Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά

Όπου γίνεται και κατά το δυνατόν έκθεση του μυστηρίου του Βαπτίσματος του Χριστού.

Χθες εκκλησιαζόμενος και εγώ μαζί σας και προεορτάζων την ημέρα των Φώτων σας ανέπτυξα τα αρμόζοντα και είπα προς την αγάπη σας περί του Βαπτίσματος του Χριστού, του οποίου εμείς αξιωθήκαμε, ότι είναι επίγνωση του Θεού και υπόσχεση προς τον Θεό.

Πίστη μεν και επίγνωση της εν Θεώ αληθείας, συνθήκη δε και υπόσχεση δια έργα και λόγους και συμπεριφορές που αρέσουν στον Θεό.

Υπολειπόταν δε να μιλήσουμε για το χωρίο του Ευαγγελίου που αναγνώσθηκε τώρα και λέει: «Και ιδού ανεώχθησαν αυτώ οι ουρανοί και είδεν (ο Ιωάννης) το πνεύμα του Θεού καταβαίνον ως περιστεράν και ερχόμενον επ’ αυτόν και ιδού φωνή εκ των ουρανών λέγουσα· ούτος εστιν o Υιός μου o αγαπητός, εν ω ευδόκησα».

Μέγα και υψηλό είναι, αδελφοί, το μυστήριο του Βαπτίσματος του Χριστού, το όποιον περιέχεται στους λίγους αυτούς λόγους· δυσθεώρητο και δυσερμήνευτο και όχι λιγότερο δυσκατάληπτο. Όπως λοιπόν κατά τη δημιουργία μετά το λόγο του Θεού: «Ποιήσωμεν ανθρωπον κατ’ εικόνα ημετέραν και καθ’ ομοίωσιν», πλάσθηκε στο πρόσωπο του Αδάμ ή φύση μας και φάνηκε σ’ αυτήν (την ανθρώπινη φύση μας) ο τριαδικός χαρακτήρας της καθ’ υπόστασιν δημιουργού τριαδικής θεότητας δια του εμφυσήματος στον Αδάμ του ζωαρχικού Πνεύματος του Θεού, ενώ κατά τη δημιουργία των υπολοίπων κτισμάτων που έγιναν μόνον με λόγο (είπε και εγεννήθησαν), μόνον ο Υιός Λόγος και ό λέγων Πατήρ φανερώθηκαν, έτσι και τώρα, οπότε αναδημιουργείται η φύση μας εν Χριστώ, φανερούμενο το άγιο Πνεύμα με την κάθοδό του από τους ουρανούς στον Χριστό που βαπτιζόταν στον Ιορδάνη, φανέρωσε το μυστήριο της σωτηρίας των λογικών κτισμάτων από την ανωτάτη και τα πάντα δημιουργούσα Τριάδα.

Αλλά για ποιο λόγο κατά τη στιγμή που δημιουργείται και κατά τη στιγμή που αναδημιουργείται ο άνθρωπος φανερώνεται το μυστήριο της αγίας Τριάδος; Όχι μόνον διότι από όλα τα επίγεια κτίσματα ο άνθρωπος είναι ο μόνος μύστης και προσκυνητής της, αλλά διότι είναι και ο μόνος που πλάσθηκε κατ’ εικόνα της. Διότι τα μεν άλογα ζώα έχουν μόνον ζωτικό πνεύμα, το οποίο μάλιστα δεν είναι αθάνατο, στερούνται δε τελείως νου και λόγου. Τα δε υπεραισθητά όντα, δηλαδή οι άγγελοι και οι αρχάγγελοι, ως νοεροί και λογικοί έχουν νου και λόγο, αλλ’ όχι και πνεύμα ζωοποιούν, διότι δεν έχουν ούτε και σώμα για να ζωοποιηθεί από αυτό. Ο άνθρωπος δε μόνος κατ’ εικόνα της τρισυπόστατης θεότητας έχει νου και λόγο και πνεύμα και ζωοποιεί το σώμα, επειδή έχει και σώμα.

Και να, λέει, «ανεώχθησαν αυτώ οι ουρανοί». Συγκεντρώστε λοιπόν τον νου σας, αδελφοί, παρακαλώ, και προσέξτε με ακρίβεια στα λεγόμενα και τη σημασία τους, για να καταλάβετε τη δύναμη του μυστηρίου της Βαπτίσεως του Χριστού. Η κατάδυση λοιπόν του Χριστού στο νερό προεικόνιζε την κατάβασή του στον Άδη. Έτσι κατά τον ίδιο τρόπο και η ανάδυσή του από το νερό προεικόνιζε την Ανάστασή του εκ νεκρών. Κατά φυσικό λοιπόν λόγο και ακολουθία μόλις ανέβηκε από το νερό, αμέσως άνοιξαν γι’ αυτόν οι ουρανοί. Διότι και κατά την καθοδόν του στον Άδη, όταν κρύφτηκε για εμάς στη γη και έπειτα αναστήθηκε, άνοιξε τα πάντα και για τον εαυτόν του και για εμάς· όχι μόνον τα υπόγεια και τα επίγεια αλλά και αυτόν τον ανώτατον ουρανό, στον οποίον αργότερα όταν αναλήφθηκε σωματικώς πρόδρομος για χάρη μας εισήλθε.

Έχοντας δε ο Χριστός ψυχή και σώμα, τα όποια προσέλαβε από εμάς για χάρη μας, με το σώμα υπέστη τα πάθη και τον θάνατο και την ταφή για χάρη μας και ανέδειξε την ανάστασή του από τον τάφο αθανασία και αυτού του σώματος, και παρέδωσε σ’ εμάς να τελούμε σε ανάμνηση την αναίμακτη θυσία και να απολαμβάνουμε μέσω αυτής τη σωτηρία. Με τη ψυχή κατήλθε στον Άδη και επανήλθε και μετέδωσε σε όλους φως αΐδιο και ζωή και ως δείγμα τούτου μας παρέδωσε να τελούμε το άγιον Βάπτισμα και με αυτό να έχουμε τη σωτηρία, εφ’ όσον με κάθε ένα από τα δύο μυστήρια -Θεία Ευχαριστία και Βάπτισμα- θεοποιούνται και τα δύο, και ψυχή και σώμα, δεχόμενα τα σπέρματα της αθάνατης ζωής. Διότι από τα δύο αυτά μυστήρια εξαρτάται όλη η σωτηρία μας, εφόσον σ’ αυτά περιλαμβάνεται όλη η σωτηρία του Θεού Λόγου.

(Συνεχίζεται)