Με αφορμή την επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου στην Εσθονία για τον εορτασμό των 90 χρόνων αυτονομίας της Εκκλησίας της Εσθονίας, αλλά και την συμπλήρωση 50 ετών Ιερωσύνης του Μητροπολίτου Ταλλίν και πάσης Εσθονίας κ. Στεφάνου δημοσιεύουμε τμήμα συνεντεύξεως του Μητροπολίτου Στεφάνου, η οποία δόθηκε στον συνεργάτη του κλάδου διαδικτύου, π.Σεραφείμ Δημητρίου. Η συνέντευξη στο σύνολό της, περιέχει πολλές σημαντικές πληροφορίες για την Εκκλησία της Εσθονίας αλλά και την σύγχρονη ιστορία της.
Οι πρεσβυτέρες τον αποδέχθηκαν πρώτες στη Εσθονία.
Α.Σ. Σεβασμιώτατε, είσαστε από το 1999 Μητροπολίτης Ταλίννης και πάσης Εσθονίας. Από τότε ξεκινά η επαφή σας με τον χώρο της Εσθονίας;
Μ.Σ. Όχι. Η πρώτη επαφή μου με την Εσθονία ήταν τον Ιανουάριο του ’97. Έλαβα από τον Μητροπολίτη μου, τότε Γαλλίας σήμερα Ελβετίας, Ιερεμία, ένα γράμμα. Μου έλεγε ότι το Πατριαρχείο μας, ζήτησε από την Μητρόπολη Γαλλίας να εξυπηρετήσουμε τον τότε Αρχιεπίσκοπο Καρελίας και πάσης Φινλανδίας Ιωάννη, ο οποίος είχε ανάγκη ως Τοποτηρητής στην Αυτόνομη Εκκλησία της Εσθονίας, από ρωσόφωνο αρχιερέα. Επειδή δεν είχαν άλλο ρωσόφωνο αρχιερέα και έχεις γνώσεις, μου έγραφε, το Πατριαρχείο σκέφτηκε να μας ζητήσει αυτή την χάρη, να σε αποσπάσουμε για δυο μήνες στην Εσθονία για να κάνεις εκεί την Μεγάλη Τεσσαρακοστή και το Πάσχα. Έτσι ήρθα για πρώτη φορά, στη Εσθονία. Ούτε ήξερα που ήταν. Πήρα τον χάρτη και έτρεξα να κοιτάξω προς την Σιβηρία, φανταστείτε τι γνώσεις είχα για την Εσθονία. Ήρθα τον μηνά Μάρτιο εδώ. Είχα Ελληνικό διαβατήριο, και η Εσθονία δεν ήταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Χρειάσθηκε ενάμιση μηνάς για να λάβω άδεια εισόδου, αφού ταλαιπωρήθηκα πολύ. Εκτός των αυστηρών έλεγχων, το θέμα εξαρτάτο από το Υπουργείο Εξωτερικών της Εσθονίας και υπήρχαν υπάλληλοι που δεν έβλεπαν με καλό μάτι, λόγω των γνωριμιών τους, την ανασύσταση της Εκκλησίας και έτσι έβαζαν εμπόδια, στην έκδοση αδείας εισόδου.
Α.Σ. Ήρθατε λοιπόν να κάνετε Μεγάλη Εβδομάδα στην Εσθονία.
Μ.Σ. Ναι, ήρθα να κάνω Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Ο Τοποτηρητής είχε μεριμνήσει και έκαναν ένα πρόγραμμα λειτουργιών και επισκέψεων. Ήρθα να εξυπηρετήσω και δεν ήξερα ότι μου έκαναν κάτι σαν test ας το πούμε έτσι, να δουν αν είχα τις αντοχές γι’ αυτό που επακολούθησε. Είχε ήδη γίνει η συμφωνία της Ζυρίχης το 1996 περί των ιδιοκτησιών των εκκλησιαστικών κοινοτήτων και της ελεύθερης επιλογής από τα μέλη τους στην υπαγωγή τους στην Εκκλησία ή στην επαρχεία του Πατριαρχείου Μόσχας. Οπότε ήταν επόμενο να φροντίσει το Πατριαρχείο να οργανώσει το θέμα της Εκκλησίας της Εσθονίας, αφού δεν μπορούσε ο Αρχιεπίσκοπος Καρελίας να ήταν τοποτηρητής επ’ αόριστον. Ήρθα λοιπόν μέσα το χειμώνα, πολύ κρύο, θυμάμαι ποσό δύσκολο ήταν για μένα που από την Νίκαια της Γαλλίας, βρέθηκα τόσο βόρεια. Να δώσω ένα περιστατικό, όταν ήμουν στο Βέρο, στο κέντρο της Εσθονίας. Το κρύο ήταν ανυπόφορο αφού οι άνθρωποι δεν είχαν χρήματα για θέρμανση του Ναού. Χοροστατούσα και επειδή κρύωνα τόσο πολύ, κατέβηκα από το θρόνο και μπήκα στο ιερό για να κινηθώ λίγο, προκειμένου να ζεσταθώ. Πρώτη φορά στην ζωή μου είχα αισθανθεί τόσο κρύο. Μοιράσαμε λοιπόν την χώρα σε τέσσερα τμήματα και στους δύο μήνες που ήμουν εκεί έκανα 40 λειτουργίες και γύρισα όλη την Εσθονία.
