Ήθελα ν’ απαντήσω στην ερώτηση με την οποία έκλεισα το προηγούμενο γράμμα μου, το πώς δηλαδή πρέπει να ζει κανείς. Επειδή, όμως, πλησίαζε η ονομαστική σου γιορτή, σκέφτηκα ότι θα ήταν πιο σωστό να σου στείλω τις καλύτερες ευχές μου γι’ αυτή τη μέρα.
Σου εύχομαι πάνω απ’ όλα καλή υγεία, γιατί αυτή είναι η προϋπόθεση αποκτήσεως και απολαύσεως κάθε αγαθού. Πραγματικά, ένας άρρωστος και αδύναμος άνθρωπος, του οποίου οι αισθήσεις δεν λειτουργούν φυσιολογικά, τί μπορεί ν’ απολαύσει;
Μοναδική εξαίρεση αποτελούν οι πνευματικές παρηγορίες. Αυτές δεν εξαρτώνται από την κατάσταση της υγείας μας και μπορούν να παρουσιαστούν ακόμα και σε καιρό σωματικών βασανιστηρίων. Οι άγιοι μάρτυρες τότε ακριβώς που υποβάλλονταν στο μαρτύριο, ευφραίνονταν πραγματικά, όπως έλεγαν και όπως έδειχναν ξεκάθαρα.
Τι άλλο να σου ευχηθώ ; Συνήθως στις γιορτές εύχονται ευτυχία. Ευτυχία, λοιπόν, σου εύχομαι κι εγώ. Γιατί, όμως , κάνουμε αυτή την ευχή; Είναι αλήθεια ότι κανένας μέχρι σήμερα δεν έχει καθορίσει με σαφήνεια και ακρίβεια το τι είναι ευτυχία και το ποιος είναι πραγματικά ευτυχισμένος. Θαρρώ πως ευτυχισμένος είναι όποιος νιώθει έτσι.
Όταν, λοιπόν, σου εύχομαι ευτυχία, αυτό ακριβώς σου εύχομαι: Να νιώθεις πάντα ευτυχισμένη! Και επειδή οι άνθρωποι έχουν τόσο διαφορετικές επιθυμίες, τόσο διαφορετικά γούστα και, συνακόλουθα, τόσο διαφορετικές απόψεις για την ευτυχία, που μπερδεύεται κανείς για τα καλά, σου ξεκαθαρίζω δίχως περιστροφές:
Όσο δεν ζεις πνευματικά, μην περιμένεις ευτυχία. Η διανοητική και η σαρκική ζωή , όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές, δίνουν κάτι σαν ευτυχία. Μα δεν πρόκειται παρά για μια φευγαλέα και απατηλή γεύση ευτυχίας, που γρήγορα χάνεται.
Πέρα απ’ αυτό, όταν η διανοητικότητα και η σαρκικότητα κυριαρχούν στον άνθρωπο, τότε η ψυχή και το σώμα ταράζονται από εμπαθείς λογισμούς, επιθυμίες και συναισθήματα. Το δηλητήριο των παθών δηλητηριάζει τον άνθρωπο, όπως το αφιόνι , αλλά τον κάνει να ξεχνάει πρόσκαιρα τη δυστυχία του, όπως πάλι το αφιόνι.
Η πνευματική ζωή, απεναντίας, απαλλάσσει τον άνθρωπο από τα πάθη, του προσφέρει ευλογίες του πνεύματος και τον κάνει αληθινά και ολοκληρωτικά ευτυχισμένο. Φτάνουν, άραγε, οι παραπάνω δυό ευχές;
Δεν νομίζω. Αν η ζωή σου τέλειωνε στη γη, τότε, βέβαια, θα ήταν αρκετό να πω: Εύχομαι να είσαι υγιής και ευτυχισμένη. Καθώς, όμως, η ζωή σου δεν τελειώνει εδώ, αλλά συνεχίζεται και πέρα από τον τάφο- εκεί είναι , μάλιστα, που βρίσκει κανείς την αληθινή ζωή, -τότε, για να έχουν πληρότητα οι ευχές μου, οφείλω να προσθέσω και τούτο:
Εύχομαι να κριθείς άξια για την άλλη ζωή και ν’ απολαύσεις την αιώνια μακαριότητά της. Παρακαλώ τον Κύριο να σε οδηγήσει «αβρόχοις ποσί» σ’ εκείνη τη ζωή, την αληθινή, και να σε καταστήσει κληρονόμο της ουράνιας βασιλείας Του.
