ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΘΙΜΟΣ: Ο Μητροπολίτης πρώην Θεσσαλονίκης Άνθιμος (κατά κόσμον Διονύσιος Ρούσσας) έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας πίσω του ένα ιδιαίτερο εκκλησιαστικό και κοινωνικό αποτύπωμα.
Του Γιάννη Παπανικολάου – ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Ήταν μια ισχυρή προσωπικότητα, που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, συγκρούστηκε τόσο με την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος όσο και με πολιτικά πρόσωπα, ενώ παράλληλα έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από σημαντική μερίδα πιστών.
Ακαδημαϊκές σπουδές και είσοδος στον εκκλησιαστικό χώρο
Γεννημένος το 1934 στη Σαλμώνη Ηλείας, ήταν γιος του Δημητρίου και της Αργυρής Ρούσσα, η οποία ήταν δασκάλα. Το 1952 πέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις τόσο της Φιλοσοφικής όσο και της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, επιλέγοντας τελικά τη Φιλοσοφική. Το 1957 έλαβε το πτυχίο του και εργάστηκε ως βοηθός στην έδρα της Βυζαντινής Φιλολογίας, ενώ δίδαξε και σε σχολεία. Στη συνέχεια, σπούδασε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποφοιτώντας το 1963.
Η πορεία του στον εκκλησιαστικό χώρο ξεκίνησε το 1964, όταν χειροτονήθηκε διάκονος, και έναν χρόνο αργότερα, το 1965, πρεσβύτερος. Το 1974 εξελέγη Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, υπηρετώντας μέχρι το 2004.
Η αμφιλεγόμενη εκλογή στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης
Το 2004, μετά την εκδημία του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Παντελεήμονα, ο Άνθιμος επιδίωξε τη μετάθεσή του στη δεύτερη τη τάξει Μητρόπολη της χώρας. Ωστόσο, η διαδικασία εκλογής του προκάλεσε σφοδρή αντιπαράθεση ανάμεσα στην Εκκλησία της Ελλάδος και το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Η Ιερά Σύνοδος συνεδρίασε στις 26 Απριλίου 2004 για την εκλογή τριών νέων Μητροπολιτών, αλλά μόλις 35 από τους 71 Μητροπολίτες ψήφισαν υπέρ της άμεσης διαδικασίας. Παρά τις έντονες αντιδράσεις, η εκλογή του Άνθιμου ολοκληρώθηκε, προκαλώντας ρήξη μεταξύ Αθήνας και Κωνσταντινούπολης, που κατέληξε στη διαγραφή του ονόματος του τότε Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου από τα Δίπτυχα. Η κρίση αποκλιμακώθηκε έπειτα από αμοιβαίες υποχωρήσεις.
Η σύγκρουση με τον Γιάννη Μπουτάρη
Ο Άνθιμος είχε δυναμική παρουσία στη δημόσια ζωή της Θεσσαλονίκης, εκφράζοντας συχνά πολιτικές απόψεις και εμπλεκόμενος σε αντιπαραθέσεις. Χαρακτηριστική ήταν η έντονη διαμάχη του με τον τότε δήμαρχο Γιάννη Μπουτάρη, η οποία ξεκίνησε το 2010.
Κατά τον εορτασμό του Αγίου Δημητρίου, ο Άνθιμος είχε φραστικό επεισόδιο με τον υποψήφιο τότε δήμαρχο, ο οποίος προηγουμένως τον είχε αποκαλέσει «μουτζαχεντίν». Ο Μητροπολίτης του απάντησε δημόσια: «Με είπες μουτζαχεντίν. Σαν να σου λέω εγώ ότι είσαι Βούλγαρος προδότης. Να ανακαλέσεις, γιατί όσο ζω εγώ, θα κάνω μεγάλη προσπάθεια να μη γίνεις δήμαρχος».
Παρά τις συγκρούσεις, τα τελευταία χρόνια της αρχιερατείας του οι σχέσεις του με τον Γιάννη Μπουτάρη βελτιώθηκαν.
Η αναγόρευση του σε επίτιμο διδάκτορα και οι αντιδράσεις
Το 2017, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης ανακοίνωσε ότι θα τον αναγόρευε επίτιμο διδάκτορα της Θεολογικής Σχολής, γεγονός που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Φοιτητές και ακαδημαϊκοί χαρακτήρισαν την απόφαση «ντροπιαστική» και συγκέντρωσαν υπογραφές για την ακύρωσή της.
Η τελετή αναβλήθηκε αρχικά, αλλά τελικά πραγματοποιήθηκε στις 15 Ιουλίου 2019, χωρίς μεγάλη δημοσιότητα, εντός του επισκοπείου.
Οικονομική διαχείριση και έρευνες για δωρεές
Το 2015, με πρωτοβουλία του, συγκεντρώθηκαν περίπου 3 εκατομμύρια ευρώ για την ανέγερση ιδρύματος χρονίως πασχόντων στη Θεσσαλονίκη. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε τη δημιουργία του στο Πανόραμα, αλλά το Συμβούλιο της Επικρατείας το ακύρωσε για περιβαλλοντικούς λόγους.
Στη συνέχεια, το Υπουργείο Υγείας παραχώρησε στη Μητρόπολη το πρώην ορφανοτροφείο «Μέγας Αλέξανδρος», γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις, καθώς το Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης είχε ζητήσει την έκταση. Η παραχώρηση τελικά ακυρώθηκε, καθώς η Μητρόπολη δεν τήρησε τους όρους της συμφωνίας.
Η παρακαταθήκη του Άνθιμου
Ο Μητροπολίτης Άνθιμος ήταν μια έντονη προσωπικότητα που σημάδεψε την Εκκλησία της Ελλάδος. Υπήρξε υπέρμαχος των παραδοσιακών αξιών, συχνά σε αντιπαράθεση με την κοινωνική πραγματικότητα και τις εξελίξεις. Οι απόψεις του προκαλούσαν αντιδράσεις, ωστόσο η ισχυρή του παρουσία στο εκκλησιαστικό γίγνεσθαι τον κατέστησε έναν από τους πλέον αναγνωρίσιμους Ιεράρχες της εποχής του.
Μετά την αποχώρησή του από τη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης το 2023, παρέμεινε ενεργός στα εκκλησιαστικά ζητήματα, συνεχίζοντας να εκφράζει δημόσια τις απόψεις του μέχρι το τέλος της ζωής του.
