Του Γιώργου Ν.Παπαθανασόπουλου
Για επουσιώδη θέματα, που ελάχιστα ενδιαφέρουν τον Ορθόδοξο πιστό, θα συνέλθει η Πανορθόδοξη Σύνοδος το 2016. Αυτό είναι το συμπέρασμα μετά την ολοκλήρωση, στις 2 Απριλίου 2015, των εργασιών της Ειδικής Διορθοδόξου Επιτροπής επί της Προπαρασκευής των κειμένων Αυτής.
Από τα εννέα κείμενα που είχαν προς επεξεργασία για αποφάσεις ή/και «επιμέλεια» στην Επιτροπή δεν συζητήθηκαν καθόλου τα τέσσερα, της Ορθοδόξου Διασποράς, του Αυτοκεφάλου και του τρόπου ανακηρύξεως αυτού, του Αυτονόμου και του τρόπου ανακηρύξεως αυτού και των Διπτύχων.
Από τα υπόλοιπα πέντε δεν υπήρξε συμφωνία στα δύο, στο ζήτημα του κοινού ημερολογίου και σ’ αυτό των κωλυμάτων γάμου. Στα τρία υπήρξε σύγκληση απόψεων. Αυτά είναι το περί νηστείας, το κοινό ζήτημα των σχέσεων των Ορθοδόξων Εκκλησιών προς τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο και προς την οικουμενική κίνηση και αυτό της διακήρυξης περί της συμβολής των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών στην επικράτηση των χριστιανικών ιδεωδών, της ειρήνης, της ελευθερίας, της αδελφοσύνης και της αγάπης μεταξύ των λαών και άρση των φυλετικών διακρίσεων.
Επί του θέματος του κοινού ημερολογίου οι εκπρόσωποι των Εκκλησιών που ακολουθούν το Ιουλιανό (παλαιό) ημερολόγιο (Σημ. Ρωσίας, Σερβίας, Βουλγαρίας, Πολωνίας, Γεωργίας) δεν δέχθηκαν οποιαδήποτε συζήτηση αλλαγής του ισχύοντος σ’ αυτές ημερολογίου. Δεν δέχθηκαν καν να εξεταστούν τα επιστημονικά δεδομένα, ώστε, κατά τη γνώμη των εκπροσώπων του Φαναρίου και άλλων Εκκλησιών, να αποδειχθεί η ατέλεια του Ιουλιανού ημερολογίου. Απέρριψαν επίσης την πρόταση να υπάρξει μνεία ότι σύμφωνα με τα αστρονομικά δεδομένα το Γρηγοριανό ημερολόγιο είναι ακριβέστερο του Ιουλιανού. Το Φανάρι επιδίωξε χωρίς επιτυχία να υπάρξει έστω μια ευχή συγκλήσεως απόψεων, ώστε να αρχίσει προσπάθεια καθιέρωσης κοινής ημερομηνίας για το Πάσχα με τους Λατίνους και τους Προτεστάντες. Το θέμα θα συζητηθεί στην Προσυνοδική Πανορθόδοξη Διάσκεψη, τον προσεχή Ιούνιο, αλλά δεν φαίνεται ότι μπορεί να περάσει η επιδίωξη του Φαναρίου περί «κοινού ημερολογίου».
Στα κωλύματα του γάμου η Προπαρασκευαστική Επιτροπή εξέτασε την απόφαση της Β΄ Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως, που είχε συνεδριάσει από τις 3 έως τις 12 Σεπτεμβρίου 1982. Σε αυτήν αναφέρεται ότι κώλυμα γάμου υπάρχει στους εξ αίματος και εξ αγχιστείας συγγενείς μέχρι και του 5ου βαθμού συμπεριλαμβανομένου, κατά τον 54ο Κανόνα της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου. Μέλη της Επιτροπής (Σημ. Κυρίως αυτά της Ρωσίας, της Σερβίας και της Γεωργίας) θεώρησαν ότι η «επιμέλεια» του προς συζήτηση κειμένου περιλαμβάνει και την αλλαγή του και πρότειναν οι μεν Ρώσοι το κώλυμα γάμου να γίνει ελαστικότερο και να ισχύει μόνο έως και τον 4ο βαθμό συγγενείας, οι δε Γεωργιανοί να καταστεί αυστηρότερο και το κώλυμα γάμου να ισχύει έως και τον 7ο βαθμό. Οι υπόλοιποι ζήτησαν να παραμείνει η απόφαση που πρότεινε η Προσυνοδική του 1982. Το θέμα παραπέμφθηκε στην Προσυνοδική Διάσκεψη, χωρίς κάποια ελπίδα σύγκλησης των απόψεων.
