«Οἴδαμεν δὲ ὅτι τοῖς ἀγαπῶσι τὸν Θεὸν πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν, τοῖς κατὰ πρόθεσιν κλητοῖς οὖσιν» (Ρωμ. 8, 28), έγραψε ο απόστολος Παύλος. Αυτά τα λόγια έρχονται στο μυαλό όταν συλλογιζόμαστε εκκλησιαστικές υποθέσεις στην Ουκρανία.
Ναι, η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία περνάει πολύ δύσκολα σήμερα. Αλλά μήπως πρέπει να ευχαριστήσουμε τον Θεό για το έλεός Του; Η κατάσταση είναι όντως πολύ περίπλοκη, αλλά αισθάνεται σαφώς ηδράση της πρόνοιας του Θεού, της αγάπης Του. Από όπου και να κοιτάξετε, όλα όσα συμβαίνουν είναι το μεγάλο έλεος του Θεού. Σε όλα τα γεγονότα αισθάνεται το χέρι φροντίδας του Κυρίου, το οποίο μας οδηγεί προς τη σωτηρία.
Το πλήρες έλεος του Θεού δεν μπορούμε να δούμε μέχρι τέρμα με το περιορισμένο βλέμμα μας και είναι ακόμη πιο αδύνατο να μετρήσουμε κάπως τις ευλογίες του Θεού σε μας. Αλλά θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον Κύριο, και αυτή η ευχαριστία θα μπορούσε να έχει κάποια πραγματική, γεμάτη γεγονότων βάση. Ποια είναι αυτά τα γεγονότα στη σημερινή εκκλησιαστική κατάσταση στη χώρα μας;
Χάρη του Θεού 1
Οι σχισματικές ομάδες έχουν αποδείξει πλήρως την ουσία τους στους τελευταίους έξι μήνες. Καταλαμβάνουν τους ναούς της UOC (κανονικής εκκλησίας), χτυπούν τους πιστούς, διώχνουν τους ιερείς από εκκλησίες και σπίτια. Ολόκληρος ο πολιτισμένος κόσμος ξέρει ήδη για τα κατορθώματά τους. Υπάρχουν εκατοντάδες βίντεο και φωτογραφίες των εγκλημάτων της OCU (μην κανονική Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας). Κάθε υγιής άνθρωπος μπορεί εύκολα να καταλάβει ποιοι είναι οι σχισματικοί, ποιο είναι το πνεύμα τους.
Η OCU γεννήθηκε αρχικά ως μια κοσμική ρωσοφοβική οργάνωση, στο πρότυπο του «armovir» του Ποροσένκο: ar – ο στρατός, mo – γλώσσα, vir – πίστη. Εκεί δεν υπάρχει χριστιανικό πνεύμα. Η επιθετικότητα της OCU ενάντια στους πιστούς της UOC είναι η χάρη του Θεού, επειδή όλες οι μάσκες πέφτουν εδώ, και οι άγριοι λύκοι δείχνουν την κακιά τους φύση, παρά την εξωτερική τους εικόνα των ταπεινών αμνών. Και στον άνθρωπο, που αναζητά ειλικρινά την αληθινή Εκκλησία, όλα αυτά τα γεγονότα (τονίζουμε τα γεγονότα!) θα βοηθήσουν να κάνει σωστή
επιλογή.
Επιπλέον, αυτό που κάνουν οι σχισματικοί σε σχέση μεταξύ τους καλύτερα από οποιαδήποτε λόγια και αναφορές στους κανόνες αποδεικνύουν την αντιεκκλησιαστική τους ουσία. Ο θυμός, το μίσος, οι προσβολές και ο πόλεμος δυσφημικό υλικό – όλα αυτά είναι τόσο ασυμβίβαστα με τα έργα του Θεού που ακόμη και οι πιο ριζικοί τους υποστηρικτές δεν μπορούν να μην αναρωτηθούν, αν όντως τα είδωλά τους έχουν κάτι κοινό με την Εκκλησία;
Χάρη του Θεού 2
Πριν από τον Τόμο στην Ουκρανία υπήρχαν κάμποσες επιθετικές ομάδες σχισματικών που αγωνίζονταν ανοιχτά εναντίον της UOC. Τώρα αγωνίζονται μεταξύ τους. Αναμφίβολα, είναι ο δρόμος προς τη διάσπαση, την αυτοκαταστροφή. «Πᾶσα βασιλεία μερισθεῖσα καθ᾿ ἑαυτὴν ἐρημοῦται, καὶ πᾶσα πόλις ἢ οἰκία μερισθεῖσα καθ᾿ ἑαυτὴν οὐ σταθήσεται» (Ματθαίος 12, 25).
