Τα Τίμια Δώρα που έφεραν οι σοφοί της Ανατολής στο βασιλιά που είχε μόλις γεννηθεί ήταν χρυσός, λιβάνι και σμύρνα.
Το Λιβάνι ήταν ένα άρωμα που χρησιμοποιούσαν οι Ιουδαίοι και σαν δώρο συμβόλιζε πως ο Χριστός θα γινόταν αγαπητός.
Το Χρυσάφι ήταν το αγαθό των Βασιλιάδων, πράγμα που συμβόλιζε την ιδιότητα ως Βασιλιά που έχει ο Χριστός για τους Χριστιανούς.
Η Σμύρνα ήταν άρωμα που τοποθετούσαν στους νεκρούς για να μυρίζουν ωραία, πράγμα που συμβόλιζε πως ο Χριστός θα υπέφερε και θα πέθαινε.
Λιβάνι κοινώς λιβάνι η λιβανωτός: αρωματική ελαιώδης ρητίνη του δένδρου βοσουελλίας της καρτερεί-ου, πού φύεται στις αμμώδεις εκτάσεις της Αραβίας, της Σομαλίας, των Ινδιών και του Λιβάνου.
Χρησιμοποιήθηκε σαν θυμίαμα για κοσμική και λατρευτική χρήση από τα πανάρχαια χρόνια (Αιγύπτιοι, Βαβυλώνιοι, Εβραίοι).
Μύρα κοινώς μύρον ή μύρρα: αρωματική υδατοδιαλυτή ρητίνη του φυτού μύρρας της κομμιοφόρου και άλλων συγγενών πού φύονται στην Αραβία και την Αιθιοπία.
Στα δώρα των μάγων δόθηκαν οι εξής συμβολισμοί σε σχέση με τον Χριστό:
-ο χρυσός ως τιμή σ’ αυτόν ως τον νέο βασιλιά του κόσμου το λιβάνι ως Θεό
-η σμύρνα ως αυτόν που θα θυσιαζόταν για χάρη των ανθρώπων
Η σημασία των Δώρων
Στο εδάφιο 2:
Πού είναι αυτός που γεννήθηκε, ο βασιλιάς των Ιουδαίων;
Επειδή, είδαμε το αστέρι του στην ανατολή, και ήρθαμε για να τον προσκυνήσουμε (2:2).
Στο εδάφιο 11:
Και όταν ήρθαν στο σπίτι, είδαν το παιδί μαζί με τη Μαρία, τη μητέρα του, και πέφτοντας κάτω το προσκύνησαν, και ανοίγοντας τους θησαυρούς τους, του πρόσφεραν δώρα, χρυσάφι και λιβάνι και σμύρνα (2:11).
Προσκύνησαν αφού άκουσαν τον βασιλιά, αναχώρησαν, και ξάφνου, το αστέρι, που είχαν δει στην ανατολή, προπορευόταν απ’ αυτούς, μέχρις ότου, φτάνοντας, στάθηκε επάνω εκεί όπου ήταν το παιδί. Και καθώς είδαν το αστέρι, χάρηκαν με χαρά υπερβολικά μεγάλη (Ματθαίος 2:9-10). Προσκύνησαν με την καρδιά τους.
Του πρόσφεραν Δώρα βασιλικά. Προσφέρουν αυτό που λατρεύουν, τα εργαλεία τους, τα όπλα τους. Το λιβάνι και η σμύρνα, ήταν τα πιο ακριβά μυρωδικά καρυκεύματα, σε όλη τη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο. Το χρησιμοποιούσαν για θυσίες σε τελετές που έκαναν, στους ναούς τους, ή για να πάρουν χρησμούς. Υπάρχουν αρκετά βαβυλωνιακά κείμενα που βεβαιώνουν αυτό.
Τα δώρα τους ήταν φόρος υποτέλειας, ήταν τα όπλα τους, αυτό που θεωρούσαν πιο σημαντικό και το λάτρευαν. Στην Παλαιά Διαθήκη όταν ο βασιλιάς Εζεκίας, έδειξε στους Βαβυλώνιους τους θησαυρούς του και στους θησαυρούς υπήρχαν κατά πάσα πιθανότητα αυτά τα τρία (Β΄ Βασιλέων 20:13)
Τα δώρα των μάγων δεν ήταν δώρα για μωρό.
Συμβόλιζαν την προσκύνηση και υποταγή τους στο νέο βασιλιά.
Ήταν μια θυσία. Θυσίαζαν αυτό που πριν λάτρευαν.
Η μόνη κατάλληλη θυσία για το βασιλιά Χριστό, που δείχνει την αλλαγή στη ζωή μας, είναι να θυσιάσουμε αυτό που λατρεύουμε πριν πάμε στο Χριστό.
Οι μάγοι με την ελάχιστη γνώση τους, έστω έψαξαν και βρήκαν τον Ιησού.
Και θα με ζητήσετε, και θα με βρείτε, όταν με ζητήσετε με όλη σας την καρδιά
(Ιερεμίας 29:13) Ανεκτίμητο κειμήλιο της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου.
Τα Τίμια Δώρα είναι χρυσός, λίβανος και σμύρνα
O χρυσός βρίσκεται υπό την μορφή 28 επιμελώς σκαλισμένων επιπέδων πλακιδίων, ποικίλων σχημάτων (παραλληλογράμμων, τραπεζοειδών, πολυγώνων κτλ.) και διαστάσεων περίπου 5 εκ. χ 7 εκ. Κάθε πλακίδιο έχει διαφορετικό σχέδιο πολύπλοκης καλλιτεχνικής μικροεπεξεργασίας.
O λίβανος και η σμύρνα διατηρούνται ως μείγμα υπό την μορφή εξήντα δύο περίπου σφαιρικών χανδρών μεγέθους μικρής ελιάς.
Φυλάσσονται με ιδιαίτερη επιμέλεια στο θησαυροφυλάκιο της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου. Για λόγους ασφαλείας είναι κατανεμημένα σε διάφορες λειψανοθήκες, μόνο μέρος δε αυτών εκτίθεται για προσκύνηση των επισκεπτών της Ιεράς Μονής ή μεταφέρεται προς αγιασμό εκτός Αγίου Όρους στις κατά τόπους Ιερές Μητροπόλεις.
Γράφει ο Ευαγγελιστής Λουκάς για την Παναγία ότι «διετήρει πάντα τα ρήματα ταύτα εν τη καρδία αυτής» (Λουκ. Β’ 19, 51).
Πιστεύεται από τους θεολόγους ερμηνευτές ότι ένα μεγάλο μέρος από αυτά τα «ρήματα», τα λόγια και τα γεγονότα δηλαδή της ζωής του Κυρίου, η Θεοτόκος τα εκμυστηρεύθηκε στον Άγιο Απόστολο Λουκά ο οποίος και τα συμπεριέλαβε στο Ευαγγέλιο του.
Παράλληλα με τα άγια «ρήματα» του Κύριου, η Υπεραγία Θεοτόκος «διετήρει» και ότι άλλο σχετικό με την επίγεια ζωή του Κυρίου και τα Τίμια Δώρα.
Σύμφωνα με την ιστορικοθρησκευτική μας παράδοση, πριν την Κοίμηση της η Παναγία Μητέρα του Κυρίου τα παρέδωσε μαζί με τα Άγια Σπάργανα του Χριστού, την Τίμια Εσθήτα και την Αγία Ζώνη της στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων οπού και παρέμειναν μέχρι το έτος 400 μ.Χ. περίπου.
Κατά το έτος αυτό ο αυτοκράτορας Αρκάδιος τα μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη για αγιασμό του λάου και προστασία και προβολή της Βασιλεύουσας.
Εκεί παρέμειναν μέχρι και την άλωση της πόλης από τους Φράγκους το έτος 1204 μ.Χ. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν για λόγους ασφαλείας μαζί με αλλά ιερά κειμήλια στη Νίκαια της Βιθυνίας, προσωρινή πρωτεύουσα του Βυζαντίου, όπου και παρέμειναν για εξήντα περίπου χρόνια.
Με την υποχώρηση των Σταυροφόρων επί αυτοκράτορος Μιχαήλ Παλαιολόγου επεστράφησαν στην Κωνσταντινούπολη μέχρι την υποδούλωσή της στους Τούρκους το 1453 μ.Χ.
Μετά την Άλωση η Μάρω, χριστιανή σύζυγος του σουλτάνου Μουράτ Β΄ (1421-1451) και μητρυιά του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητού, τα μετέφερε αυτοπροσώπως στην Ιερά Μονή Αγίου Παύλου στο Άγιον Όρος.
Η Μονή αυτή της ήταν γνωστή αφού ο πατέρας της Γεώργιος Βράγκοβιτς, δεσπότης της Σερβίας, έκτισε το καθολικό της προς τιμή του Αγίου Μεγαλομάρτυρα Γεωργίου του Τροπαιοφόρου.
Κατά την αγιορείτικη παράδοση καθώς η Μάρω ανέβαινε από τον αρσανά (λιμάνι) στην Μονή, η Κυρία Θεοτόκος την εμπόδισε με υπερφυσικό τρόπο να πλησιάσει στη Μονή και έτσι να παραβιάσει το άβατον του Αγίου Όρους.
Αυτή υπάκουσε και παρέδωσε ταπεινά τα Τίμια Δώρα στους μοναχούς και πατέρες, οι όποιοι και έστησαν στο σημείο εκείνο της θεομητορικής παρουσίας ένα Σταυρό πού σώζεται μέχρι σήμερα και λέγεται «Σταυρός της Βασιλίσσης».
Το σουλτανικό έγγραφο με τις σχετικές πληροφορίες παραδόσεως των Τιμίων Δώρων φυλάσσεται στο αρχείο της Μονής του Αγίου Παύλου.
