Απαντήσεις για το θέμα που ανέκυψε από τις αλλαγές στα προγράμματα σπουδών των Θρησκευτικών και τη σχετική ανακοίνωση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, δίνει ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Γεράσιμος Κουζέλης, με συνέντευξη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Μεταξύ άλλων επισημαίνει ότι οι αλλαγές αυτές είναι ασήμαντες, κάνοντας λόγο για πολύ μικρές παραχωρήσεις.
«Η Εκκλησία δεν έχει αρμοδιότητα στα προγράμματα σπουδών», αναφέρει και προσθέτει ότι η δέσμευση του πρωθυπουργού και του αρχιεπισκόπου ήταν να πέσουν οι τόνοι μιας έντασης που, όπως σημειώνει, δεν υπήρχε λόγος να δημιουργηθεί.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Γεράσιμου Κουζέλη στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο και τον Περικλή Δημητρουλόπουλο
Αν αυτό ανάμεσα στην Πολιτεία και την Εκκλησία ήταν ένα μπρα ντε φερ, ποιος θα λέγατε ότι ήταν ο νικητής;
Στο συμβολικό επίπεδο που το θέτετε, θα σας απαντούσα το εξής: η Εκκλησία κατάφερε να βάλει την Πολιτεία να συζητήσει μαζί της ένα θέμα που δεν είναι της αρμοδιότητάς της. Έγιναν έξι συνεδριάσεις της κοινής επιτροπής, πολλών ωρών η κάθε μία. Άλλαξε κάτι;
Όχι αυτό που ήταν ήδη εκεί. Τα προγράμματα σπουδών έμειναν αυτά που ήταν, και μιλάμε για μια εντελώς διαφορετική εποχή σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν. Βέβαια, το αποτέλεσμα δίνει τη δυνατότητα στην Εκκλησία να πει ότι έδωσε μια μάχη και άλλαξε τα προγράμματα. Δίνει τη δυνατότητα σε άλλους να πουν ότι η Πολιτεία υποχώρησε απέναντι σε μια πίεση που δέχθηκε. Οποιοσδήποτε, όμως, συγκρίνει τα δυο προγράμματα θα καταλάβει ότι δεν άλλαξε κάτι. Κι αυτό μαρτυρά και η στάση των υπερσυντηρητικών θεολόγων που θεωρούν τη συμφωνία αδιανόητη.
Αν, όμως, η Εκκλησία μπορεί να πει ότι βγήκαν από τα προγράμματα το τραγούδι της Άσιμου ή της Ριάνας, εσείς ως Πολιτεία ποια τραγούδια από αυτά που έμειναν θα αντιτάσσατε;
Μου έρχονται πρόχειρα στο μυαλό οι «Τρύπες». Αλλά κοιτάξτε, ο Τύπος βρίθει παραδειγμάτων για τα τραγούδια και το υπόλοιπο υλικό που αφαιρέθηκε. Να μου επιτραπεί να κάνω μια παρατήρηση: το βοηθητικό υλικό από φωτογραφίες, ζωγραφικούς πίνακες, παραδείγματα από άλλες θρησκείες είναι τεράστιο.
Έγιναν κάποιες μικρές παραχωρήσεις σε παρατηρήσεις της Εκκλησίας. Αντιλαμβάνομαι τη διάσταση που δόθηκε, αλλά δεν είναι εκεί το θέμα. Το δια ταύτα, κι αυτό έχει σημασία, είναι ότι καταλήξαμε σε μια συμφωνία, η οποία διατηρεί και τον πυρήνα και τη φιλοσοφία του προγράμματος σπουδών. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι τα προγράμματα σπουδών που έγιναν νόμος του κράτους επί υπουργίας Νίκου Φίλη, βελτιώθηκαν στα προγράμματα σπουδών που έγιναν νόμος του κράτους επί υπουργίας Κώστα Γαβρόγλου με τις πολύ πολύ μικρές αλλαγές που υπήρξαν».
