Μεγάλη Σαρακοστή
της Μαρίας Δρόσου, Πρεσβυτέρας
Μεγάλη Σαρακοστή λέµε τις 40 µέρες πριν από την Κυριακή του Πάσχα, την περίοδο των επτά εβδοµάδων της νηστείας. Η πρώτη ονοµάζεται Καθαρή Εβδοµάδα και η τελευταία Αγία και Μεγάλη Εβδοµάδα.
Οι έξι πρώτες εβδοµάδες ονοµάζονται Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Αρχίζει από τον εσπερινό της Κυριακής της Τυροφάγου και συµπληρώνεται την Παρασκευή προ των Βαΐων. Το όνοµα της το πήρε από τον αριθµό τεσσαράκοντα (σαράντα), αριθµό ιερό, αφού τόσο ο Μωυσής στο όρος Σινά όσο και ο προφήτης Ηλίας στην έρηµο του Χωρήβ νήστεψαν επί σαράντα ηµέρες προτού συναντήσουν το Θεό. Κυρίως όµως Σαρακοστή ονοµάζεται επειδή γίνεται εις ανάµνηση της σαρανταήµερης νηστείας του Χριστού στην έρηµο, ο όποιος µετά τη βάπτιση Του και προτού αρχίζει τη δηµόσια δράση Του ενήστευσε «ηµέρας τεσσαράκοντα και νύκτας τεσσαράκοντα» (Ματθ.4,2). Την λέµε Μεγάλη για να την ξεχωρίζουµε από την νηστεία που προηγείται των Χριστουγέννων, η οποία χαρακτηρίζεται «Μικρή» επειδή είναι ελαφρότερη.
Η Μεγάλη Σαρακοστή καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα και είναι η αυστηρότερη από τις µεγάλες νηστείες της ορθόδοξης εκκλησίας. Η αρχική της διάρκεια ήταν έξι εβδοµάδες, ενώ αργότερα προστέθηκε και µία έβδοµη. Έτσι στην εποχή µας η Μεγάλη Σαρακοστή ξεκινά την Καθαρά ∆ευτέρα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο. Σε όλες τις Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής τελείται η Θ. Λειτουργία του Μ. Βασιλείου αντί της Θ. Λειτουργίας του Χρυσοστόµου.
Η κυρά Σαρακοστή
Η κυρά Σαρακοστή, το έθιµο της κυρά Σαρακοστής, είναι ένα από τα παλαιότερα ελληνικά έθιµα που σχετίζονται µε τη γιορτή του Πάσχα, το οποίο τείνει να εκλείψει στις µέρες µας. Η κυρα Σαρακοστή είναι ένα αυτοσχέδιο ηµερολόγιο για τις ηµέρες της Μεγάλης Σαρακοστής. Επειδή παλιά δεν είχαν τα σηµερινά ηµερολόγια για να µετρούν το πέρασµα της νηστείας, έφτιαχναν ένα µετρητάρι. Έπαιρναν δηλαδή ένα χαρτί και ζωγράφιζαν τη Σαρακοστή σαν µια καλόγρια, την κυρά Σαρακοστή.
Στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας η κυρά Σαρακοστή ήταν µια χάρτινη ζωγραφιά που απεικόνιζε µια γυναίκα, µε επτά πόδια, ένα για κάθε εβδοµάδα της σαρακοστής, µε σταυρωµένα χέρια γιατί προσεύχεται και µε κλειστό στόµα γιατί νηστεύει, δεν κουτσομπολεύει και δεν κατακρίνει. Το ηµερολόγιο αυτό συνόδευε µικρούς και µεγάλους στην νηστεία που προηγείται της εορτής του Πάσχα.
Το έθιµο της κυρά Σαρακοστής στις διάφορες περιοχές της Ελλάδας
Η κυρά Σαρακοστή είχε, όπως προαναφέρθηκε, εφτά πόδια όσες και οι εβδοµάδες της µεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι κι έτσι ήξεραν πόσες εβδοµάδες νηστείας απέµεναν µέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο έκοβαν και το τελευταίο χάρτινο πόδι, το οποίο δίπλωναν και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο. Τοποθετούσαν έπειτα το σύκο αυτό µαζί µε άλλα και σε όποιον το έβρισκε θεωρούνταν ότι του έφερνε γούρι.
Σε άλλες περιοχές τοποθετούσαν το πόδι στο ψωµί της Ανάστασεως. Οποιος έβρισκε στο κομμάτι του το ποδι ήταν ο τυχαιρός. Σε άλλα µέρη της Ελλάδας, η κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγµένη από χαρτί αλλά από ζυµάρι. Το ζυµάρι φτιαχνόταν από αλεύρι, αλάτι και νερό. Μια τρίτη παραλλαγή θέλει την κυρά Σαρακοστή φτιαγµένη από πανί και γεµισµένη µε πούπουλα. Ωστόσο σηµαντική διαφορά έχει η κυρά Σαρακοστή που έφτιαχναν στον Πόντο. Εκεί κρέµαγαν από το ταβάνι µια πατάτα ή ένα κρεµµύδι που πάνω του είχε καρφωµένα εφτά φτερά κότας, το ηµερολόγιο αυτό το ονόµαζαν «κουκουρά». Κι εδώ κάθε εβδοµάδα αφαιρούσαν ένα φτερό κι έτσι µέτραγαν το χρόνο µέχρι την Ανάσταση.
Discussion about this post