Ο Φιλάρετος Ντενισένκο και ο Επιφάνιος Ντουμένκο δεν θα σταματήσουν στον πόλεμο μεταξύ τους, επειδή δεν χρειάζονται κάποιο μέρος της εξουσίας, χρειάζονται όλη την εξουσία. Δεν θα υπάρχει ειρήνη σε αυτό το terrarium των φίλων, θα υπάρξει ανελέητος αγώνας μέχρι εσχάτων. Και αυτή είναι η χάρη του Θεού, επειδή ο Κύριος προφανώς αγωνίζεται με τους σχισματικούς με τα χέρια των ίδιων των σχισματικών.
Χάρη του Θεού 3
Ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης και οι Ουκρανοί σχισματικοί δεν κατάφεραν να διενεργήσουν κεραυνοβόλο πόλεμο και να καταλάβουν την εκκλησιαστική Ουκρανία. Και αυτό είναι παρά το γεγονός ότι ολόκληρη η κρατική μηχανή της Ουκρανίας και ο Πρόεδρος προσωπικά εργάστηκαν για αυτούς. Αψηφώντας τους νόμους της Ουκρανίας για μην παρέμβαση του κράτους στις υποθέσεις της Εκκλησίας, ο Πέτρο Πόροσνενκο ταξίδευε στις εκδρομές για το Τόμο, κήρυσσε από τον άμβωνα, προσελκούσε το κοινό για την OCU στις πλατείες, αλλά δεν κατάφερε τίποτα. Η OCU δεν έγινε ποτέ λαϊκή και μέχρι τώρα δεν είναι αναγνωρισμένη από καμία από τις Τοπικές Εκκλησίες. Ο Φιλάρετος Ντενισένκο και ο Επιφάνιος Ντουμένκο δεν θα σταματήσουν στον πόλεμο μεταξύ τους, επειδή δεν χρειάζονται κάποιο μέρος της εξουσίας, χρειάζονται όλη την εξουσία. Αυτή είναι επίσης η χάρη του Θεού, επειδή αυτή η κατάσταση έδειξε: ο Θεός αγαπά την Εκκλησία Του και δεν αφήνει κανένα να Την προσβάλλει. Όλη η κρατική εξουσία, όλες οι προσπάθειες του τύπου, όλες οι οδυνηρές προσπάθειες του πρώην Προέδρου, όλες οι μηχανορραφίες του Πατριάρχη Βαρθολομαίου δεν μπόρεσαν να καταστρέψουν την κανονική Εκκλησία στην Ουκρανία. Αυτό είναι ένα θαύμα, το έλεος του Υψίστου, για το οποίο πρέπει επίσης να ευχαριστήσουμε.
Χάρη του Θεού 4
Οι περιπέτειες του Τόμου στην Ουκρανία αντανάκλασαν τη θέση της πλειοψηφίας του εκκλησιαστικού λαού στη χώρα. Τώρα, μετά το πέρασμα των επτά μηνών από το «Συμβούλιο ενοποίησης», είναι προφανές ότι η OCU δεν έγινε και δεν θα γίνει λαϊκή Εκκλησία και οι Ουκρανοί δεν περίμεναν τον Τόμο «για χίλια χρόνια». Δεν τον περίμεναν καθόλου και δεν το ήθελαν.
