ΟΠΕΚΕΠΕ: Η αναδιάταξη των πληρωμών στα οικολογικά σχήματα (eco-schemes) για το 2024 φέρνει μεγάλες ανακατατάξεις σε επίπεδο ενισχύσεων, με σημαντικές απώλειες σε ελαιώνες και βοσκοτόπια αλλά και κερδισμένους σε αροτραίες καλλιέργειες.
Του Γιάννη Παπανικολάου
News: Την ίδια ώρα, οι επόμενες πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ και του ΕΛΓΑ μέχρι το καλοκαίρι αναμένονται κρίσιμες για τη ρευστότητα των παραγωγών.
Σαρωτικές μεταβολές: Μεγάλες απώλειες στην ελιά, σταθερότητα στα σιτηρά
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, η πιο μεγάλη «χασούρα» καταγράφεται στην καλλιέργεια της ελιάς. Το πριμ για τις δακοπαγίδες μειώθηκε δραματικά στα 15,7 ευρώ/στρέμμα έναντι 26 ευρώ/στρέμμα πέρυσι, προκαλώντας απώλειες σε πάνω από 1 εκατ. στρέμματα. Επιπλέον, 400.000 στρέμματα βιολογικής ελιάς είδαν μείωση κατά 2,3 ευρώ/στρέμμα, σε πλήρη αντίθεση με τη μερική προστασία που δόθηκε στην αιγοπροβατοτροφία, όπου η μείωση περιορίστηκε στο 35% αντί του 45% που εφαρμόστηκε στους ελαιοπαραγωγούς.
Ανάλογο πλήγμα καταγράφηκε και στους βοσκότοπους, καθώς από τα 8,6 εκατ. στρέμματα επιλέξιμων εκτάσεων, η Δράση 5 (Δασολίβαδα) εμφάνισε μείωση 3 ευρώ/στρέμμα, σε σύγκριση με το 2023. Οι κτηνοτρόφοι που συμμετείχαν στο βελτιωμένο σιτηρέσιο έλαβαν πλήρως τα 3 ευρώ/στρέμμα μέσω της Δράσης 7, αντί των 2,5 ευρώ πέρυσι.
Αντίθετα, σε θετικό έδαφος κινήθηκαν οι αροτραίες καλλιέργειες. Στη Δράση 1, που αφορά σπορές, παρατηρήθηκε αύξηση της τάξης των 28 ευρώ/στρέμμα για τα ψυχανθή και 14 ευρώ/στρέμμα για τα σιτηρά. Τα 500.000 στρέμματα ψυχανθών, μαζί με το βαμβάκι και τα αρωματικά φυτά, όχι μόνο δεν υπέστησαν μειώσεις, αλλά παρουσίασαν και αυξήσεις, π.χ. +3,3 ευρώ/στρέμμα στο βαμβάκι και +6,2 ευρώ/στρέμμα στα αρωματικά φυτά.
Οι ενισχύσεις 2025 και η ζήτηση-ρεκόρ στη βιολογική γεωργία
Η πολιτική απόφαση που έλαβε το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης λίγες ώρες πριν την πληρωμή της 28ης Μαρτίου, να μην ισχύσει οριζόντια περικοπή, δημιούργησε ερωτήματα για το κατά πόσο η ίδια προσέγγιση θα ακολουθηθεί το 2025. Ήδη η Δράση 1 καταργήθηκε με βάση τη δεύτερη τροποποίηση της ΚΑΠ, και οι παραγωγοί που σπέρνουν σιτηρά ή ψυχανθή πρέπει να μετακινηθούν σε νέες παρεμβάσεις για να εξασφαλίσουν ενίσχυση.