Έγινε επίσης συζήτηση αλλά δεν ελήφθη απόφαση για το πώς η Εκκλησία αντιμετωπίζει τον πολιτικό γάμο και αν αυτός, στην περίπτωση που έχει προηγηθεί χρονικά, αποτελεί κώλυμα ιερολογίας του γάμου. Δεν υπήρξε επίσης απόφαση για το αν το ζευγάρι που έχει τελέσει μόνο πολιτικό γάμο μπορεί να συμμετέχει στη Μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας.
Η νηστεία είναι ένα από τα θέματα που υπήρξε συναίνεση, αφού στην ουσία της παραμένει ως έχει. Ολοκληρώθηκε επίσης με συναίνεση το θέμα της συμβολής των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών στην επικράτηση της ειρήνης, την άρση των φυλετικών διακρίσεων κ.λ.π. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής, Μητροπολίτης Περγάμου κ. Ιωάννης, εξέφρασε το παράπονο ότι προς τα έξω βγήκε η ανακρίβεια – χωρίς να το πει η αιχμή του κατευθύνθηκε προς τα μέλη της αντιπροσωπείας της Μόσχας – ότι υπήρξε πρόταση να μπει στο κείμενο παράγραφος για την προστασία των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων, κάτι που από κανέναν δεν προτάθηκε.
Ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ είχε πει ότι στο προς «επιμέλεια» κείμενο καλόν είναι να μην υπάρχει έκφραση που να αφήνει έστω και υπόνοια ότι στα δικαιώματα των μειονοτήτων μπορεί να περιλαμβάνονται οι ομοφυλόφιλοι και όλοι συμφώνησαν με την πρότασή του. Σημειώνεται ότι οι ομοφυλόφιλοι έχουν μια μανιακή επιθετικότητα σε βάρος της Εκκλησίας, έχουν και κοσμική ισχύ και επιδιώκουν όχι μόνο να έχουν ίσα δικαιώματα, που τα έχουν, όπως όλοι οι πολίτες, αλλά να αποκτήσουν περισσότερα και να επιβάλλουν στην κοινωνία τη διαστροφή ως φυσική κατάσταση του ανθρώπου.
Στο θέμα των σχέσεων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών με τις άλλες Χριστιανικές Ομολογίες και την Οικουμενική Κίνηση υπήρξε σύγκληση απόψεων σε προηγούμενη συνεδρίαση της Επιτροπής. Έχει ενδιαφέρον να δημοσιοποιηθεί το τελικό κείμενο, που θα εισαχθεί στην Πανορθόδοξη Σύνοδο, για να φανεί ποια η στάση τους στο σοβαρό αυτό ζήτημα.
Στη Σύνοδο δεν θα συζητηθούν τα θέματα που είχαν τεθεί στην Α΄ Προσυνοδική Πανορθόδοξη Διάσκεψη, τον Νοέμβριο του 1976, και εκείνη τα παρέπεμψε, «προς ιδίαν μελέτην» στις επί μέρους Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Αυτά είναι:
Καθορισμός της εννοίας του Δόγματος εξ επόψεως Ορθοδόξου. Αγία Γραφή. Θεοπνευστία της Αγίας Γραφής. Κύρος των Βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Η Ιερά Παράδοσις – καθορισμός της εννοίας και της εκτάσεως αυτής. Αυθεντικά κείμενα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αυθεντία της Εκκλησίας. Κοινή συνείδηση της Εκκλησίας. Το αλάθητο στην Εκκλησία, αποφαινόμενη δια της Ιεραρχίας αυτής, στην Οικουμενική Σύνοδο. Ορθοδοξία και Βίβλος. Ανακατανομή των λειτουργικών καθ’ όλου περικοπών. Ομοιομορφία Τυπικού και Λειτουργικών Κειμένων στη Λατρεία και στην τέλεση των Μυστηρίων. Αναθεώρηση και επιστημονική έκδοση αυτών. Πληρέστερη συμμετοχή του λαϊκού στοιχείου στη λατρευτική και στην υπόλοιπη ζωή της Εκκλησίας. Ειρηνικά Γράμματα. Άγιο Μύρο. Ο γάμος των κληρικών μετά τη χειροτονία τους, ο β΄ γάμος των κληρικών. Η ευθανασία και η Ορθόδοξος Θεολογία. Η Ορθοδοξία στον κόσμο. Η Ορθοδοξία και οι άλλες θρησκείες. Η καύση των νεκρών και η Ορθόδοξη Θεολογία.-
-120x86.jpg)
