Αναφορές και επισημάνσεις για τη Σύνοδο στην Κρήτη

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Η Σύνοδος στην Κρήτη των Προκαθημένων και των Μητροπολιτών – εκπροσώπων δέκα εκ των δεκατεσσάρων Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών απέτυχε να επιτελέσει το σκοπό της. Χρειάστηκαν 55 χρόνια για να παρουσιαστεί η εικόνα μιας διαιρεμένης Ορθόδοξης ποιμαίνουσας Εκκλησίας.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος δικαίως ήταν δύσθυμος κατά τη λήξη της Συνόδου. «Από την κούραση», μας είπε Μητροπολίτης, που είναι αλήθεια. «Από τη συναίσθηση της ιστορικής του ευθύνης» μας είπε κάποιος άλλος. Πράγματι η ιστορική του ευθύνη είναι μεγάλη. Ως πρόεδρος Της απέτυχε να δείξει στην οικουμένη ενωμένη την Ορθόδοξη Εκκλησία. Είναι όντως επαχθές για την υστεροφημία του το ότι δεν εκπροσωπήθηκαν στη Σύνοδο τα περίπου δύο τρίτα των Ορθοδόξων Χριστιανών. Η μεγάλη προπαγανδιστική προσπάθεια, που έγινε να προβληθεί πως στη Σύνοδο της Κρήτης ενισχύθηκε η ενότητα των Ορθοδόξων, έπεσε στο κενό. Η πραγματικότητα πίσω από τα στημένα σκηνικά είναι αδυσώπητη.

Επί πλέον, μετά από πενήντα πέντε χρόνια επεξεργασίας των θεμάτων οι συνελθόντες στην Κρήτη Αρχιερείς κατέληξαν αντί Εγκυκλίου, με την οποία θα ενημερώνονταν οι πιστοί για τις αποφάσεις της Συνόδου, σε ένα άσχετο προς τις εργασίες της Συνόδου Μήνυμα! Αυτό είναι μια μέτριας ποιότητας έκθεση ιδεών, που μιλάει επί παντός του επιστητού, από τον φονταμενταλισμό, τη σχέση της χριστιανικής πίστεως με τις επιστήμες (…) και την …οικολογική κρίση, έως τη σχέση της Εκκλησίας με την πολιτική… Μιλάει για όλα χωρίς να λέγει τίποτε. Ένα μόνο θέμα έξω από αυτά της Συνόδου, αλλά μέσα στις καρδιές όλων των Ορθοδόξων θα έπρεπε να αναφερθεί και δεν αναφέρθηκε. Είναι η βεβήλωση της Αγίας Σοφίας από τους κατακτητές της. 

Ακόμη μετά από πενήντα πέντε χρόνια επεξεργασίας στη Σύνοδο κατέληξαν να συζητήσουν μόνο τα έξι, από τα δέκα – εννέα με τη σύμπτυξη δύο – θέματα που είχαν αποφασιστεί το 1976. Αυτά ήσαν η Ορθόδοξος Διασπορά, το Αυτόνομο και ο τρόπος ανακηρύξεώς του, τα κωλύματα γάμου, η νηστεία, η αποστολή της Εκκλησίας στο σύγχρονο κόσμο και οι σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο. Δεν συζητήθηκαν το Αυτοκέφαλο και ο τρόπος ανακηρύξεως αυτού, τα Δίπτυχα και το ζήτημα του κοινού ημερολογίου. Πλην του θέματος της σχέσης των Ορθοδόξων με τους ετεροδόξους τα άλλα, όπως προβλεπόταν, δεν παρουσίασαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ούτε στους ίδιους τους συμμετέχοντες στη Σύνοδο. Ίσως μόνο οι λίγες εγκριθείσες τροπολογίες στο θέμα της διασποράς να προκαλέσουν κάποιες αντιδράσεις στα απόντα πατριαρχεία Αντιοχείας και Μόσχας. Πάντως ήσαν τόσο ανιαρά τα θέματα που συζητήθηκαν επί μιαν εβδομάδα στην Κρήτη, ώστε ο κατά τα άλλα πολύ φιλικός και υποστηρικτικός του Φαναρίου Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος πρότεινε σύντομα να συνεδριάσει πάλι η Σύνοδος για να ασχοληθεί με θέματα που απασχολούν τους πιστούς…

Σημειώνεται ότι ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος στην παρέμβασή του στην Ιεραρχία του Μαΐου 2016 τόνισε ότι η Σύνοδος στην Κρήτη δεν μπόρεσε να βρει την ταυτότητά της, απασχολούμενη «με μόνο έξι θέματα άνευρα ανεπίκαιρα, χωρίς ιδιαίτερη στοχοθεσία και μερικά από αυτά είναι αποδεσμευμένα από την παράδοση των Πατέρων». 

