Η οντολογική αλήθεια

Για το ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟ ΒΗΜΑ

Του Αρχιμ. Κυρίλλου Κωστοπούλου
Ιεροκήρυκος Ι. Μ. Πατρών
Δρος Θεολογίας

Αλήθεια, κατά την Αρχαιοελληνική Φιλοσοφία, σημαίνει την πραγματικότητα, την ακριβή γνώση των πραγμάτων και της εν γένει γνώσεως.

Η αλήθεια, όταν προσφέρεται ή υπάρχει ως μέτρο ζωής και όχι ως αντικειμενική μόνον απόδειξη ή ως ιδεολογική βεβαιότητα, τότε σημαίνει την πληρότητα της ζωής και όχι της σκέψεως. Και επομένως, η αλήθεια αυτή συνιστά την αληθινή ελευθερία, όπως έλεγαν και οι Ρωμαίοι Στωϊκοί φιλόσοφοι: «Deo servire est libertas» ή ο Απόστολος των Εθνών Παύλος: «Όπου το πνεύμα Κυρίου, εκεί ελευθερία» (Β΄ Κορ. 3, 17).

Με αυτό το πνεύμα η Ορθόδοξη Εκκλησία ως το Σώμα του Χριστού καθίσταται κιβωτός και ταμείο της αλήθειας: «Εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή» (Ιωάν. 14, 6). Έτσι η αλήθεια είναι τρόπος ζωής και όχι ιδεολογική πίστη.

Η Εκκλησία κατέχει την εν Χριστώ αλήθεια, όχι μόνον λόγω του περιεχομένου που υπάρχει στην Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση, αλλά και λόγω του περιεχομένου της όλης εν Χριστώ ζωής. Γι’ αυτό από τις πρώτες στιγμές της ζωής της ξεχώρισε την αλήθειά της από την πλάνη, από την μη – αλήθεια, από την αίρεση, που είναι η αυθαίρετη επιλογή ενός τμήματος της αλήθειας και η απολυτοποίησή του. Γι’ αυτό ο Ιερός Χρυσόστομος τονίζει: «Όταν της αληθείας τινές εκτραπώσι, πολλά πλανάσθαι ειώθασι» (PG 57, 421-422).

Τα δόγματα και οι κανόνες είναι «όροι» (termini, όρια) της αληθείας της Εκκλησίας, ενώ η ίδια η αλήθεια είναι αυτή η ίδια η ζωή της. Είναι η προσωπική σχέση, είναι η μετοχή και κοινωνία. Για τον λόγο αυτό η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν ξεχώρισε ποτέ την αλήθεια της από την ζωή της.

Η εν Χριστώ αλήθεια, την οποία κατέχει μόνον η Ορθόδοξη Εκκλησία, είναι η ουσιώδης πρόγευση της εσχατολογικής πραγματικότητος, της καινής κτίσεως ζωής, στην οποία θα εισέλθει ο άνθρωπος. Αυτή η εκκλησιαστική αλήθεια στον μέλλοντα αιώνα θα είναι η πλήρης εν Χριστώ ζωή. Ο Μ. Βασίλειος αναφωνεί: «Του Θεού και της επ’ αυτόν ελπίδος ουδέν τοις αληθείας ερασταίς προτιμότερον» (PG 32, 608B).

Έτσι, η Ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν ξεχώρισε την αλήθεια από την όλη ζωή της. Η διοίκηση, η τέχνη, η φιλανθρωπία και η όλη διδασκαλία και ζωή της φανέρωναν και φανερώνουν την οντολογική αλήθεια. Χωρίς αυτή την αλήθεια τα πάντα γεννάνε την απέχθεια και την αποστροφή.

Πώς, όμως, να κατανοηθεί αυτή η οντολογική εν Χριστώ αλήθεια από τον σημερινό άνθρωπο του υλιστικού πολιτισμού, της κατανάλωσης, του εγκλωβισμού στην ατομική ασφυκτικότητα και της κατανόησης του ανθρώπου ως αντικειμενικής μονάδας και τελικά ως μονάδας ανυπαρξίας;
Η αποστροφή της οντολογικής αλήθειας ως προς την ομολογία και βίωσή της αποτελεί βαρύτατο αμάρτημα. Ο Ίδιος ο Θεάνθρωπος Κύριος έχει πεί: «Ος γαρ εάν επαισχυνθή με και τους εμούς λόγους εν τη γενεά ταύτη τη μοιχαλίδι και αμαρτωλώ, και ο υιός του ανθρώπου επαισχθυνθήσεται αυτόν, όταν έλθη εν τη δόξη του πατρός αυτού μετά των αγγέλων των αγίων» (Μάρκ. 8, 38).

Πρέπει, όμως, να γνωρίζουμε ότι μόνον η εν Χριστώ ζωή εντός της Ορθοδόξου Εκκλησίας είναι η μήτρα θα λέγαμε της Θεολογίας και άρα της αποκαλυφθείσης αληθείας. Μόνον η αγιότητα εξασφαλίζει την οικείωση της θείας αληθείας και αποκαλύπτει την ουράνια ζωή. Οντολογική αλήθεια άνευ εκκλησιαστικής ζωής δεν είναι δυνατόν να υπάρξη.
Οι άνθρωποι που κρίνουν τον Χριστιανισμό για την ηθική του απόδοση και την ιστορική του χρησιμότητα δεν γνωρίζουν τι είναι αλήθεια.
Αυτός που βιώνει την Εκκλησία καθημερινώς, γνωρίζει και τι είναι οντολογική αλήθεια.

*Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα «Πελοπόννησος» των Πατρών στις 1/2/2015