Γιατί εκδηλώνονται οι κακίες στον άνθρωπο;

Ἡ σωστὴ χρήση τῶν νοημάτων καὶ τῶν πραγμάτων δημιουργεῖ τὴ σωφροσύνη, τὴν ἀγάπη καὶ τὴ γνώση, ἐνῶ ἡ παράλογη χρήση αὐτῶν δημιουργεῖ τὴν ἀκολασία, τὸ μίσος καὶ τὴν ἄγνοια.

«Ἑτοίμασες μπροστά μου τράπεζα» καὶ τὰ ἑξῆς. Ἡ τράπεζα ἐδῶ σημαίνει τὴν πρακτικὴ ἀρετή• διότι αὐτὴ ἑτοιμάσθηκε ἀπὸ τὸ Χριστὸ γιὰ τὸν ἀγώνα μας ἐναντίον ἐκείνων πού μας θλίβουν.

Τὸ «λάδι», ποὺ λιπαίνει τὸ νοῦ, σημαίνει τὴ θεωρία τῶν γεγονότων τὸ «ποτήρι τοῦ Θεοῦ σημαίνει τὴ γνώση τοῦ Θεοῦ τὸ «ἔλεος» αὐτοῦ σημαίνει τὸν Λόγο αὐτοῦ καὶ Θεό.

Διότι αὐτὸς μὲ τὴν ἐνανθρώπησή του ἀναζητεῖ ὅλες τὶς ἡμέρες νὰ βρεῖ καὶ νὰ φέρει κοντά του ὅλους ἐκείνους ποὺ θὰ σωθοῦν, ὅπως ἀκριβῶς τὸν Παῦλο. «Ὁ οἶκος» σημαίνει τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, στὴν ὁποία καταλήγουν καὶ ἐγκαθίστανται γιὰ πάντα οἱ ἅγιοι. Τέλος «ἡ μακρότητα τῶν ἡμερῶν» σημαίνει τὴν αἰώνια ζωή.

Οἱ κακίες ἐκδηλώνονται στὸν ἄνθρωπο ἐξ αἰτίας τῆς κακῆς χρήσεως τῶν δυνάμεων τῆς ψυχῆς, δηλαδὴ τοῦ ἐπιθυμητικοῦ, τοῦ θυμοειδοῦς καὶ τοῦ λογιστικοῦ. Τῆς λογιστικῆς δυνάμεως κακὴ χρήση εἶναι ἡ ἄγνοια καὶ ἡ ἀφροσύνη, ἐνῶ τῆς θυμοειδοῦς δυνάμεως καὶ τῆς ἐπιθυμητικης κακὴ χρήση εἶναι τὸ μίσος καὶ ἡ ἀκολασία.

Σωστὴ χρήση αὐτῶν εἶναι ἡ γνώση καὶ ἡ φρόνηση, ἡ ἀγάπη καὶ ἡ σωφροσύνη. Ἐὰν συμβαίνει αὐτό, δὲν ὑπάρχει τότε κανένα κακὸ στὰ ὅσα κτίσθηκαν καὶ δημιουργήθηκαν ἀπὸ τὸ Θεό.

Δὲν εἶναι οἱ τροφὲς κακές, ἀλλὰ ἡ γαστριμαργία, οὔτε ἡ παιδοποιία εἶναι κακή, ἂλλ’ ἡ πορνεία• οὔτε ἡ δόξα εἶναι κακό, ἀλλ’ ἡ ματαιοδοξία. Ἐὰν τὰ πράγματα ἔχουν ἔτσι, τότε δὲν ὑπάρχει κανένα κακὸ στὰ ὄντα, παρὰ μόνο ἡ κακὴ χρήση αὐτῶν, ἡ ὁποία συμβαίνει ἐξ αἰτίας τῆς ἀδιαφορίας τοῦ νοῦ γιὰ τὴ φυσικὴ γεωργία.

Ὁ μακάριος Διονύσιος λέγει ὅτι τὸ κακὸ στοὺς δαίμονες εἶναι ὁ παράλογος θυμός, ἡ μὴ λογικὴ ἐπιθυμία, καὶ ἡ ἀπερίσκεπτη φαντασία. Ἡ ἀλογία, ἡ μωρία καὶ ἡ ἀπερισκεψία εἶναι στὰ λογικὰ ὄντα στερήσεις τοῦ λόγου, τοῦ νοῦ καὶ τῆς περισκέψεως. Αὐτὲς οἱ στερήσεις ἔκαναν τὴν ἐμφάνισή τους μετὰ ἀπὸ τὶς ἕξεις. Ἄρα λοιπὸν ὑπῆρξε ἐποχὴ κατὰ τὴν ὁποία οἱ δαίμονες εἶχαν λόγο, νοῦ καὶ εὐλαβῆ περίσκεψη. Ἐφόσον τὸ πράγμα ἔχει ἔτσι, οὔτε οἱ δαίμονες εἶναι ἐκ φύσεως κακοί, ἀλλ’ ἔγιναν κακοὶ ἐξ αἰτίας τῆς κακῆς χρήσεως τῶν φυσικῶν δυνάμεων.

Ἀλλὰ ἀπὸ τὰ πάθη δημιουργοῦν τὴν ἀκολασία, ἄλλα τὸ μίσος, καὶ ἄλλα καὶ τὴν ἀκολασία καὶ τὸ μίσος.

H πολυφαγία καὶ ἡ καλοφαγία εἶναι αἴτια ἀκολασίας, ἐνῶ ἡ φιλαργυρία καὶ ἡ κενοδοξία εἶναι αἴτια μίσους πρὸς τὸν πλησίον μας. Ἡ φιλαυτία, ποὺ εἶναι ἡ μητέρα αὐτῶν, εἶναι αἰτία καὶ τῶν δυὸ αὐτῶν παθῶν.

Φυλαυτία εἶναι ἡ ἐμπαθὴς καὶ παράλογη ἀγάπη πρὸς τὸ σῶμα, στὴν ὁποία ἀντιτίθεται ἡ ἀγάπη καὶ ἡ ἐγκράτεια. Ἐκεῖνος ποὺ ἔχει τὴ φιλαυτία, εἶναι φανερὸ ὅτι ἔχει ὅλα τὰ πάθη.

Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής