Προσευχή: Από τον Αγιο Ιωάννη της Κλίμακος ως τον Αγιο Παΐσιο τον Αγιορείτη

Παταπίου μοναχού Καυσοκαλυβίτου-(…) Δ’ Κυριακή των Νηστειών, του αγίου Ι­ω­αν­νου της Κλι­μα­κος σήμερα, και πο­ρευ­ο­με­νοι προς το Πα­σχα, δεν παύ­ου­με α­πο το να συ­νει­δη­το­ποι­ου­με, ο­τι αυ­τη η πο­ρεί­α δεν ει­ναι πα­ρα μι­α α­νε­ξα­ντλη­τη α­νο­δι­κη κλι­μα­κα α­πο­κτη­σε­ως των α­ρε­των.

Όπως ο Θεός είναι άπειρος έτσι και η δυνατότητα που έχουμε όλοι οι άνθρωποι να Τον συναντήσουμε και να ενωθούμε με Αυτόν είναι απεριόριστη. Άλλωστε η αρετή δεν έχει όρια, σύμφωνα με τον άγιο Γρηγόριο Νύσσης, και κάθε άνθρωπος μπορεί να επιδιώξει την αρετή.

Η σημερινή Κυριακή είναι αφιερωμένη στη μνήμη ενός μεγάλου διδασκάλου της ορθόδοξης πνευματικότητας και της προσευχής: του οσίου Ιωάννου του Σιναίτου, μίας αντιπροσωπευτικής μορφής της ορθόδοξης άσκησης, στο διάβα των αιώνων. Κι αυτό, γιατί εκείνο που ζητάει από μας η Εκκλησία είναι να εμπλουτίσουμε τον πνευματικό και διανοητικό εσωτερικό μας κόσμο. Και από την άποψη αυτή η Μεγάλη Σαρακοστή είναι ένα βιωματικό ταξίδι στο βάθος του είναι μας. Της αναζήτησης νοήματος. Της ανακάλυψης από τον άνθρωπο του θεικού νοήματος της ζωής του, του κρυμμένου βάθους της.
(…) Η προσευχή για όλους τους ασκητικούς πατέρες της Εκκλησίας, είναι τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών. Για τον όσιο Ιωάννη της Κλίμακος η προσευχή είναι: συμφιλίωση με τον Θεό, συγχώρηση των αμαρτημάτων, τοίχος που μας προστατεύει από τις θλίψεις, έργο των Αγγέλων, η μελλοντική ευφροσύνη, πηγή των αρετών, πρόξενος των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος, τροφή της ψυχής, φωτισμός του νού, πέλεκυς που χτυπά την απόγνωση, διάλυση της λύπης, καθρέπτης της πνευματικής προόδου, δήλωση της πνευματικής κατάστασης.

(…) Κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, η Εκκλησία επιστρατεύει τις δυνάμεις της και διοργανώνει τον πνευματικό αγώνα και την προσευχή συλλογικά, στο πλαίσιο της όλης λατρευτικής της ζωής. Γι᾿ αυτό και πολλαπλασιάζονται οι καιροί της προσευχής και εκτείνονται σε μήκος οι Ακολουθίες του νυχθημέρου. Ακόμη και στον κόσμο, οι ενοριακοί ναοί μετατρέπονται κατά κάποιον τρόπο σε καθολικά μοναστηριών και οι πιστοί, οι εν τω κόσμω, καλούνται σε ανάλογη επιστράτευση θείας λατρείας και προσευχής.
(…) Μία από τις τελειότερες εκφράσεις αγάπης είναι το να προσευχόμαστε για τους άλλους.
Την αλήθεια αυτή καθώς και την αξία της τονίζει ο όσιος Παίσιος ο Αγιορείτης:

«Η καρδιακή προσευχή βοηθάει όχι μόνο τους άλλους αλλά και τον ίδιο τον εαυτό μας, γιατί βοηθάει να έρθει η εσωτερική καλωσύνη. Όταν ερχόμαστε στη θέση του άλλου, έρχεται φυσιολογικά η αγάπη, ο πόνος, η ταπείνωση, η ευγνωμοσύνη μας στο Θεό με τη συνεχή δοξολογία, και τότε η προσευχή για το συνάνθρωπό μας γίνεται ευπρόσδεκτη από τον Θεό και τον βοηθάει». Και σε ερώτηση για το πως καταλαβαίνει ότι με την προσευχή του βοηθήθηκε ο άλλος, απαντάει: «Το πληροφορείται από τη θεία παρηγοριά που νιώθει μέσα του μετά από την πονεμένη του καρδιακή προσευχή που έκανε. Πρέπει όμως πρώτα τον πόνο του άλλου να τον κάνεις δικό σου πόνο και ύστερα να κάνεις και καρδιακή προσευχή. Η αγάπη είναι ιδιότητα θεική και πληροφορεί τον άλλον».
Χαρακτηριστική είναι στο σημείο αυτό η θεολογική ταύτιση του οσίου Παισίου του Αγιορείτου με τον όσιο Ιωάννη της Κλίμακος. Διδάσκει ο δεύτερος: «Μην αρνείσαι να προσεύχεσαι για κάποια ψυχή που σου το ζήτησε, έστω κι αν δεν διαθέτεις καρποφόρο προσευχή. Γιατί η πίστη εκείνου που ζήτησε την προσευχή, έσωσε πολλές φορές κι εκείνον που προσευχήθηκε και μάλιστα με συντριβή καρδίας. Μην υπερηφανεύεσαι, εάν προσεύχεσαι για άλλους και εισακούεσαι, γιατί είναι η πίστη εκείνων, που ενήργησε, ώστε να εισακουσθεί η προσευχή σου».

(…) Από την έρημο του θεοβαδίστου Όρους Σινά, και την Κλίμακα του οσίου Ιωάννου, αλλά και από το Άγιον Όρος, από τα χρόνια του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά ως τις μέρες μας, με την αγιοκατάταξη του οσίου Παισίου του Αγιορείτου, στέλνονται στον κόσμο μας ανάσες προσευχής και ανταύγειες αιωνιότητας. Και σήμερα, εν μέσω Μεγάλης Τεσσαρακοστής, όχι μόνο αντλούμε δύναμη και ελπίδα, όχι μόνο λαμβάνουμε υπόδειγμα αγιαστικής βιοτής και εμπειρίας, αλλά κυρίως ομολογούμε τη βιωματική πεποίθηση που είχαν και ακτινοβολούσαν όλοι οι Άγιοι, ανάμεσά τους και οι Αγιορείτες, πως ο Χριστός ανέστη!

Αποσπάσματα Ομιλίας του συγγραφέα, που εκφωνήθηκε κατά τον Κατανυκτικό Εσπερινό της Δ΄ Κυριακής των Νηστειών, 10 Απριλίου 2016, στον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αθανασίου Ιωαννίνων της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων, παρουσία του σεβασμιωτάτου μητροπολίτου Ιωαννίνων κ. Μαξίμου.