Βέβαια, θεωρείς -το ξέρω- ότι, για να μπεις στην ουράνια βασιλεία, θα βιώσεις πολύ σκληρές συνειδησιακές καταστάσεις. Δεν αμφισβητώ ότι θα παρουσιαστούν μέσα σου καταστάσεις κρίσιμες , θα είναι όμως και σκληρές;
Για την ώρα θα πω τούτο μόνο: Και θα είναι και δε θα είναι. Επειδή τα βιώματα της παιδικής ηλικίας έχουν μεγάλη σημασία, πιστεύω, ότι, ειδικά για σένα, δεν θα είναι πολύ σκληρές. Ήδη τις αντιμετωπίζεις αποτελεσματικά. Φτάνει να έχεις το νου σου και να μην κάνεις πίσω.
Σκέφτηκα να σου στείλω ζαχαρωτά για τη γιορτή σου. Δεν ξέρω, όμως, αν θα μπορέσω να βρω. Θα προσπαθήσω.
Ίσως δεν έχεις ξεχάσει ότι κάποτε, σε μια συνάντησή μας, σου μίλησα για ένα εξαιρετικά λεπτό στοιχείο, πιο λεπτό κι από το φως, που λέγεται αιθέρας. Ας παραδεχθούμε ότι υπάρχει πραγματικά, όχι μόνο θεωρητικά.
Πιστεύω ότι αυτό το στοιχείο εισχωρεί παντού, αποτελώντας το πιο μικρό τμήμα της ενυπόστατης ύλης. Πιστεύω ακόμα ότι μέσα σ’ αυτό το στοιχείο κινούνται όλα τα μακάρια πνεύματα των αγγέλων και των αγίων.
Άλλωστε, το «ένδυμα»- ας το πω έτσι- των αγγέλων και των αγίων αποτελείται από το ίδιο στοιχείο, καθώς επίσης και το περίβλημα της ψυχής μας (αυτό αφορά και το πνεύμα , που θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε «ψυχή της ψυχής μας». ).
Η ψυχή αυτή καθεαυτή είναι άυλη. Το περίβλημα της όμως αποτελείται απ’ αυτό το αιθέριο στοιχείο, το σχετικά άυλο, που χρησιμεύει ως διάμεσο ανάμεσα στην άυλη ψυχή και το υλικό σώμα. Μέσω του αιθέρα επιδρά η ψυχή στο σώμα και το σώμα στην ψυχή. Καθώς, όμως, ο αιθέρας είναι το περίβλημα και όλων των άλλων πνευμάτων, χρησιμεύει επίσης ως διάμεσος ανάμεσα σ’ αυτά και τις ψυχές μας.
Ας έρθω τώρα σ’ εσένα. Ζεις στη Μόσχα. Όταν βρίσκεσαι μέσα στο διαμέρισμά σου, οι τοίχοι σε εμποδίζουν να κοιτάξεις έξω. Μα κι όταν βγεις έξω, τα κτίρια της πόλης σε εμποδίζουν να κοιτάξεις μακριά. Όπου κι αν στρέψεις το βλέμμα σου, διάφορα εμπόδια σου κόβουν τη θέα.
Αν, όμως, μπορούσες να σηκωθείς μ’ ένα αερόστατο πάνω από τη Μόσχα, θα έβλεπες ανεμπόδιστα όχι μόνο ολόκληρη την πόλη, αλλά και τα προάστιά της ακόμα. Κι αν σηκωνόσουνα ψηλότερα, όλο και ψηλότερα, θα έβλεπες και την Αγία Πετρούπολη και το Παρίσι και το Λονδίνο..
Ας γυρίσουμε όμως στους αγίους. Ο αιθέρας, το στοιχείο για το οποίο μιλάμε, βρίσκεται παντού. Δεν συναντάει πουθενά κανένα εμπόδιο. Όπως το φως περνάει μέσ’ απ’ το γυαλί, μας κι από τους τοίχους κι από το έδαφος κι απ’ οτιδήποτε άλλο. Αλλά κι εκείνοι που κινούνται στον αιθέρα, μπορούν, όταν χρειαστεί, να περνούν μέσ’ απ’ οτιδήποτε, όπως ακριβώς ο αναστημένος Κύριος μπήκε «των θυρών κεκλεισμένων» στο δωμάτιο, όπου ήταν συναγμένοι οι απόστολοι ( Ιω. 20:19 ).
Πιάνουν βέβαια, έναν ορισμένο χώρο, αλλά, όταν τους δοθεί σχετική εντολή ή άδεια, μετακινούνται αμέσως μέσω του αιθέρα οπουδήποτε χρειάζεται, χωρίς να συναντούν ή έστω να βλέπουν εμπόδια. Όταν δεν χρειάζεται να μετακινηθούν, μένουν στη θέση τους και κοιτάζουν προς κάθε κατεύθυνση τί υπάρχει και τί συμβαίνει.