Ειδικότερα, η Παρέμβαση 3 προβλέπει ενίσχυση 10 ευρώ/στρέμμα για φυτοκάλυψη και επιπλέον 10 ευρώ/στρέμμα για φύτευση ξενιστών επικονιαστών, τα οποία μπορούν να συνδυαστούν για 20 ευρώ/στρέμμα. Παράλληλα, μέσω της Παρέμβασης 2, προβλέπεται ενίσχυση 25 ευρώ/στρέμμα για τη φύτευση δέντρων στο 10% της εκμετάλλευσης.
Η βιολογική γεωργία αναμένεται να «εκτοξευθεί», με τη ζήτηση να ξεπερνά το φράγμα των 290 εκατ. ευρώ του 2024. Οι αγρότες που εξέρχονται από τα Βιολογικά του ΠΑΑ και όσοι δεν ενταχθούν στο νέο Μέτρο για τη μετατροπή (πρόσκληση 2025), θα στραφούν κατά κύριο λόγο στα οικολογικά σχήματα. Υπολογίζεται ότι πάνω από 200 εκατ. ευρώ θα απορροφηθούν μόνο από αυτές τις περιπτώσεις.
Πληρωμές ΟΠΕΚΕΠΕ και ΕΛΓΑ μέχρι το καλοκαίρι 2025
Μέσα από το ημερολόγιο πληρωμών του ΟΠΕΚΕΠΕ, οι επόμενες βασικές καταβολές που έχουν προγραμματιστεί μέχρι το καλοκαίρι είναι οι εξής:
• Τέλος Απριλίου 2025: Εκκαθαρίσεις ενιαίας ενίσχυσης 2024 για δικαιούχους με εκκρεμότητες και ειδικές περιπτώσεις.
• Μέσα Μαΐου 2025: Πληρωμή της εξισωτικής αποζημίωσης για το 2024 (β’ φάση) και υπόλοιπα από τα οικολογικά σχήματα.
• Ιούνιος 2025: Εξόφληση μέτρων αγροτικής ανάπτυξης του ΠΑΑ και προκαταβολές για νέες δράσεις eco-schemes.
• Ιούλιος 2025: Έκτακτες πληρωμές για ειδικές ενισχύσεις σε καλλιέργειες που επλήγησαν από φυσικά φαινόμενα και προσαρμογές στις ενισχύσεις βάσει της 2ης τροποποίησης της ΚΑΠ.
Από πλευράς ΕΛΓΑ, μετά τις καθυστερήσεις που προκάλεσε η καταγραφή ζημιών από τον παγετό και τις πλημμύρες του Φεβρουαρίου, οι κύριες πληρωμές αποζημιώσεων είναι:
• Μέσα Μαΐου: Καταβολές για τις ζημιές από παγετούς Φεβρουαρίου και Μαρτίου (πρώτο κύμα).
• Ιούνιος: Εκκαθαρίσεις αποζημιώσεων για καταστροφές σε ελαιώνες και δενδρώδεις λόγω εαρινών καιρικών συνθηκών.
• Ιούλιος: Πληρωμές για ζωικό κεφάλαιο, ιδιαίτερα σε αιγοπροβατοτρόφους και βοοτρόφους που δήλωσαν ζημιές μέχρι 30 Απριλίου.
Αλήθειες και προοπτικές
Η στρατηγική του «βλέποντας και κάνοντας» από τις αρχές, σε συνδυασμό με την ασάφεια του θεσμικού πλαισίου και τις έντονες διαφοροποιήσεις μεταξύ καλλιεργειών και παραγωγών, δημιουργεί ένα σύνθετο σκηνικό. Οι μεγάλοι χαμένοι είναι οι παραδοσιακοί τομείς όπως οι ελαιοπαραγωγοί και οι κτηνοτρόφοι, ενώ οι ευνοημένοι βρίσκονται κυρίως στις αροτραίες καλλιέργειες.
Καθώς η αγροτική παραγωγή βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο και με τον ΟΣΔΕ 2025 να ανοίγει άμεσα, το στοίχημα για το ΥΠΑΑΤ είναι να εδραιώσει ένα σταθερό και προβλέψιμο σύστημα ενισχύσεων.