Μόνο στο θέμα της σχέσης της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τον υπόλοιπο κόσμο υπήρξε αυξημένη δυστοκία στη σύνταξη του τελικού κειμένου. Υπήρξαν σημεία του, στα οποία ο Πατριάρχης Ρουμανίας απείλησε ότι δεν θα τα υπογράψει αν δεν προστεθούν οι τροπολογίες που πρότεινε, οι οποίες και πέρασαν. Τελικά το κείμενο πρέπει να μην έχει ικανοποιήσει το Φανάρι, αλλά δεν ικανοποιεί και το σύνολο του πληρώματος της Εκκλησίας. Για το εν λόγω κείμενο, το σημαντικότερο της Συνόδου, δεν υπήρξε οποιαδήποτε ενημέρωση του Τύπου! Το τελικό κείμενο δόθηκε στη δημοσιότητα χωρίς σχόλια. Και ενώ υπάρχει η πληροφορία ότι υπήρξαν αρχιερείς που δεν το υπέγραψαν, όπως οι Λεμεσού και Μόρφου από την Κύπρο, ή υπέγραψαν με «κάθε επιφύλαξη», όπως ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου, από πλευράς ενημέρωσης τηρείται σιγή ιχθύος, ενώ στα κείμενα που κυκλοφορήθηκαν εμφανίζονται όλοι ότι υπέγραψαν κανονικά……Περισσότερα για το κείμενο των σχέσεων της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τους ετεροδόξους θα αναφερθούν στη συνέχεια.

Κατά την εβδομάδα της Συνόδου στην Κρήτη υπήρξε η πρόβλεψη της συμμετοχής των συμμετασχόντων σ’ Αυτήν στη Θεία Λατρεία, αλλά και της παρακολούθησης προγράμματος ψυχαγωγίας με συναυλία και χορούς από βρακοφόρους της Κρήτης….Μητροπολίτης που δεν πήγε στο ψυχαγωγικό πρόγραμμα μας είπε στενοχωρημένος ότι σκέφτεται τους Πατέρες που συμμετέσχον στις Οικουμενικές και Τοπικές Συνόδους πώς περνούσαν την ημέρα τους, τον Μέγα Αθανάσιο, τον Άγιο Σπυρίδωνα και όλους τους υπόλοιπους. Τότε μόνο προσευχή, άσκηση, νηστεία και μελέτη. Τώρα, στην Κρήτη, οι πολλοί λίγη εργασία και στη συνέχεια ανάπαυση σε ξενοδοχεία και ψυχαγωγία…

Στην ενημέρωση του Τύπου πέρα από τη δυσφορία που προκάλεσε ο τρόπος συμπεριφοράς των εξ Αμερικής εθελοντών, που είχαν επιφορτισθεί με την εξυπηρέτηση των δημοσιογράφων, η ενημέρωση ήταν πλημμελής, οπωσδήποτε στα γραπτά κείμενα, ενώ υπήρξε και αγανάκτηση των συμμετασχόντων στη Σύνοδο Αρχιερέων ως προς τη γραμματειακή υποστήριξη και ιδιαίτερα στις μεταφράσεις στη ρωσική γλώσσα. 

Στο δεύτερο μέρος θα συνεχισθούν οι γενικές επισημάνσεις και στη συνέχεια θα υπάρξει αναφορά στα επί μέρους θέματα της Συνόδου της Κρήτης και στο πώς η κάθε τοπική Εκκλησία αντιμετώπισε τη Σύνοδο, για να ολοκληρωθεί η όλη εργασία με μια καταγραφή των ανά τον κόσμο Ορθοδόξων και πώς είδαν τα ξένα και τα ελληνικά ΜΜΕ την εν λόγω Σύνοδο.