Εκείνοι που ζητούσαν τον Θεό στην Εκκλησία, Τον βρήκαν πολύ καιρό πριν. Εκείνοι για τους οποίους η Εκκλησία είναι μόνο μέρος της παράδοσης, έμαθαν τη λέξη «Τόμος» από την οθόνη της τηλεόρασης έξι μήνες ή ένα χρόνο πριν και συμφώνησαν με πρωτόγονο χειρισμό: σε ένα ανεξάρτητο κράτος μια ανεξάρτητη Εκκλησία!
Και αυτή είναι επίσης η χάρη του Θεού, γιατί ο Τόμος отсеял пшеницу от плевел πέταξε κοίταξε έξω το σιτάρι από τα τερέρια. Γίνεται σαφές ποιος είναι ποιος. Έχουμε δει πραγματικά ανθρώπους της εκκλησίας που αγαπούν την εκκλησία τους και δεν θέλουν να την προδώσουν. Και είδαμε όσους αποκαλούν τους εαυτούς τους Χριστιανούς, αλλά ταυτόχρονα καταλαμβάνουν τους ναούς, χτυπάνε τους ιερείς, προσβάλλουν και βρίζουν άλλους πιστούς. Δόξα τω Θεώ οι τελευταίοι είναι πολύ λιγότεροι από τους πρώτους. Ο Τόμος έδειξε αυτή την αναλογία, αποκάλυψε την εσωτερική ουσία του φαινομένου του σχίσματος και ξεχώρισε τα αρνιά από τις κατσίκες.
Χάρη του Θεού 5
Η ιστορία με το Τόμο, σαν ακτινογραφία, φώτισε την ποιότητα της επισκοπής της κανονικής Εκκλησίας και εκείνων που αποκαλούν τους εαυτούς τους επισκόπους στη δομή των σχισματικών. Από τους 88 επισκόπους της UOC μόνο δύο έχουν προδώσει την Εκκλησία τους. Όλοι οι υπόλοιποι έμειναν με τον Προκαθήμενό τους και το ποίμνιό τους. Η επιλογή αυτή τους κόστισε πολλά. Μερικοί από τους επισκόπους κλήθηκαν για ανάκριση από την SBU (Υπηρεσία Ασφάλειας της Ουκρανίας), τους έφεραν για ιδιωτικές συνομιλίες με εκπροσώπους της κυβέρνησης, τους μαυρίζανε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Όμως αυτοί δεν λύγησαν, άντεξαν, επειδή φοβούνται την κρίση του Θεού και έχουν χριστιανική συνείδηση.
Οι «επίσκοποι», τους οποίους χειροτόνησε ο Φιλάρετος κατά την ύπαρξη της UOC-KP (Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του πατριαρχείου Κιέβου – συντ.) ως επί το πλείστον πρόδωσαν τον προϊστάμενό τους. Ο κύριος τρεφόμενό του, ο Επιφάνιος, επαναστάτησε εναντίον του και αγωνίζεται με εκείνον, στον οποίο οφείλει ολόκληρη την καριέρα του. Όλη η κρατική εξουσία, όλες οι προσπάθειες του τύπου, όλες οι οδυνηρές προσπάθειες του πρώην Προέδρου, όλες οι μηχανορραφίες του Πατριάρχη Βαρθολομαίου δεν μπόρεσαν να καταστρέψουν την κανονική Εκκλησία στην Ουκρανία. Ο Ζοριά, ο οποίος οφείλει επίσης στο Φιλάρετο κυριολεκτικά τα πάντα, προσβάλλει τώρα δημοσίως τον πρόσφατο προστάτη του και ουσιαστικά τον ονομάζει νοητικά καθυστερημένο.
Και όλα αυτά ήταν αρχικά προβλέψιμα, επειδή στην OCU οι σχέσεις δεν είναι χριστιανικές, αλλά κοσμικές, όπου το κυριότερο είναι τα χρήματα και οι επιχειρήσεις, η εξουσία και οι φιλοδοξίες. Η OCU είναι μια κοσμική παραεκκλησιαστική οργάνωση που εξυπηρετεί μοντέρνες πολιτικές ιδεολογίες, συμπεριλαμβανομένων των εθνικιστικών. Και όταν οι «επίσκοποι» αντιμετώπισαν το δίλημμα –Φιλάρετος ή κρατική υποστήριξη– έκαναν μια απολύτως φυσική επιλογή. Παρά το γεγονός ότι μόνο χθες επαινούσαν το Φιλάρετο ως άγιο και εθνικό ήρωα. Το γεγονός ότι όλες αυτές οι καταστάσεις είναι τώρα προφανείς και σαφείς σαν ημέρα είναι επίσης η χάρη του Θεού.
