Δρ Χαραλάμπης Μ. Μπούσιας, Μέγας Υμνογράφος της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας
Στην εποχή μας, που οι αυθεντικοί λογοτέχνες αποτελούν είδος σε ανεπάρκεια και τα υψηλά πνευματικά αναστήματα συμπαρασύρονται από το ρεύμα των πονηρών ημερών μας, η διατήρηση της μνήμης μιάς αυθεντίας των γραμμάτων, ενός αγίου κοσμοκαλόγερου, που το κορυφαίο του έργο είναι γνωστό και έξω από τα σύνορα της χώρας μας, όπως είναι ο μεγάλος Κυρ Αλέξανδρος, είναι επιβεβλημένη.

Ο μοναδικός αυτός Σκιαθίτης λογοτέχνης έζησε την εκούσια φτώχεια, για να μπορέσει να τραγουδήσει με την πέννα του τα πάθια και τους ατέλειωτους καημούς του κόσμου.
Δεν τον ενθυμούμαστε μόνο στις 3 Ιανουαρίου, την ημέρα της οσιακής του εκδημίας, αλλά καθημερινά, αφού ο Παπαδιαμάντης είναι πάντοτε επίκαιρος. Ο λόγος του σαγηνεύει, οι γραφές του ανυψώνουν, η πίστη του στερεώνει, το παράδειγμα της ζωής του μετουσιώνει, οι ήρωές του, γνήσια ηρωικοί, απλοί, Ορθόδοξοι Έλληνες μαζί με τους αγίους των εξωκλησιών και του αγίου Ελισσαίου κατανύσουν και ευφραίνουν τη διάνοια των αναγνωστών του. Τι κι αν πέρασε πάνω από ένας αιώνας από το θάνατό του. Ζεί και θα ζεί, για να ευφραίνει σαν καλλίφωνος ψάλτης της Ορθοδοξίας, με καθαρό μέταλλο φωνής και λόγο, όπως σημειώνει ο επόμενος των τρόπων του και της γραφίδος του, σύγχρονος μεγάλος λογοτέχνης μας, Παντελής Β. Πάσχος, και να ενώνει νοσταλγικά Ελλάδα και Ορθοδοξία. Έχει καταφέρει ο Κυρ Αλέξανδρος να προσφέρει στους νεοέλληνες ένα ιδανικό αμάλγαμα γνήσιας και υψηλής τέχνης, που εκφράζει την καρδιά και την ψυχή του Νέου Ελληνισμού, τις πληγές και τα οράματα του Γένους μας.

Το πρόσωπό του μεγάλου μας λογοτέχνη και το έργο του στέκεται πολύ ψηλά και είναι τόσο ιερό, που μόνο με θαυμασμό, αγάπη, ενδόμυχη υποχρέωση στην προσφορά του και τη συνέπεια του βίου του μπορούμε ν’ αναφερόμαστε σ’ αυτά. Όποιο εγκώμιο και αν γράψει κανείς για τον Κυρ Αλέξανδρο είναι αδύνατο να σταθεί μπροστά στα πνευματικά υψώματα του γίγαντος αυτού του αθανάτου ελληνικού πνεύματος.

Στα Παπαδιαμαντικά γράμματα προβάλλεται ο λαός του Θεού, που πορεύεται μέσα στην κοσμική ματαιότητα, για να κάνει τον κόσμο Εκκλησία, για να θεώσει τον άνθρωπο. Καταγράφει «τα πάθια και τους καημούς», τα βάσανα του ανθρώπου που δεν έχουν τελειωμό. Και με την καταγραφή τους ο ίδιος ο συγγραφέας δε μένει απαθής, αλλά συγκλονίζεται απ’ αυτά, που γίνονται και δικά του πάθη, αφού ζεί βιωματικά την Εκκλησία. Σ’ αυτήν όλοι έχουν τη θέση τους και όλοι καταξιώνονται, όταν αγωνίζονται για την απόκτηση της αρετής. Το μεγάλο μυστήριο που ιερουργείται στα κείμενα του Παπαδιαμάντη είναι η μεταμόρφωση των ανθρώπων του κόσμου και της ανθρώπινης κοινωνίας σε ευχαριστιακή σύναξη και θεανθρώπινη κοινότητα. Ίσως μονάχα το λογοτεχνικό χάρισμα και η συνέπεια της ζωής του Κυρ Αλέξανδρου, που συνδύαζε αγωνιστικό πνεύμα, ταπείνωση και θείο φωτισμό, μπορούν να καταγράψουν και να φανερώσουν αυτή τη μεγάλη δυνατότητα της αγιότητος, το πως, δηλαδή, ένας κόσμος πεπερασμένος γίνεται αιώνιος και μια κοινωνία πόνου και δακρύων μεταβάλλεται σε ευχαριστιακή κοινότητα αγιωσύνης.

Δεν κοιμήθηκε για να περάσει στη φθορά στις 3 Ιανουαρίου του 1911 πάμφτωχος στη Σκιάθο ο Κυρ Αλέξανδρος ψάλλοντας το περίφημο δοξαστικό της εορτής των Θεοφανείων «Την χείρά Σου την αψαμένην την ακήρατον κορυφήν του Δεσπότου». Κοιμήθηκε για να περάσει στην αφθαρσία, αφού έκτοτε όχι μόνο η γη της Σκιάθου, αλλά όλη η πνευματική γη της Ελλάδος μοσχοβόλησε με τα λογοτεχνικά κείμενά του, του φτωχού σε υλικά αγαθά, αλλά πλουσίου σε πνευματικά, κυρ Αλέξανδρου. Αυτού που αν δεν πέθαινε από ασθένεια, το κρύο εκείνο γενναριάτικο ξημέρωμα στη Σκιάθο, θα πέθαινε σε λίγο από την πείνα, γιατί αυτή είναι η κοινή μοίρα των ανθρώπων που θέλουν να ζούν τη ζωή του Χριστού, τη ζωή της ευσεβείας και της χρηστοηθείας.