Μιλάτε για βελτίωση…
Είναι βελτίωση με την έννοια ότι βγήκαν από μέσα πράγματα που προκάλεσαν ζητήματα. Αλλά και με την έννοια ότι οι θεολόγοι που εκφράζουν πιο συντηρητικές θέσεις εξακολουθούν να διαφωνούν σφόδρα με αυτά τα προγράμματα σπουδών και επομένως και με τη στάση της Εκκλησίας.
Επομένως, δεν μπορεί κανείς παρά να χαιρετήσει την απόφαση της Ιεραρχίας που λέει στον αρχιεπίσκοπο «ορθώς προχώρησες» και τώρα πλέον μπορεί να κοπάσει αυτή η συζήτηση. Υπήρξε η δέσμευση του πρωθυπουργού και του αρχιεπισκόπου να πέσουν οι τόνοι, μετά την ένταση που είχε δημιουργηθεί, χωρίς κατά την άποψή μου να υπάρχει λόγος. Όπως λόγος δεν υπάρχει να εμμένει κανείς σε μερικά τραγούδια που αφαιρέθηκαν, όταν τα προγράμματα σπουδών περιλαμβάνουν περισσότερα από 1.200 τραγούδια.
Γιατί όμως να μην περιλαμβάνεται η γιόγκα σε αυτό το υλικό;
Μπορώ να καταλάβω ότι η γιόγκα έχει μια θεολογική πλευρά γιατί συνδέεται με μια συγκεκριμένη θρησκεία και η Εκκλησία της Ελλάδος είχε μια έγνοια να γίνει αυτό αντιληπτό από την Πολιτεία. Μπορεί η Εκκλησία να υπερτιμά καμιά φορά τους υποτιθέμενους κινδύνους, υπό την έννοια ότι όλα αυτά είναι πράγματα που βρίσκει κανείς στο Διαδίκτυο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι απευθυνόμαστε σε μια νεολαία που έχει άμεση πρόσβαση σε χιλιάδες πληροφορίες και υπό αυτήν την έννοια ξέρει τα πάντα. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει μια δυσκολία που έχει να κάνει με την ίδια τη φιλοσοφία των προγραμμάτων σπουδών και δεν αφορά μόνο τα θρησκευτικά.
Ο εκπαιδευτικός είναι πλέον στο επίκεντρο, μπορεί να φέρει ό,τι υλικό θέλει στην τάξη, ελεγμένο βέβαια από την πλευρά μας, και είναι όλο στη διάθεσή του. Άρα, την επιλογή στην πραγματικότητα δεν την κάνει ούτε το υπουργείο Παιδείας, ούτε το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Την κάνει πια σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό ο ίδιος ο εκπαιδευτικός. Δεν χρειάζεται την άδειά μας για να φέρει στην τάξη ένα τραγούδι.
Ακόμη κι αν αυτό είναι ο «Μπαγάσας» του Νικόλα Άσιμου;
Ακόμη κι αν είναι οποιοδήποτε κι εφόσον ο ίδιος αντιλαμβάνεται ή εκτιμά ότι αυτό είναι χρήσιμο. Βέβαια, δεν καλύπτεται εάν γίνει ντόρος στην τάξη. Γιατί όπως μπορεί να αντιληφθεί κανείς είναι διαφορετικό να πρόκειται για ένα υλικό που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα σπουδών και διαφορετικό να μην είναι. Αλλά οι εκπαιδευτικοί της πράξης έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με τέτοιου είδους διλήμματα. Και όσο περισσότερο θα ανοίγουν τα προγράμματα, όπως συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο, τόσο η επιλογή θα είναι του εκπαιδευτικού.
Το επόμενο βήμα ποιο είναι;
Το υπουργείο Παιδείας θα αναθέσει τώρα στο ΙΕΠ τη διαδικασία συγγραφής νέων βιβλίων με βάση τα προγράμματα σπουδών που πλέον έχουν και τη σύμφωνη γνώμη της Εκκλησίας.
Στα βιβλία θα έχει λόγο η Εκκλησία;
Όχι, πρέπει να δει μόνο, εάν στέκει η δογματική απόδοση των αποσπασμάτων, που έχουν να κάνουν με την ορθόδοξη πίστη.