Χάρη του Θεού 6
Λόγω όλων αυτών των γεγονότων η UOC έχει βγει στην πορεία της ανανέωσης με μια καλή έννοια, αναγέννησης. Σαν να είχαμε ξυπνήσει από χειμερία νάρκη, τιναχτήκαμε, κινητοποιηθήκαμε, γίναμε πιο ενωμένοι. Έχουμε ξεκαθαρίσει τα ζητήματα που δεν έχουν ληφθεί υπόψη πριν. Έχουμε συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να απαντήσουμε για τη θρησκευτική μας επιλογή και πρέπει να είμαστε σε θέση να δώσουμε απάντηση σε όλους όσους απαιτούν την αναφορά στην ελπίδα μας (βλ. «Κύριον δὲ τὸν Θεὸν ἁγιάσατε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν, ἕτοιμοι δὲ ἀεὶ πρὸς ἀπολογίαν παντὶ τῷ αἰτοῦντι ὑμᾶς λόγον περὶ τῆς ἐν ὑμῖν ἐλπίδος μετὰ πραΰτητος καὶ φόβου», Α Πε. 3, 15). Ανακαλύψαμε πολλά από τα λάθη μας, κατανοήσαμε τι έλειπε και τι ήταν περιττό στην εκκλησιαστική
μας ζωή. Για όλα αυτά ευχαριστούμε τον Τόμο ή μάλλον τον Θεό, ο οποίος επέτρεψε τον Τόμο.
Χάρη του Θεού 7
Οι καταλήψεις των ναών της UOC έκαναν πολλούς να συνειδητοποιήσουν ότι η εκκλησία και η εκκλησιαστική κοινότητα δεν είναι απλώς κοινότητα ξένων μεταξύ τους ανθρώπων, όπου μπορούμε
καμία φορά να έρθουμε για να ικανοποιήσουμε τις θρησκευτικές μας ανάγκες. Είναι πραγματικά η οικογένεια και η μεγαλύτερη αξία, η οποία, όπως αποδεικνύεται, μπορεί εύκολα να χαθεί. Έχουμε γίνει πολύ πιο κοντά στην κατανόηση της πρώτης χριστιανικής κοινότητας, όταν για τη διακονία του Χριστού, οι άνθρωποι θυσίαζαν όλα τα πιο πολύτιμα πράγματα που είχαν. Και αυτό δεν είναι μόνο χρήματα και υλικοί πόροι. Βλέπουμε ότι στα χωριά της δυτικής Ουκρανίας οι πιστοί υπερασπίζονται τους ναούς τους, εκτιθέμενοι σε απειλές, ακόμη και σκληρούς
ξυλοδαρμούς. Σε εκείνες τις ενορίες, όπου οι επιδρομείς έχουν πάρει τους ναούς τους, οι πιστοί έχουν γίνει πολύ πιο κοντά ο ένας στον άλλο, χτίζουν και φτιάχνουν τα εσωτερικό των καινούριων ναών, μην υπολογίζοντας το χρόνο ή την υγεία. Και όχι μόνο οι άνθρωποι μέσα στην ενορία γίνονται πιο κοντά, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί συνειδητοποιούν ότι αποτελούν μέρος Μίας, Καθολικής Εκκλησίας. Πολλοί άνθρωποι στέλνουν οικονομική βοήθεια σε δυσχερείς ενορίες όχι μόνο από την Ουκρανία, αλλά από όλο τον κόσμο. Και είναι αδύνατο να αρνηθεί κανείς, ότι ο Τόμος έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό.