Α.Σ. Σ’ αυτό σας βοηθούσε κάποιος Εσθονός κληρικός;
Μ.Σ. Σε κάθε περιοχή, υπήρχε κάποιος σαν Αρχιερατικός Επίτροπος, που με παραλάμβανε και με αυτοκίνητο επισκεπτόμασταν τις ενορίες, τουλάχιστον όσες είχαν κάποια υπόσταση και λειτουργούσαν. Θα μπορούσα να Σας διηγούμαι ώρες περιστατικά από τις μετακινήσεις ή την διαμονή σε καταστάσεις πρωτόγνωρες έως πρωτόγονες.
Α.Σ. Οι χριστιανοί πως σας υποδέχοταν, πως σας υποδέχτηκαν την πρώτη φορά;
Μ.Σ. Ήθελαν οπωσδήποτε να έχουν έναν Επίσκοπο. Μόλις με έβλεπαν χαιρόντουσαν και εκδήλωναν έμπρακτα αυτή την χαρά και μπορώ να πω, με δέχτηκαν πάρα πολύ καλά. Βεβαίως αναρωτιόταν ποιος είμαι; Και στην αρχή δεν άνοιγαν εύκολα οι πόρτες. Βέβαια αυτοί που με κατάλαβαν και συνετέλεσαν ώστε να αλλάξει το κλίμα ήταν οι πρεσβυτέρες. Αυτές καλώντας με για γεύμα, στα σπίτια τους ή αναλαμβάνοντας την φιλοξενία μου, έβλεπαν ότι συμπεριφερόμουν απλά, χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις και παρατηρούσαν με ενδιαφέρον την συναναστροφή μου με τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Αυτό συνετέλεσε στο να σπάσει ο πάγος και πολύ γρήγορα να γίνω οικείος και στους Ιερείς.
Οι άνθρωποι δεν είχαν δει Επίσκοπο να είναι τόσο κοντά τους, αφού είχαν συνηθίσει να τους βλέπουν οι Επίσκοποι ως αφ΄ υψηλού. Κάναμε Πάσχα, στο Βέρσκα του Σέτουμα. Το Σέτουμα είναι παραδοσιακά το πιο ορθόδοξο κομμάτι της Εσθονίας. Εδώ και 500 χρόνια στην περιοχή ζουν μόνο Ορθόδοξοι. Βρίσκεται στο Νοτιοανατολικό μέρος της Εσθονίας, στα σύνορα με την Ρωσία. Μας χώριζαν 5 χιλιόμετρα από την Ρωσία και εκεί το ποίμνιο είναι μοιρασμένο στις δυό πλευρές των συνόρων. Ο Στάλιν είχε κόψει το Σέτουμα στα δύο, είχε πάρει το μισό στην Ρωσία και το άλλο μισό το άφησε στην Εσθονία. Τα κοιμητήρια τους όμως είναι στην Εσθονική πλευρά και έτσι πολλές οικογένειες Εσθονών που ζούν στην Ρωσία, έρχονται και εκκλησιάζονται εκεί. Οι Ρώσσοι λοιπόν φοβούμενοι πως υπάρχει κίνδυνός να με αποδεχθούν στο Σέτουμα, και αυτό θα σήμαινε περιορισμό της επιρροής τους και ότι θα καθιερωνόμουν στην Εσθονία, με παραπληροφόρηση έδωσαν αρνητικό μήνυμα προς το λαό. Με προειδοποίησε ο Άγιος Καρελίας, πως «υπάρχει κίνδυνος να μην σε αφήσουν να μπείς μέσα στην Εκκλησία»
. Είπα θα πάω, δεν υπάρχει θέμα. Ο ναός είναι στο κέντρο του κοιμητηρίου, διέσχισα λοιπόν το κοιμητήριο έφτασα μπροστά στην πύλη του Ναού και εκεί ήταν μια ομάδα ανδρών που με περιμένανε δεν ξέρω με τι διαθέσεις αλλά με έντονο ύφος. Δεν κατάλαβα πως, αλλά αυθόρμητα, όταν έφτασα εμπρός τους άρχισα να ψάλω στα Σλαβονικά το Χριστός Ανέστη. Τότε ένας από αυτούς είπε στα Ρωσικά αυτός ψάλει, όπως εμείς ψάλλουμε. Ώσπου να καταλάβουν τι γίνεται και να συνέλθουν, οι γυναίκες του Σέτουμα με περικύκλωσαν και συμψάλλοντας διέσχισαν τον κλοιό των ανδρών και με έφτασαν εμπρός στην Αγία Πύλη. Πήρα καιρό και έκανα την πρώτη μου Αναστάσιμη Λειτουργία στην Εσθονία.
