Ο Άγιος Προφήτης, Πρόδρομος και Βαπτιστής Ιωάννης, αποτελεί ορόσημο και ταυτόχρονα γέφυρα μεταξύ Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Προπορεύθηκε του Ιησού Χριστού και με την διδασκαλία του προετοίμασε τον κόσμο να Τον υποδεχθεί. Θεωρείται ως ο μεγαλύτερος των προφητών, όχι ως προς την ηλικία, αφού έζησε μόνο τριάντα χρόνια, αλλά ως προς την χάρη και την δόξα. Ο ίδιος ο Χριστός ανέφερε ότι κανένας άνθρωπος δεν στάθηκε μεγαλύτερος από τον Ιωάννη.
Ο Ιωάννης ήταν γιος του ιερέα Ζαχαρία και της ενάρετης Ελισάβετ, η οποία ήταν στείρα. Ο Θεός λυπήθηκε την ατεκνία τους και τους έστειλε το δώρο του (Ιωάννης = Δώρο Θεού). Ο αρχάγγελος Γαβριήλ μήνυσε στον Ζαχαρία ότι η γυναίκα του θα γεννήσει αγόρι και να του δώσει το όνομα Ιωάννης. Στην αρχή ο Ζαχαρίας δεν πίστεψε στα λόγια του Γαβριήλ και γι’ αυτό τιμωρήθηκε να μείνει μουγκός έως την ημέρα που θα βαπτιζόταν το παιδί που θα έφερνε στον κόσμο η Ελισάβετ. Έτσι και έγινε. Οκτώ ημέρες μετά την γέννηση του μωρού, όταν ζητήθηκε από τον πατέρα να φανερώσει το όνομα του παιδιού, εκείνος έγραψε σε μια πινακίδα το όνομα «Ιωάννης» και αμέσως επανήλθε η ομιλία του.
Μέχρι τα τριάντα του χρόνια ο Ιωάννης ζει ασκητική ζωή στην έρημο της Ιουδαίας και την έχει αφιερώσει ολοκληρωτικά στην προσευχή. Τρεφόταν με ακρίδες (τις τρυφερές άκρες των φυτών) και άγριο μέλι. Όσο μεγάλωνε, μεγάλωνε και η χάρη του. Όταν μεταφέρθηκε στις όχθες του Ιορδάνη Ποταμού άρχισε να κηρύττει την έλευση του Σωτήρα.
Το κήρυγμά του ήταν κήρυγμα μετάνοιας.
«Μετανοείτε· Ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών», φώναζε, ενώ βάπτιζε πολλούς από αυτούς που έρχονταν να τον ακούσουν. Εκεί τον συνάντησε και ο Χριστός και του ζήτησε να τον βαπτίσει. Εκείνος αρνήθηκε, όμως ο Χριστός επέμενε, και έτσι ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βάπτισε τον Ιησού Χριστό στα νερά του Ιορδάνη Ποταμού.
Τα τίμια λόγια του Προδρόμου ενοχλούσαν τις διεφθαρμένες συνειδήσεις των Φαρισαίων και τουβασιλιά Ηρώδη, ο οποίος και τον φυλάκισε. Σε κάποια γιορτή των γενεθλίων του, ο Ηρώδης ζήτησε από την Σαλώμη να του χορέψει και της υποσχέθηκε με όρκο να της δώσει ό,τι του ζητήσει. Η Ηρωδιάς, η μητέρα της, που φθονούσε τον Ιωάννη, είπε στην κόρη της να ζητήσει το κεφάλι του προφήτου μέσα σ’ ένα πιάτο. Με το μαρτυρικό αυτό τέλος, ο προφήτης και πρόδρομος Ιωάννης προπορεύτηκε στον Άδη, για να κηρύξει την έλευσή του Ιησού Χριστού στους απ’ αιώνος θανόντας.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο αναφέροντας το όνομά του μετά την Παναγία στις προσευχές και στις δεήσεις.
Στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο είναι αφιερωμένες έξι ημέρες του χρόνου:
7 Ιανουαρίου (γιορτή προς τιμήν του)
24 Φεβρουαρίου (1η & 2η εύρεση της Τίμιας Κεφαλής του)
25 Μαϊου (3η εύρεση της Τίμιας Κεφαλής του)
24 Ιουνίου (η γέννησή του)
29 Αυγούστου (αποτομή της Τίμιας Κεφαλής του), και
23 Σεπτεμβρίου (η εκ πνεύματος αγίου σύλληψή του).
