Αν και σε όλα σχεδόν τα καθολικά χωριά του νησιού υπάρχει ναός αφιερωμένος στην Παναγία, ο ναός της Παναγίας στο Βρυσί (“Η Παναγία η Βρυσιώτισσα”) αποτελεί σήμερα το μεγαλύτερο Θεομητορικό προσκύνημα της Καθολικής Εκκλησίας της Τήνου.
Η Παναγία στο Βρυσί ήταν ένα μικρό ξωκκλήσι της ενορίας Ταραμπάδου που όμως απέκτησε τεράστια σημασία για ολόκληρη την τοπική Καθολική Εκκλησία. Με δεδομένη την απουσία σημαντικών γραπτών μαρτυριών, ο ιστορικός π. Μάρκος Φώσκολος στη σημαντική μελέτη του για το Βρυσί, συγκέντρωσε όλα τα στοιχεία (έγγραφα και προφορικές μαρτυρίες) που αναφέρονται στην εξιστόρηση της εύρεσης της εικόνας του Βρυσιού που όπως αναφέρει κινείται στα όρια του θρύλου και της ιστορίας.
Σύμφωνα με την παράδοση, η Παναγία εμφανίστηκε στο όνειρο μοναχής που ανήκε στο Τρίτο Τάγμα του Αγίου Φραγκίσκου και της ανέφερε, υποδεικνύοντας την περιοχή, ότι είναι κρυμμένη κάτω από το χώμα και θέλει να βγει. Η μοναχή αναφέρει το γεγονός, αντιμετωπίζεται με δυσπιστία αλλά τελικά με την παραίνεση του Καθολικού Επισκόπου ξεκινάνε οι έρευνες που οδηγούν στην εύρεση της εικόνας της Παναγίας στο σημείο που χτίστηκε στη συνέχεια το ξωκλήσι.
Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, η εικόνα της Παναγίας της Βρυσιώτισσας κατασκευάστηκε μάλλον στην Κωνσταντινούπολη, μεταφέρθηκε στην Τήνο γύρω στο 1453 και τοποθετήθηκε στο ξωκλήσι. Το ξωκλήσι αργότερα κατέρρευσε ή καταστράφηκε από εισβολείς και η εικόνα παρέμεινε στα ερείπια μέχρι να βρεθεί από τη μοναχή .Η επικρατέστερη θεωρία της προέλευσης του ονόματος “Βρυσί”, το αποδίδει στη φυσική πηγή της περιοχής.
Το κτιριακό συγκρότημα βρίσκεται σε μοναδικό πράσινο τοπίο και περιλαμβάνει, πέρα από το παλιό ξωκλήσι, το μεταγενέστερο καθολικό (19ου αι.), μεγάλο ξενώνα και βοηθητικούς χώρους. Ο εσωτερικός διάκοσμος είναι εντυπωσιακός με τα αγάλματα, τις σπηλιές, τις μαρμάρινες επιγραφές στα ελληνικά και λατινικά.
Τον Δεκαπενταύγουστο, αλλά και κάθε Μάη (από το 1912) πραγματοποιείται μεγάλο πανηγύρι.
-120x86.jpg)
