valente, στον αρνητικό ρόλο του Πατριαρχείου Μόσχας, χαρακτηρίζοντάς τον μάλιστα ως «μποϊκοτάζ της Μόσχας στο Θεολογικό Διάλογο», καθώς και στο σημαντικό ρόλο του Μητροπολίτου Περγάμου Ιωάννου Ζηζιούλα, ενός εκ των δύο συμπροέδρων της Επιτροπής, με την επισήμανση ότι «θεωρείται ευρέως ως ο μεγαλύτερος εν ζωή Χριστιανός θεολόγος». Χωρίς να αμφισβητώ τη θεολογική κατάρτιση του Μητροπολίτου Περγάμου Ιωάννου Ζηζιούλα, έχω την άποψη ότι δεν είναι τόσο εύκολο να χαρακτηρίσεις κάποιον ως τον μεγαλύτερο εν ζωή Χριστιανό θεολόγο, γιατί το της θεολογίας χάρισμα «ου τοις ψήφοις άβακος διαριθμείται». Αυτό φυσικά δεν έχει γραφεί για να μειώσει τον εν λόγω Επίσκοπο της Εκκλησίας μας, αλλά για να καταδειχθεί η σκοπιμότητα των παπικών αναφορών, με αυτή τη συγκριτική «διαρίθμηση».
Εκείνο που τόνισε ιδιαιτέρως ο αρθρογράφος Gianni Valente, είναι ότι ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίων, επανέλαβε τη διαφωνία του Πατριαρχείου Μόσχας με το κείμενο της Ραβέννας, το οποίο είχε εγκριθεί από την Επιτροπή το 2007, με το οποίο οριζόταν η σχέση Πρωτείου και Συνοδικότητας ως «αμοιβαίως αλληλοεξαρτωμένων». Θα πρέπει όμως να αναφερθεί ότι το σχετικό κείμενο της Ραβέννας το 2007, δεν έγινε αποδεκτό από τους αντιπροσώπους του Πατριαρχείου Μόσχας οι οποίοι απουσίασαν. Επίσης η Ορθόδοξη Εκκλησία της Γεωργίας, διαφώνησε με το κείμενο της Ραβέννας του 2007.
Παρενθετικά είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι η Διεθνής Μικτή Θεολογική Επιτροπή για τον Διάλογο Ορθοδόξων Ρωμαιοκαθολικών (παπικών), στην Ι΄ Συνέλευση της στη Ραβέννα τον Οκτώβριο του 2007, στην παράγραφο 45 ανέφερε ότι «Το ερώτημα περί του ρόλου του επισκόπου Ρώμης εν τη κοινωνία πασών των εκκλησιών παραμένει προς μελέτην εις μεγαλύτερον βάθος. Ποία είναι η συγκεκριμένη λειτουργία του επισκόπου της ʽʼπρώτης καθέδραςʼʼ εν μια εκκλησιολογία κοινωνίας και υπό το πρίσμα όσων περί συνοδικότητος και αυθεντίας έχομεν αναφέρει εν τω παρόντι εγγράφω; Πως θα ήτο δέον να νοείται και να βιούται η διδασκαλία της πρώτης και της δευτέρας βατικανής συνόδου επί του παγκοσμίου πρωτείου, υπό το φως της εκκλησιαστικής πρακτικής κατά την πρώτην χιλιετίαν; Ταύτα είναι κρίσιμα ερωτήματα δια τας ημετέρας ελπίδας περί αποκαταστάσεως της πλήρους μεταξύ ημών κοινωνίας» (από το σχετικό κείμενο της Ραβέννας, Παράγραφος 45)
Επιπρόσθετα είχε θέσει η Διεθνής Μικτή Θεολογική Επιτροπή «σταθερό έρεισμα δια μελλοντικήν συζήτησιν του ερωτήματος του πρωτείου, επί παγκοσμίου επιπέδου εν τη Εκκλησία » (από το σχετικό κείμενο της Ραβέννας, Παράγραφος 46 )
Εάν η Εκκλησία κατά την πρώτη χιλιετία δεχόταν την πλάνη του εξουσιαστικού πρωτείου και όχι του πρωτείου τιμής, τότε εξουσιαστικά ο Πάπας Λιβέριος (352-366 μ.Χ), ο οποίος είχε καθαιρεθεί, επειδή υπέγραψε την αρειανίζουσα ομολογία περί «ομοιουσίου», θα επέβαλε στην Εκκλησία την πλάνη στην οποία υπέπεσε. Το αυτό θα συνέβαινε και με τον Πάπα Ονώριο τον Α΄ (625-638 μ.Χ.) ο οποίος καταδικάστηκε από την ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδο, επειδή ασπάστηκε τον Μονοθελητισμό. Δεν θα εδέχετο η Εκκλησία το του Πάπα Ιννοκεντίου Δ΄, ο οποίος είχε ορίσει να καίονται οι διαφωνούντες με τα παπικά δόγματα; Αυτό φυσικά υποστηρίχθηκε με επίσημες παπικές βούλες και από άλλους Πάπες. Δεν θα ήταν τούτο μέγα ατόπημα; Επίσης αν η Εκλλησία δεχόταν την πλάνη του εξουσιαστικού πρωτείου, τότε ο Πάπας Σέργιος Δ΄ (1009-1012 μ.Χ.), ο οποίος έβαλε την αυθαίρετη προσθήκη του «filioque», θα επέβαλλε τούτη τη δογματική πλάνη στην Εκκλησία..
Ο Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης, αναφέρει σχετικά για το κείμενο της Ραβέννας του 2007: «Στο ʽʼΚείμενο της Ραβένναςʼʼ διαφαίνεται η τάσις να αντιμετωπισθή το ζήτημα του παπικού Πρωτείου ως ʽʼδιακανονισμόςʼʼ των παπικών προνομίων και όχι ως βαθύ θεολογικό πρόβλημα, που αφορά αυτό τούτο το μυστήριο του Χριστού » (Το κείμενο της Ραβέννας και το πρωτείο του Πάπα – Αρχιμανδρίτου Γεωργίου Καψάνη).