Όταν το βλέμμα τους στρέφεται στη γη ,βλέπουν καθαρά κι εμάς τους αμαρτωλούς . Βλέπουν όχι μόνο τα σώματά μας, αλλά και τις ψυχές μας, όπως είναι. Δεν τις βλέπουν κατευθείαν, αλλά μέσω του περιβλήματος της ψυχής, που είναι όμοιο με το δικό τους περίβλημα και με το στοιχείο μέσα στο οποίο ζουν και κινούνται . Γιατί η κατάσταση της ψυχής αντανακλάται ακριβώς στο περίβλημά της.
Υπόθεσε τώρα ότι δύο άνθρωποι κάθονται και συζητούν. Η ψυχή του καθενός έχει τη δική της διάθεση. Κανένας τους δεν βλέπει τί υπάρχει στην ψυχή του άλλου, λόγω του υλικού, παχυλού περιβλήματος του σώματος, που κρύβει την ψυχή.
Οι άγγελοι και οι άγιοι, όμως, αν τους παρατηρούσαν , θα έβλεπαν τις ψυχές τους, όπως είναι, και τί υπάρχει μέσα τους, γιατί, καθώς είπα, τόσο η κατάστασή τους όσο και το περιεχόμενό τους αντανακλώνται στο περίβλημά τους. Αν μέσα στην ψυχή υπάρχουν άγιες σκέψεις και άγια συναισθήματα, τότε το περίβλημά της είναι φωτεινό. Κάθε άγιο συναίσθημα έχει τη δική του χαρακτηριστική φωτεινότητα.
Αν, απεναντίας , οι σκέψεις και τα συναισθήματα δεν είναι ολοκάθαρα, τότε το περίβλημα της ψυχής δεν είναι φωτεινό. Κάθε ακάθαρτο συναίσθημα έχει κι αυτό τη διαθήκη του χαρακτηριστική ζοφερότητα, που άλλοτε είναι σαν την ομίχλη και άλλοτε σαν το νυχτερινό σκοτάδι.
Υπόθεσε ότι μπορείς να προσλάβεις αγγελικό σώμα, ν’ αποκτήσεις αγγελική όραση και ν’ ανέβεις στα ουράνια. Τότε, κοιτάζοντας στη γη, θα μπορούσες να δεις ανάμεσα στον πληθυσμό της ανθρώπους φωτεινούς, ανθρώπους αμυδρόφωτους, ανθρώπους μουντούς και ανθρώπους σκοτεινούς.
Θα έβλεπες , μάλιστα, σκοτεινούς τους λαμπροφορεμένους και φωτεινούς τους φτωχοντυμένους , αν οι ψυχές των πρώτων ήταν ακάθαρτες και των δεύτερων καθαρές. Έτσι μας βλέπουν οι πολίτες του ουρανού και, ανάλογα με την κατάστασή μας , χαίρονται ή θλίβονται.
Πώς σε βλέπει άραγε, η αγία, που τ’ όνομά της έχεις, ιδιαίτερα τώρα, που σε προσέχει πιο στοργικά μια και εσύ στρέφεσαι σ’ αυτήν πιο θερμά; Πώς σε βλέπει και ο φύλακας άγγελός σου; Πώς σε βλέπει ο ίδιος ο Κύριος , που κάθεται στα δεξιά του Θεού Πατέρα, αλλά συνάμα , όπως έχει υποσχεθεί , βρίσκεται μαζί μας παντοτινά, ως τη συντέλεια του κόσμου; Σε βλέπουν έτσι όπως είσαι στην πραγματικότητα.
Δισταχτικά κάνω τέτοιες ερωτήσεις γιατί δε θέλω να σε στενοχωρήσω τη μέρα της γιορτής σου. Απεναντίας, μάλιστα, επιθυμώ να σου δώσω πνευματική παρηγοριά και χαρά. Βλέπεις, δεν μπορώ να φανταστώ πως από τον ουρανό φαίνεσαι σκοτεινή. Δεν πρόφτασες να γίνεις σκοτεινή. Δεν αμφιβάλω πως είσαι φωτεινή και εύχομαι ειλικρινά οι πολίτες του ουρανού να σε βλέπουν πάντα φωτεινή. Τότε θα είσαι κοντά τους από τούτη δω τη ζωή!
«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
γράμματα σε μια ψυχή»
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
-250x180.jpg)
