«Ο ΠΛΗΓΩΜΕΝΟΣ ΑΕΤΟΣ» (Γρηγόριος ο Θεολόγος)
Δεν του `φτανε η αρρώστια και οι δυσκολίες της άσκησης, ήρθε και η κατακραυγή του κόσμου. Λες και όλοι όλα τα περίμεναν απ` αυτόν.

Σήμερα κληρικοί από τη μια πόλη΄ αύριο μοναχοί από το τάδε μοναστήρι. Είχε παραγίνει το κακό και τρέχανε στο Γρηγόριο. Αν επενέβαινε, αν συμβούλευε αυτός, κάτι θα γινότανε, θα τον άκουγαν αρκετοί. Οι πιστοί σκανδαλίζονταν με την άθλια συνήθεια.

Ποια ήταν η συνήθεια; Των συνεισάκτων. Ναι, υπήρχαν άγαμοι κληρικοί και προπαντός μοναχοί και μοναχές, που στο σπίτι τους είχανε συνείσακτες και συνεισάκτους. Ένας μοναχός, δηλαδή, εκεί που ασκήτευε είχε και μοναχή, μια γυναίκα που επίσης ασκήτευε. Το ίδιο και μια μοναχή, συνέβαινε στο σπίτι που ασκήτευε να έχει καλέσει κι έναν μοναχό. Ο Γρηγόριος δεν κατηγορούσε τον άλφα ή τον βήτα μοναχό ή μοναχή, ότι τάχα έχουνε σχέσεις σαρκικές. Αλλά λέγονταν πολλά και οπωσδήποτε ο κίνδυνος μεγάλος.
-Δεν το καταλαβαίνετε, δύστυχοι αδελφοί – τους έλεγε και τους έγραφε – δεν το καταλαβαίνετε ότι αμαρτάνετε; Μου λες, αδελφέ, ότι «εγώ εγκρατεύομαι κι ας έχω συνείσακτη». Το δέχομαι και μακάρι έτσι να είναι, μα δεν σκέπτεσαι πόσο σκανδαλίζεις τον κόσμο; Οι άνθρωποι έχουνε πάθη, που δεν τα συγκρατούν. Κι όταν σε βλέπουνε με συνείσακτη, το πρώτο που σκέπτονται είναι ότι κι εσύ δε συγκρατείς τα πάθη σου. Τι άλλο νομίζεις θα σκεφτούν; Έπειτα, εσύ μπορεί να είσαι πολύ δυνατός και να νικάς το φυσικό πάθος. Ο άλλος μοναχός όμως, που δεν είναι τόσο δυνατός, παίρνει συνείσακτη και υποκύπτει, νικιέται. Άντεξες τον πειρασμό σήμερα και μένεις παρθένος, πολύ ωραία! Ξέρεις αν θα αντέξεις και αύριο; Γίνεσαι λοιπόν αίτιος μεγάλου κακού. Στο κάτω κάτω, αν δεν μπορείς να μείνεις παρθένος, ας είχες παντρευτεί. Ο γάμος δεν είναι ντροπή! Νόμιμος και «τίμιος» είναι κι ευλογείται από την Εκκλησία μας.

Ο βίος της παρθενίας είναι ανώτερος, αλλά πρέπει να τον τηρείς, να μην τον φαλκιδεύεις. Η γνώμη μου είναι ότι με το να συναναστρέφονται καθημερινά ο μοναχός και η μοναχή, χάνουνε την καθαρότητά τους, ακόμα κι αν δεν υποκύπτουνε στα πάθη της σάρκας. Διώχτε μοναχοί τις συνείσακτες και σεις μοναχές τους συνείσακτους, μην ατιμάζετε την παρθενία και το μοναχισμό. Ανεπηρέαστος από την παρουσία της γυναίκας δεν είναι κανείς!

Γνήσιος ασκητής είναι αυτός που μηχανεύεται τρόπους να ξεφύγει από τους πειρασμούς, όχι αυτός που τους επιζητεί. Όταν μόνοι σας φέρνετε πειρασμό στο σπίτι σας, φέρνετε το θάνατο, διώχτε τον αμέσως! Αλλιώς, κατάρα και για τους άλλους. Ελευθερωθείτε λοιπόν, οι ίδιοι και να γινήτε για τους άλλους ευλογία!
Οι φήμες για περιπτώσεις συνεισάκτων έδιναν κι έπαιρναν. Ασχήμιες από αυτούς κι από αυτές, σκανδαλισμός των πιστών. Και οι δικαιολογίες των ίδιων των συνεισάκτων άφθονες. Αυτές ιδιαίτερα εκνευρίζανε το Γρηγόριο, που ξέσπασε:

-Σε ποιον τα λέτε, αδελφοί; Γέρασα κι έλιωσα στην άσκηση και συνεχώς πολεμάω τα πάθη μου… τέλος δεν έχουνε τ` άθλια… Θα μου πείτε τώρα εσείς ότι τα νικήσατε και δεν τα φοβόσαστε; Και είσαστε ακόμα νέοι! Μα όταν εγώ ήμουν νέος, τα πολέμαγα νύχτα μέρα και ιδροκοπούσα να τα υποτάξω! Κοιμόμουνα στο χώμα, νήστευα τελείως για μέρες πολλές και πάλι δυσκολευόμουνα! Έκανα χιλιάδες μετάνοιες, κλεινόμουνα στο κελλί σαράντα μέρες, τα δάκρυά μου μουσκεύανε το μαύρο ράσο μου. Ακόμη και τώρα που γέρασα φοβάμαι τα πάθη και ασκητεύω. Μένω μόνος με τα δέντρα και τα θηρία, στους βράχους και στην ερημιά. Στο ασκητήριό μου δεν έρχονται και δε βλέπω γυναίκες. Ποιον θα κοροϊδέψετε, αδελφοί, όλοι ξέρουμε ότι φωτιά είναι η μία σάρκα και άχυρο η άλλη… όσο πιο κοντά βρίσκονται, τόσο πιο μεγάλος ο κίνδυνος. Ν` αφήσετε τις προφάσεις και να τιμήσετε το ιερό δώρο της παρθενίας. Όποιος έχει «αγαπητή» κι όποια έχει «αγαπητό» δεν βλέπει βασιλεία του Θεού!

Περιπαιχτικά, την εποχή εκείνη τη συνείσακτη μοναχή την ονόμαζαν «αγαπητή» και το συνείσακτο μοναχό «αγαπητό». Καταλαβαίνει κανείς τι διασυρμός γινότανε.
Τέτοια και χειρότερα είχε να αντιμετωπίσει ο εξασθενημένος Γρηγόριος, με πρόσωπα μάλιστα, που συχνά του ήτανε γνωστά. Η περίπτωση που τον στενοχώρησε περισσότερο ήτανε του Αδελφίου. Πνευματικό του τέκνο, αρχοντόπουλο, με πολλά χρήματα και υποστατικά. Ζούσε στα Ναύιλα, κοντά στη Ναζιανζό. Ερχότανε και συμβουλευότανε το Γρηγόριο. Τώρα είχε καιρό να φανεί. Και τα μαντάτα φτάσανε μα τον Ευπράξιο. Το και το, γέροντα…
-Ο καλό μας Αδέλφιος αναστάτωσε τους χριστιανούς. Τις σκλάβες που είχε από το μακαρίτη πατέρα του, τις χρησιμοποίησε για τις επιθυμίες του. Είναι αυτές που έδωσες την ευλογία σου να αφοσιωθούνε στο Θεό, να γίνουν μοναχές. Και τώρα υποχρέωσε μερικές να γίνουν ερωμένες του…

Έβαλε το κεφάλι κάτω. Πνίγηκε από ντροπή. Το πνευματικό του τέκνο… Μήπως δεν μπορούσε ο Αδέλφιος να παντρευτεί; Ποια η ανάγκη να γίνει ιερόσυλος; Γιατί, αυτός που αφαιρεί με εκβιασμό την παρθενία της αφιερωμένης, ιερόσυλος είναι. Έγραψε αμέσως γράμμα συμβουλευτικό και αυστηρό στον Αδέλφιο και πήρε το βράδυ να προσεύχεται γι` αυτόν, να μετανοήσει, να ελευθερωθεί από τον πειρασμό, να σταματήσει και ο σκανδαλισμός.

Σιγά σιγά τα πνεύματα ηρεμούσαν. Τα νέα που έφερνε ο Ευπράξιος και άλλοι περαστικοί δείχνανε ότι ο λόγος του Γρηγορίου έπιανε τόπο. Βέβαια, υπήρχαν οι αμετανόητοι. Αλλά πολλοί τον άκουσαν και συμμορφώθηκαν. Είχε, αγαπητέ θαυμαστή του Γρηγορίου, δημιουργηθεί ένα ιερό κλίμα γύρω από το πρόσωπό του. Ένας πέπλος μυστηρίου, θα λέγαμε. Άλλοτε ποίμαινε, αγωνιζότανε σε δημόσιους χώρους ή στεκότανε σε θρόνους μεγάλους και μπαινόβγαινε στα παλάτια. Τότε κυριαρχούσε με τις ευθύνες του και το λόγο του. Τώρα όμως; Τώρα η άσκηση και οι ελλάμψεις, για τις οποίες όλοι μάθαιναν, τον έντυσαν με φωτοστέφανο. Μ` αυτό μπήκε ο ιερός άνδρας στις καρδιές των καλοπροαίρετων χριστιανών. Και τον άκουγαν και τον πρόσεχαν όσο μπορούσαν. Γι` αυτό, ενώ άφησε τον κόσμο χάριν της αδιάλειπτης προσευχής, ο κόσμος έστηνε αυτί να ακούσει τη συμβουλή του, τη γνώμη του για τούτο και για κείνο. Έτσι επιδρά ο ασκητής, έτσι ευεργετεί τον κόσμο, αυτός είναι ο τρόπος της διακονίας του.

Από το βιβλίο του Στυλιανού Παπαδόπουλου, καθηγητού Πανεπιστημίου