Χάρη του Θεού 8
Η κατάσταση στην Ουκρανία ώθησε τις Τοπικές Εκκλησίες να ξεκαθαρίσουν σχετικά με του Ουκρανούς σχισματικούς. Οι εκκλησίες υποχρεούνται να δώσουν εκτίμηση της OCU από την άποψη των κανόνων. Οι μισές από τις εκκλησίες έχουν ήδη εκφραστεί ξεκάθαρα εναντίον της OCU. Καμία εκκλησία δεν υποστήριξε τη νέα ψευδοεκκλησιαστική δομή.
Οι Τοπικές Εκκλησίες έχουν μιλήσει γιʼ αυτό και πριν, όχι όμως συνοδικά, όχι επίσημα. Εκφράζονταν οι Προκαθήμενοι των Εκκλησιών ή οι ξεχωριστοί ιεράρχες. Τώρα, για το ουκρανικό ζήτημα συγκαλούνται Εκκλησιαστικές Σύνοδοι, γράφονται θεολογικές αποφάσεις με όλα τα απαραίτητα επιχειρήματα. Αυτό που δεν έγινε εθελοντικά πριν γίνεται τώρα αναγκαστικά. Η κατάσταση έχει ωριμάσει. Αυτό που συμβαίνει είναι το έλεος του Θεού.
Χάρη του Θεού 9
Η κατάσταση που επικράτησε «έλεγξε τη δύναμη» του ποιμένα μας, του Μακαριωτάτου Μητροπολίτη Ονούφριου, και αυτός άντεξε χωρίς να υποχωρήσει. Τα στοιχεία του Μητροπολίτη δημοσιεύθηκαν στον ιστότοπο «Peacemaker», έχει επανειλημμένα ανακοινωθεί προδότης της Ουκρανίας, συνεργός του Κρεμλίνου κλπ. Αλλά δεν φοβάται κανέναν, βασιζόμενος στο θέλημα του Θεού, και ο Θεός τον διαφυλάγει. Για την ομολογιακή του θέση οι άνθρωποι τον αγάπησαν ακόμη περισσότερο. Ο Μακαριώτατος Ονούφριος έγινε παράδειγμα για εκατομμύρια
ανθρώπους. Με νέα δύναμη πειστήκαμε, τι δώρο μας έστειλε ο Κύριος στο πρόσωπό του.
* * *
Δεν ξέρουμε πώς και πόσο στις ζωές μας θα είχαν εξελιχτεί αυτές οι ασθένειες εκκλησιαστικής συνείδησης, οι οποίες χωρίς αμφιβολία είχαμε και ακόμα έχουμε, εάν δεν ερχόταν ο Τόμος. Αυτές τις ασθένειες μπορούμε να συζητάμε για πολλή καιρό: υπάρχουν ζητήματα της εκπαίδευσης, ιεραποστολικό έργο, στάση προς τη λειτουργική ζωή, το θέμα των κοινοτήτων και ενοριών, και τα προβλήματα της κατήχησης, του εθελοντισμού, της γνώσης της Αγίας Γραφής και των κανόνων, δύσκολο θέμα της διάσπασης, εθνοφυλετισμού, του πατριωτισμού ψευδή και αληθινού, και ούτω καθεξής.
Η κατάσταση με τον Τόμο έχει επιδεινώσει όλα αυτά τα πράγματα και δεν μπορούμε πλέον να διαχωριστούμε από ολόκληρο το φάσμα των «κακών» ζητημάτων της εποχής μας. Δόξα τω Θεώ! Ήρθε ο καιρός να αρχίσουμε να ασχολούμαστε με όλα αυτά. Δεν θα υπήρχε ευτυχία, αλλά βοήθησε η κακοτυχία, όπως λέει μια παροιμία. Και, κατά κανόνα, είναι αρκετά δύσκολο για μας να καταλάβουμε όλα αυτά, επειδή αυτά είναι τα έργα του Θεού.
Για το ουκρανικό ζήτημα συγκαλούνται Εκκλησιαστικές Σύνοδοι, γράφονται θεολογικές αποφάσεις με όλα τα απαραίτητα επιχειρήματα. Αυτό που δεν έγινε εθελοντικά πριν γίνεται τώρα
αναγκαστικά. Πιστεύεται: αν σε σκοτεινούς περιόδους, πολιτικών αναταραχών, διωγμών, καταλαβαίνει ο άνθρωπος πλήρως τι συμβαίνει με αυτόν και τον λαό του; Ναι, τροχάζεται από αίμα που χύνεται, θρηνεί για αθώα θύματα, υποφέρει από πικρή αδικία, του έρχεται να κάνει εμετό από ρέματα ψεμάτων που χύνονται πάνω του. Όλα αυτά δεν μπορεί να μη βλέπει και να μην καταλαβαίνει. Αλλά αυτό είναι μόνο το εξωτερικό περίγραμμα αυτών των μεγάλων διαδικασιών, που δημιουργούνται από το θέλημα του Θεού, κλειστό για τον άνθρωπο.
Άγνωστοι είναι οι οδοί Εκείνον, χωρίς θέληση του Οποίου δεν θα πέσει τρίχα από το κεφάλι ανθρώπου. «ἔργον ἐγὼ ἐργάζομαι ἐν ταῖς ἡμέραις ὑμῶν, ἔργον ᾧ οὐ μὴ πιστεύσητε ἐάν τις ἐκδιηγῆται ὑμῖν» (Πράξεις 13, 41), μας λέει ο Κύριος. «Ὦ βάθος πλούτου καὶ σοφίας καὶ γνώσεως Θεοῦ! ὡς ἀνεξερεύνητα τὰ κρίματα αὐτοῦ καὶ ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ!» (Ρωμ. 11, 33), γράφει ο Απόστολος Παύλος για τον Κύριο. Ναι, ο άνθρωπος μπορεί να υπολογίζει κάτι, να κάνει κάποια καθοδήγηση. Αλλά το μυστήριο της Πρόνοιας του Θεού, που οδηγεί τον Χριστιανό στη σωτηρία, είναι τόσο αδιαπέραστο όσο το βάθος του ωκεανού. «Διότι οι σκέψεις μου δεν είναι σαν τις δικές σας σκέψεις+ούτε οι οδοί μου σαν τις δικές σας οδούς» (Ησαΐας 55, 8). Κατά κανόνα, ο άνθρωπος δεν καταλαβαίνει τίποτα εκτός αν ο Θεός δε του αποκαλύψει αυτό, αλλά κι αυτή η κατανόηση έρχεται πολύ αργότερα. Για το καλό του ίδιου του προσώπου ο Κύριος μερικές φορές επιτρέπει πολύ
δύσκολες δοκιμασίες, προκαλώντας τον πιστό βάσανα και αμηχανία.
Η σημερινή κατάσταση στην Ουκρανία μας διδάσκει: χριστιανός, στους σκοτεινούς καιρούς των κοινωνικών και πολιτικών αναταραχών, ανεξέλεγκτης αμαρτίας, στο ζοφερό σκοτάδι, όταν φαίνεται ότι το έδαφος είχε γλιστρήσει κάτω από τα πόδια, και δεν υπάρχει τίποτα να στηριχτείς επάνω, να θυμάστε – πραγματοποιείται «το θέλημα του Θεού, τὸ ἀγαθὸν καὶ εὐάρεστον καὶ τέλειον» (Ρωμ.12, 2). Συμβαίνει αυτό που επιτρέπεται σύμφωνα με τις αμαρτίες μας. Στηρίξου πάνω στον Χριστό, δεν υπάρχει άλλο στήριγμα. Ζήσε με την πίστη και την ελπίδα και παρηγόρησε με την προσευχή. Ο Θεός δεν θα αφήσει τους δικούς Του, φτάνει να είσαι του Χριστού. Βασίσου σε όλα στον Κύριο, κήρυττε το Όνομά Του και οι θλίψεις σου θα μετατραπούν σε χαρά.
Ο Θεός να μας δώσει τον σωστό προσανατολισμό στον μεταβαλλόμενο χώρο της σύγχρονης ζωής και να σταθούμε καλά στην πέτρα της πίστης, που είναι ο Χριστός Κύριός μας, άξιος κάθε δοξασίας. Δόξα τω Θεώ για όλα!
