Η Μεγάλη Πέμπτη είναι μία εκ των κυριοτέρων ημερών στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας μας, καθώς είναι η ημέρα κατά την οποία παραδόθηκαν τα Τίμια Δώρα, το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας, στο Μυστικό Δείπνο.
Γράφει ο Ιωάννης Λίλης*
Την Μεγάλη Πέμπτη η ανθρώπινη φύση του Κυρίου ετοιμάζεται να περάσει από την κυριότερη φάση της ανθρώπινης ζωής, το θάνατο, αφού προηγουμένως είχε περάσει από όλες τις προηγούμενες: έμβρυο στην κοιλιά της Παναγίας, γέννηση, βρεφική ηλικία, νηπιακή ηλικία, ενηλικίωση (δωδεκαετής στο Ναό), ώριμος άνδρας.
Τώρα έμεινε να περάσει και από το θάνατο, ώστε να έρθει η Ανάσταση, καθώς σε όλες αυτές τις φάσεις η ανθρώπινη φύση του Κυρίου είχε και τη θεϊκή φύση, η οποία εξασφάλιζε τον αγιασμό και την ανάσταση όλων αυτών των φάσεων.
Η Μεγάλη Πέμπτη είναι η μοναδική ημέρα της εβδομάδος μέσα στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή του Πάσχα, κατά την οποία τελείται Θεία Λειτουργία, και συγκεκριμένα η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, η οποία τελείται μόνο δέκα φορές το χρόνο. Μόνο το Σάββατο και την Κυριακή, στις εβδομάδες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, μπορούμε να τελέσουμε θεία λειτουργία. Μέσα στην εβδομάδα (Δευτέρα – Παρασκευή) τελείται προηγιασμένη θεία λειτουργία, όπου ο Άρτος και Οίνος (το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου), αγιάστηκαν στη θεία λειτουργία της Κυριακής. Ο ιερέας φυλάσσει τα αγιασμένα Τίμια Δώρα στο αρτοφόριο, ώστε να μεταλαμβάνει από αυτά το εκκλησίασμα μέσα στις προηγιασμένες θείες λειτουργίες της εβδομάδος.
Την Μεγάλη Πέμπτη λαμβάνει χώρα και μία άλλη σπουδαία λειτουργική πράξη. Κατά την ημέρα αυτή ο ιερέας εξασφαλίζει, για ολόκληρη την υπόλοιπη χρονιά (μέχρι την επόμενη Μ.Πέμπτη), τη θεία κοινωνία που θα προσφέρει στους αρρώστους. Κατά την ετοιμασία της θείας ευχαριστίας ο ιερέας εξάγει δύο «αμνούς»:
α) τον «αμνό» που θα μεταβληθεί σε Σώμα Κυρίου στη θεία λειτουργία εκείνης της ημέρας και
β) τον «αμνό» που θα διατηρηθεί ολόκληρο τον χρόνο. Τον αμνό που απέμεινε από τη θεία ευχαριστία που είχε ετοιμάσει την προηγούμενη χρονιά, την περσινή Μεγάλη Πέμπτη, τον καταλύει στη θεία λειτουργία. Δηλαδή, κάθε Μ. Πέμπτη οι πιστοί κοινωνούν το Σώμα Χριστού, που βγαίνει από το αρτοφόριο, το οποίο Σώμα είχε φυλαχθεί έναν ολόκληρο χρόνο για να μεταλαμβάνουν οι ασθενείς.
Τον «αμνό» (το Σώμα του Κυρίου) που θα διατηρηθεί ολόκληρο τον χρόνο ο ιερέας τον αποξηραίνει, τον τεμαχίζει, τον γυρίζει ανάποδα και τοποθετεί τον οίνο (το Αίμα του Κυρίου) στον άρτο. Γυρίζει ανάποδα τον άρτο, ώστε να είναι στη βάση το σκληρό κομμάτι του άρτου και να συγκρατεί τον οίνο. Τοποθετεί τον συγκεκριμένο αμνό στο Αρτοφόριο, το οποίο βρίσκεται πάντοτε επάνω στην Αγία Τράπεζα, και από εκεί θα μεταλαμβάνει τους ασθενείς.
Οι λειτουργικές πράξεις της Εκκλησίας δεν είναι ποτέ γυμνές περιεχομένου: ούτε ιστορικού, ούτε θεολογικού. Η λειτουργική πράξη της Εκκλησίας κατά την Μεγάλη Πέμπτη έχει και ιστορικό περιεχόμενο, το βράδυ της προδοσίας του Κυρίου μας, αλλά και θεολογικό τον αγιασμό της ανθρώπινης φύσης του Κυρίου μας.
*Ο Ιωάννης Λίλης είναι Λέκτορας της Πατριαρχικής Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας
neakriti.gr
